сущ. от глаг. sökmək :
1. порка, распарывание, расшивание, расшивка (разъединение по швам чего-л. сшитого)
2. разбор, разборка:
1) разнимание чего-л. на составные части; демонтаж, демонтирование
2) разрушение чего-л. , разъединение на части
3. снос (разрушение, уничтожение постройки). Evi sökmə снос дома
Sökmən bəy
Müinəddövlə Sökmən bəy (1098-1104) – Artuqlu sülaləsindən Türk sərkərdəsi və hökmdarı.
== Həyatı ==
Atası Artuq bəyin 1091-ci ildəki ölümünden sonra Böyük Səlcuq İmperiyası tərəfindən Qüds valiliyi Sökmən bəyə verildi. Sökmen bəy avqust 1096-cı ilədək bu vəzifədə qaldı.
1098-ci il və 1104-cü illər arasında Artuqlu bəyliyinin bir qolu olan Sökmənoğullarının qurucusu olaraq Hasankeyf bəyliyini idarə etdi.
May 1104-cü ildə Harranı mühasirə edərək Mosul yönündə irəliləmək surətiylə Bağdadı fəth etmək isteyen səlibçilər tərəfindən idarə olunan Urfa qaraflığının qrafları Baudouin du Bourg və Josselin de Courtenayni Harran döyüşündə (Belih çayı döyüşü) ağır bir məğlubiyyətə uğratdı və əsir etdi. Oktyabq 1104-cü ildə Şam yaxınlarındaki Karyateyndə öldü.
Sökmənabad mahalı
Sökmənabad mahalı — Xoy xanlığının mahalı. Ələnd mahalının şimalında yerləşirdi. Uzun müddət Xoyb xanlığında hakimiyyətdə olan Dünbüli tayfa başçılarının ilk məskəni kimi tanınırdı.
== Mahal haqqında qısa bilgi ==
Sahəsi —
Əhalisi —
Yaranması — 1747-ci il
Paytaxtı— Sökmənabad kəndistanı
Sərhədləri —
== Etimologiyası ==
1725-ci ildə Osmanlı İmperiyasının Azərbaycan vilayətinin Xoy livasının nahiyəsi
Şərəf xan yazır ki, Şah I Təhmasib(1524—1576) Xoy və
Sökmənabad şəhərlərinin, eləcə də onların ətraf ərazilərinin
idarəçiliyini dümbülü tayfasına vermişdi və onların
hakimliyi atadan oğula keçirdi. Bu imtiyaz Şah Təhmasibin
oğlu Məhəmməd Xudabəndənin (1578—1587) dövründə
də davam etmişdir. Dümbülü tayfasının əmiri Hacı bəyin
vəfatından sonra Məhəmməd Xudabəndə onun oğlu Əli
bəyi bu vəzifəyə
təyin edir, Süleyman-Saray mahalını və
Abanay mahalının
yarısını da onun idarəsinə verir. Müəllif
yazır: “O, (Əli bəy-N.Ə.) həmin vilayətin əmiri olaraq
Şərurda bir neçə il yoxsulluq içində yaşadı. Çünki həmin
vilayət qarmaqarışıqlıqlar
nəticəsində süquta uğramış və
boşalmışdı, heç bir gəlir vermirdi. Naxçıvana tabe olan
Şərur və Dərəyi Əlkisin vergilərindən müəyyən məbləğ
alırdı və burada, Şərurda da öldü” (Ş.Bidlisi, “Şərəfnamə”,
I c., M, 1967, səh 362).
Sökmənabad nahiyəsi
Sökmənabad mahalı — Xoy xanlığının mahalı. Ələnd mahalının şimalında yerləşirdi. Uzun müddət Xoyb xanlığında hakimiyyətdə olan Dünbüli tayfa başçılarının ilk məskəni kimi tanınırdı.
== Mahal haqqında qısa bilgi ==
Sahəsi —
Əhalisi —
Yaranması — 1747-ci il
Paytaxtı— Sökmənabad kəndistanı
Sərhədləri —
== Etimologiyası ==
1725-ci ildə Osmanlı İmperiyasının Azərbaycan vilayətinin Xoy livasının nahiyəsi
Şərəf xan yazır ki, Şah I Təhmasib(1524—1576) Xoy və
Sökmənabad şəhərlərinin, eləcə də onların ətraf ərazilərinin
idarəçiliyini dümbülü tayfasına vermişdi və onların
hakimliyi atadan oğula keçirdi. Bu imtiyaz Şah Təhmasibin
oğlu Məhəmməd Xudabəndənin (1578—1587) dövründə
də davam etmişdir. Dümbülü tayfasının əmiri Hacı bəyin
vəfatından sonra Məhəmməd Xudabəndə onun oğlu Əli
bəyi bu vəzifəyə
təyin edir, Süleyman-Saray mahalını və
Abanay mahalının
yarısını da onun idarəsinə verir. Müəllif
yazır: “O, (Əli bəy-N.Ə.) həmin vilayətin əmiri olaraq
Şərurda bir neçə il yoxsulluq içində yaşadı. Çünki həmin
vilayət qarmaqarışıqlıqlar
nəticəsində süquta uğramış və
boşalmışdı, heç bir gəlir vermirdi. Naxçıvana tabe olan
Şərur və Dərəyi Əlkisin vergilərindən müəyyən məbləğ
alırdı və burada, Şərurda da öldü” (Ş.Bidlisi, “Şərəfnamə”,
I c., M, 1967, səh 362).
İhsan Sökmən
İhsan Lətif Sökmən (1873, Konstantinopol – 27 dekabr 1955, İstanbul), türk əsgəri və siyasətçisi.
== Həyatı və hərbi xidməti ==
İhsan Lətif Sökmən 1873-cü ildə İstanbulda anadan olmuşdur. 1895-ci ildə Hərbi Akademiyanı bitirmişdir. Osmanlı-Yunan müharibəsində və Balkan müharibələrində iştirak etmişdir. Afinada Hərbi Attaşe, Yəmən Ordusu Korpusu Baş Qərargah rəisi, Edremit Diviziya Komandiri və Muş Diviziya Komandiri vəzifələrində çalışıb. Birinci Dünya Müharibəsi başlayanda Qafqaz Cəbhəsindəki 9-cu Ordu Korpusu Komandiri vəzifəsini icra edərkən, 22 dekabr 1914-cü ildə Sarıqamış Döyüşündə Rus Ordusu tərəfindən əsir düşdü və Sibirə sürgün edildi. 1915-ci ilin mayında Sibirdən qaçmağı bacardı və 1915-ci ilin sentyabrında Çin, Yaponiya, ABŞ və Yunanıstan vasitəsilə İstanbula döndü. 1915-ci ilin oktyabrında təqaüdə çıxdı. İstanbul Şəhr-əmanəti Yeniköy Bələdiyyə Başçısı və Pursaklar Müfəttişi vəzifələrini icra etdi. 1919-cu ildə həqiqi hərbi xidmətə qayıtdı.