прил. спартанский. Sparta tərbiyəsi спартанское воспитание:
1. истор. государственная система воспитания детей рабовладельческой аристократии в Спарте в VIII-IV вв. до нашей эры
2. перен. такой, который отличается крайней суровостью, строгостью
◊ sparta dözümlülüyü спартанская выносливость
Sparta
Sparta (Qədim Elence; Attika ləhcəsi: Σπάρτη Spártē, qədim Dor ləhcəsi: Σπάρτα Spártā) — klassik antik dövrdə ən çox „Λακεδαίμων" Lakedaimon olaraq adlandırılan şəhər. E.ə. II minilliyin sonunda Dori istilasından sonra Peloponnes (Mora) yarımadasında dorilər tərəfindən qurulan şəhər və şəhər dövləti. Yunanıstanda qədim dövlət.
== Tarixi ==
Spartanın tarixi şəhər-dövlətlərin siyasi təkamülündə istisnalıq təşkil edir. Spartalıların digər yunanlarla eyni kökdən gəlməsinə baxmayaraq, dövlət demokratik idarəçilik istiqamətində heç bir inkişafa nail olmamışdı. Bunun əvəzində, Sparta müasir elit diktatorluğa bənzər formada inkişaf etmişdi. Dövlət 6 əsrdən sonra mədəni cəhətdən də inkişafı dayandırmışdı. Ölkənin ətraf aləmdən təcrid olunması qismən bunun səbəblərindən biri idi. Şimal-qərbdən və Qərbdən dağlarla əhatələndiyinə və limanların azlığına görə Spartalıların ətraf dünyada yaşanan inkişafdan faydalanmaq şansı az idi.
Sparta təlimi
Aqoqe (yun. ἀγωγή — Spartada oğlanların təlim-tərbiyə sistemi.
== Tarixi ==
Sparta tərbiyə sistemi- Lakonika əkinçilik ölkəsi idi. Əsas yeri qul əməyi tuturdu. Qullar amansızcasına istismar edildiklərindən, bəzən üsyan edir, öz sahibkarlarına divan tuturdular. Qədim yunan mütəfəkkiri Aristotelə görə, Sparta vətəndaşlarının tərbiyəsində daha çox hərbi icma üzvləri hazırlamaq məqsədi güdülürdü. Burada vəzifə möhkəm və davamlı hərbiçilər, gələcək quldarlar yetişdirmək idi. Ona görə də quldar övladlarının fiziki cəhətdən sağlam olmasına ciddi fikir verilirdi. 7 yaşa qədər spartalılar ailədə məşhur dayələrin himayəsində tərbiyə alırdılar. Sonra elə bir vaxt gəldi ki, dövlət böyüməkdə olan nəslin tərbiyə və təlimini öz üzərinə götürdü.
Sparta Praqa FK
Sparta (Praqa) — Çexiyanın futbol klubu.
== Tarixi ==
== Avropa kuboklarında iştirak ==
16 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib.
300 spartalı
== Tarixi hadisə ==
Fermopil vuruşması — e.ə. 480-cı ildə Yunan-İran müharibələri zamanı Fessaliyanı Orta Yunanıstanla birləşdirən dağ keçidində yunanlarla iranlılar arasında vuruşma.
== Filmlər ==
300 spartalı — 1962-ci ildə çəkilmiş amerikan filmi.
300 spartalı — 2007-ci ildə çəkilmiş amerikan filmi.
300 spartalı: Bir imperiyanın yüksəlişi — 2014-cü çəkilmiş amerikan filmi.
300 spartalı: Bir imperiyanın yüksəlişi (film, 2014)
300 spartalı: Bir imperiyanın yüksəlişi (ing. 300: Rise of an Empire) — rejissor Noam Murronun çəkdiyi və 2014-cü ildə ekranlara çıxan tarixi film.
== Məzmun ==
E.ə. V əsrdə baş vermiş Yunan-İran müharibələrindən bəhs edən filmdə Marafon, Salamin, Fermopil, Artemisiya və digər vuruşmalar, spartalıların Kserksın başçılıq etdiyi çoxsaylı fars qoşunları ilə döyüşləri əks olunmuşdur.
== Rollarda ==
Sallivan Steplton — Femistokl
Yeva Qrin — Artemisiya
Rodriqo Santaro — Kserks
Kallen Mulvey — Skillias
Hans Metison — Esxil
Lina Hidi — Qorqo
Yiqal Naor — Dara
== Film haqqında ==
Film 2007-ci ildə çəkilmiş 300 spartalı filminin davamıdır.
Femistokl rolu əvvəlcə Couell Edqertona təklif edilmiş, lakin o rədd etmişdir.
Filmin ilk premyerası 2 avqust 2013-cü ildə olmuşdur.
300 spartalı (dəqiqləşdirmə)
== Tarixi hadisə ==
Fermopil vuruşması — e.ə. 480-cı ildə Yunan-İran müharibələri zamanı Fessaliyanı Orta Yunanıstanla birləşdirən dağ keçidində yunanlarla iranlılar arasında vuruşma.
== Filmlər ==
300 spartalı — 1962-ci ildə çəkilmiş amerikan filmi.
300 spartalı — 2007-ci ildə çəkilmiş amerikan filmi.
300 spartalı: Bir imperiyanın yüksəlişi — 2014-cü çəkilmiş amerikan filmi.
300 spartalı (film, 1962)
«300 spartalı» (ing. The 300 Spartans) — rejissor Rudolf Matenin 1962-ci ildə çəkdiyi film.
== Məzmun ==
Eramızdan əvvəl 480-cı il. Fars hökmdarı Kserks böyük ordu ilə Yunanıstana hücum edir. O atasının məğlubiyyətinin əvvəzini çıxmaq istəyir. Yunanlara isə Femistokl və Spartalı Leonid başçılıq edir. Leonidin cəmi 300 nəfər döyüşçüsü var. Farsların isə ordusu minlərlədir. 300 spartalı və farslar Fermopildə üz-üzə gəlir. Kserks qasid göndərərək spartalılara bildirir ki, təslim olsunlar və Leonidi ona təhvil versinlər.
300 spartalı (film, 2007)
300 spartalı (ing. 300) — rejissor Zak Snayderin çəkdiyi və 2007-ci ildə ekranlara çıxan tarixi film.
== Məzmun ==
E.ə. V əsrdə baş vermiş Yunan-İran müharibələri haqqında olan film Frenk Miller və Lin Varlinin eyniadlı komiksinin ekranizasiyasıdır. Filmdə Kral Leonidin başçılığı altında 300 spartalı ilə çoxsaylı fars qoşunu arasında baş verən Fermopil tarixi döyüşü əks olunur.
== Rollarda ==
Cerard Batler — kral Leonid
Lina Hidi — kraliça Qorqo (Leonidin xanımı)
Rodriqo Santoro — şah Kserks (fars hökmdarı)
Tayler Neytzel — gənc Leonid
Endryu Tirnan — Efialt (spartalı, sürgünə məruz qalan qozbel)
== Maraqlı faktlar ==
Film 65 milyon dollara başa gəlmişdir.
Filmdə farsların olduqca qəddar, çirkin və qorxaq kimi təsvir edilməsi filmin İranda nümayişinin qadağan olunmasına səbəb olmuşdur.
Filmdə Kserks Leonidə nisbətən olduqca nəhəng görünməsinə baxmayaraq həmin rolu ifa edən Rodriqo Santoro Cerard Batlerdən cəmi 1 santimetr hündürdür.
== Həmçinin bax ==
300 spartalı (film, 1962)
== Xarici keçidlər ==
300ondvd.com — 300 spartalının rəsmi saytı
300 spartalı — Internet Movie Database saytında.300 spartalı AllMovie saytında
300 spartalı Rotten Tomatoes saytında (ing.)
300 spartalı Box Office Mojo-da
300 spartalı — azərbaycanca dublyaj Arxivləşdirilib 2018-10-05 at the Wayback Machine
Gerri Miller. "Inside 300".
Bakı Hava Hücumundan Müdafiə Dairəsində spartakiada (film, 1961)
Bakı Hava Hücumundan Müdafiə Dairəsində spartakiada qısametrajlı sənədli filmi 1961-ci ildə "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film Bakı Hava Hücumundan Müdafiə zabitlərinin idman yarışları haqqındadır.
== Məzmun ==
Film Bakı Hava Hücumundan Müdafiə zabitlərinin idman yarışları haqqındadır.
SSRİ Xalqlarının Spartakiadası (film, 1966)
== Məzmun ==
Kinolent 1966-cı ildə keçirilmiş SSRİ Xalqlarının Spartakiadası haqqındadır.
== Film haqqında ==
Film Azərbaycan Bədən Tərbiyəsi və İdman Komitəsinin sifarişi ilə çəkilmişdir.
SSRİ Xalqlarının Spartakiadasında futbol
SSRİ Xalqlarının Spartakiadasında futbol — Milli futbol yığmalarının SSRİ Xalqlarının Spartakiadasında qarşılaşdığı turnir.
== Nəticələr ==
Aşağıdakı cədvəldə SSRİ Xalqlarının Spartakiadasının futbol turnirlərinin qalibləri haqqında ümumi məlumat qeyd olunmuşdur.
Senecio spartareus
Senecio spartareus (lat. Senecio spartareus) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xaçgülü cinsinə aid biki növü.
Spartacus Legends
Spartacus Legends (azərb. Spartak əfsanələri) — "Kung Fu Factory" tərəfindən "Spartak" teleserialı əsasında hazırlanan və "Ubisoft" tərəfindən nəşr olunan free-to-play faytinq videooyunu. Videooyun 26 iyun 2013-cü il tarixində "PlayStation Network" və "Xbox Live" platformaları üçün buraxılmışdır. "Spartacus Legends" 22 dekabr 2015-ci il tarixində ləğv edilmişdir.
== Qəbul ==
==== Tənqidçilərin mövqeyi ====
"Spartacus Legends" bütün platformalarda "qarışıq" və "mənfi" rəylər almışdır. Rəy toplayıcısı "Metacritic"ə əsasən videooyun PlayStation 3 platformasında 6 rəy əsasında 100 baldan 50 bal, Xbox 360 platformasında 8 rəy əsasında 100 baldan 45 bal almışdır."Game Revolution" mütəxəssisi Nikolas Ten videooyunun təqdim etdiyi məzmunun çoxluğunu tərifləmiş, ancaq onun çətinlik səviyyəsini, o cümlədən qrafik problemlərini tənqid etmiş və oyuna 5 ulduzdan 3 ulduz vermişdir.
Spartak
Spartak (lat. Spartacus; bilinmir, Trakiya – aprel e.ə. 71) — Qədim Romada qulların ən böyük üsyanının (e.ə. 73 və ya 74-71) başçısı. Mənşəcə frakiyalı idi. Romalılar Spartakı əsir almış və qladiator məktəbinə vermişdilər. E.ə. 74 ildə Kapuya şəhərində qladiator məktəbində Spartakın rəhbərliyi ilə başlanmış üsyana bir çox qaçqın qullar, icarədar kəndlilər də qoşulmuşdu.
== Spartak üsyanı ==
Üsyan haqqında onun iştirakçılarından alınan heç bir məlumat yoxdur. Buna görə də üsyançıların bir çox planları və onların həyat təfsilatları hələ də naməlum olaraq qalır.
Spartak: Qan və Qum (teleserial, 2010)
"Spartak: Qan və Qum" (ing. Spartacus: Blood and Sand) — tarixi bir hadisəni mövzu edən serial. Nümayişi Amerikan Starz kanalında 2010-ci il yanvarın 22-dən başlayıb. İlk bölüm 22 yanvar 2010 tarixində verilmişdir. İlk mövsüm 13 bölüm ilə tamamlanmışdır. Serialın əsas mövzusu Spartakın tarixi dövründə qulların öz başçılarına və Roma Respublikasına qarşı ən böyük üsyanları barədədir.
== Məzmunu ==
Trakyalı bir əsgər olan Spartak davamlı təzyiqi altında qaldıqları Roma Respublikası ilə birlikdə Getaelar-a qarşı döyüşmək üçün Roma ordusuna qatılır. Daha sonra Spartak şöhrətpərəstliklə övünən Roma canişi Qay Klavdi Qlaberin əmrdindən dönərək evinə qayıdan Spartak və ordusu, Qlaberin qəzəbinə tuş gəlir. Spartak geri döndük də Getae qəbiləsinin onların kəndinə hücum edərək kəndliləri öldürmüş və ordan yalnız Spartak-ın həyat yoldaşı sağ qalaraq kənddən uzaqlaşaraq bir mağara sığınaraq gecəni orda keçirtdilər. Lakin səhər Qlaberin özü və ordusu gələrək Spartakın həyat yoldaşını əsir alaraq Suriyalı bir tacirə satır və Spartak və onun döyüş dostlarını əsir tutur və özləri ilə Kapuaya götürür.
Spartak: İntiqam (teleserial, 2012)
Spartak: İntiqam (ing. Spartacus: Vengeance) — Starz kanalının Spartak: Qan və Qum serialının davamı və Spartak serialının ikinci sezonu.
== Mövzusu ==
Spartak: Qan və Qum-da Spartak rolunu canladıran aktyor Andy Whitfield-in xərçəng xəstəliyindən ölümündən sonra,bu rola Liam McIntyre dəvət edilir.İntiqam sezonun da artıq Spartak öz dəstəsini qurur və Romaya qarşı vuruşur.Və bundan narahat olan Roma hakimiyyəti Spartak və onun döyüşçülərini yox etmək üçün Romanın komandiri Qay Klavdiy Qlaberi Spartak və onun döyüşçüləri ilə vuruşmaq üçün Kapuaya gəlir.
Spartak (film, 1960)
Spartak (ing. Spartacus) — Stenli Kubrikin rejissoru olduğu 1960-cı illərin tarixi dram filmi. Dalton Trambo tərəfindən filmin ssenarisi yazılıb. Film Hovard Fast tərəfindən yazılan "Spartak" hekayəsi əsasında çəkilib. Film "Üçüncü qoşun döyüşü" hadisələrindən bəhs edir. Kirk Duqlas Spartak, Lourens Olivye general və siyasətçi Markus Likiniyus Krassus, Peter Ustinov Lentalus Batiyatus, Con Qovin Yulius Sezar Hentşe, Cin Simmons Variniya, Çarlz Lafton Semproniyus Qrakçus, Toni Körtis Antoniyus rolunu canlandırıb. Film dörd dəfə Akademiya mükafatını qazanıb. Film Bryna Prodakşn və Universal Studios istehsalıdır. Çəkilişin ilk həftəsindən sonra rejissor Antoni Mann rejissorluqdan imtina etdi. Daha sonra filmin prodüseri və aktyoru Kirk Duqlas daha əvvəl işlədiyi Stenli Kubriki filmə rəhbərlik etməyə dəvət etdi.
Spartak Moskva FK
Spartak Moskva — Rusiyanın paytaxtını təmsil edən futbol klubu və ölkənin ən məşhur klublarından biri. 12 dəfə SSRİ, 9 dəfə Rusiya çempionu, SSRİ Kubokunun 10 qat və Rusiya Kubokunun 3 qat qalibidir. Sovet dövründə "Xalq komandası" ləqəbinə sahib idi.
== Tarixi ==
18 aprel 1922-ci ildə "Spartak"ın sələfi hesab edilən MKS klubu yaradılmışdır. 19 aprel 1935-ci il tarixində Ümumittifaq bədən tərbiyəsi soveti tərəfindən "Spartak" könüllü bədən tərbiyəsi cəmiyyətinin nizamnaməsi təsdiq edilmişdir. Həmin tarix klubun rəsmi yaranma tarixi hesab edilir. Klubun adı italyan yazıçısı Rafaello Covanyolinin Qədim Romada qullar üsyanından və onun rəhbərindən bəhs edən "Spartak" romanının adından götürülmüşdür.
Spartak Məlikyan
Spartak Seyranoviç Məlikyan (erm. Սպարտակ Մելիքյան; 2 yanvar 1968, Çovdar, Daşkəsən rayonu) — Ermənistan Milli Məclisinin deputatı.
== Həyatı ==
Spartak Seyranoviç Məlikyan 2-ci illərdə yanvar 1968-ci ildə, Azərbaycan SSR-nin Daşkəsən rayonunun Çovdar kəndində anadan olmuşdur. Məlikyan 1986–1988-ci illərdə SSRİ Silahlı Qüvvələrində xidmət etmişdir. O, 1991–1996-cı illərdə Primorski Dövlət Kənd Təsərrüfatı Akademiyasında baytar mühəndisi kimi təhsil almışdır. Məlikyan 1992–1997-ci illərdə həmin Akademiyanın İqtisadiyyat fakültəsində iqtisadçı olaraq təhsil almış, iqtisad elmləri namizədi olmuşdur. Bundan sonra o, 2003-2006-cı illərdə Moskva Ən Yeni Hüquq İnstitutunda hüquqşünas kimi təhsil almışdır. Məlikyan 1992–1994-cü illərdə "Ararat" özəl müəssisəsində baş mühasib işləmişdir. O, 1994–1995-ci illərdə "Spartak" MMC-nin (Ussuriysk) baş direktoru olmuşdur. Bundan sonra Məlikyan 1995–1996-cı illərdə "Antares" ASC-nin baş direktoru (Ussuriysk) kimi çalışmışdır.
Spartak Plovdiv FK
"Spartak Plovdiv FK" — Bolqarıstannın futbol klubu.
== Tarixi ==
15 noyabr 1947-ci ildə yaranıb.
== Avropa kuboklarında iştirak ==
2 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib.
Spartak Quba FK
"Şahdağ Quba" — Azərbaycanın Quba rayonunda futbol klubu.
== Tarixi ==
=== SSRİ- dövründə ===
Ümumiyyətlə Qubada futbolun tarixi ötən əsrin 20-ci illərinə gedib çıxır. Məsələn, 1928-ci ildə 8 komandanın iştirakı ilə keçirilən Azərbaycan çempionatında Quba komandası da iştirak edib. Buna əsasən demək olar ki, rayonun futbolunun 100 ilə yaxın yaşı var. 1936-cı ildə keçirilən Azərbaycan kuboku uğurunda yarışda da Qubanın komandası olub. Bu komanda Böyük Vətən müharibəsinin başlamasına qədər fəaliyyət göstərib və yalnız müharibə başladıqdan sonra fəaliyyətinə ara verib. Müharibədən sonra isə rayonda yenidən futbolun bərpası bir qədər uzun sürüb. Belə ki, müharibə 1945-ci ildə başa çatsa da Qubada futbolun yenidən bərpası 60-cı illərdən başlayıb. 1961-ci ildə rayonda “Şahdağ”ın sələfi hesab olunan “Spartak” komandası yarandı. Komandanın adını “Spartak” olması o dövr üçün normal qarşılandı.
Spartak Stadionu
Otkrıtiye Arena (rus. "Открытие Арена") — Rusiyanın paytaxtı Moskvada yerləşən stadiondur. Spartak Moskva öz ev oyunlarını bu stadionda keçirir. Rusiya millisi də bəzən oyunlarını burada keçirir. Stadion Spartak Stadionu adı ilə də tanınır. Tamaşaçı tutumu 45360 nəfərdir.
Stadion öz adını Spartakın baş kommersiyaçısı olan Otkrıtie Holdinqdən götürüb.
== Tarixi ==
Stadionun təməlqoyma mərasimi 2 iyul 2007-ci ilə salınmışdı, lakin bu mərasim müxtəlif səbəblərdən dəfələrlə ertələndi. İlk əvvəl stadionun inşasının 2009 ilə 2010-cu illərin arasında tamamlanması planlaşdırılmışdı. Lakin həmin vaxt stadion dizayn mərhələsindəydi.