I
(Daşkəsən, Gədəbəy, Mingəçevir)
bax şa:d . – Qolxozda qərar çıxdı kın, dəyirmənçiyə şa:t əvəzinə pul versinlər (Gədəbəy)
II
(Mingəçevir)
şahid. – Gedək sən də şa:t dur maηa
Emili du Şatle
Emili dü Şatle(fr. Gabrielle Émilie Le Tonnelier de Breteuil, marquise du Châtelet, 17 dekabr 1706, Paris — 10 sentyabr 1749) — fransız riyaziyyatçısı və fiziki.
== Həyatı ==
Şatle Markizi Qabrielle Emili 1706-cı ildə Fransada anadan olub. Kral XIV Lüdovikin birinci katibəsi Louis Nikolas le Tonnelier de Breteuilin qızı idi. Atasının mövqeyı həm ailəsinə hörmət qazandırmış, həm də Emilinin həyatı boyunca fransız kübar cəmiyyəti, intellektual şəxslərlə əlaqə qura bilməsinə şərait yaratmışdı.
Emilinin daha kiçik yaşlarından parlaqlığını fərq edən atası qızına təhsillə yanaşı, həmin dövrdə geniş yayılmış atçılıq və qılınc oynatma kimi fiziki fəaliyyətlərlə məşğul olmasına imkan yaratmışdı.
Emili bir az daha böyüdükdən sonra ədəbiyyat və riyaziyyat təhsili alması üçün xüsusi müəllimlər tutulur.
12 yaşına qədər yunan, latın, italyan, alman dillərini mükəmməl öyrənir. Emili sadəcə elm və ədəbiyyat oxumaqla kifayətlənmir, eyni zamanda rəqslə məşğul olur, opera musiqiləri oxuyur və piano çalırdı.
Emili 1725-ci ildə Şatle Markizi Florent-Klaude ilə ailə qurur.
Ene-le-Şato
Ene-le-Şato (fr. Ainay-le-Château) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye.
Seriyi kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Monlyuson.
INSEE kodu — 03003.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 1092 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
Fevral 2010-cu il tarixinə Ene-le-Şatoda 76 şirkət qeydiyyata alınmışdır. Onların əksəriyyəti əl işləri, ticarət və kommunal xidmətlər ilə məşğuldur. Banque postale, Banque populaire və Crédit Agricole Centre France banklarıda burada yerləşir.
Kolumbiya (şattl)
Columbia Kosmik Gəmisi kosmosa çıxan ilk kosmik gəmidir. İlk tapşırığında gəmidə yalnız 2 nəfər astronavt idi. Bu iki astronavtın adları John W. Yanq və Robert L. Ciripendi. İlk uçuş (STS-1) tapşırığında 2 astronavt kosmik yürüyüş etmişdir. İlk uçuş tarixi 12 aprel 1981 -ci ildir. Nasazlıq səbəbəindən geri dönuş zamanı (1 fevral 2003) partlayış baş vermişdir.
La-Kondamin-Şatlar
La-Kondamin-Şatlar (fr. La Condamine-Châtelard, oks. La Condamina e lo Chastelar) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Barselonnet kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Barselonnet.
INSEE kodu — 04062.
== Əhalisi ==
2008-ci ildə əhalinin sayı 149 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə 101 yaşında (15-64 yaş arasında) 78 nəfər iqtisadi fəal, 23 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 77,2%, 1999-cu ildə 76.9%). Fəal 78 nəfərdən 75 nəfər (44 kişi və 31 qadın) işləyir, 3 nəfər işsizdir (1 kişi və 2 qadın).
La-Şapel-dyu-Şatlar
La-Şapel-dü-Şatlar (fr. La Chapelle-du-Châtelard) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Villar-le-Domb kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Burk-an-Bres.
INSEE kodu — 01085.
== Coğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 370 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 38 km şimalda yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 22 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 309 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə (15-64 yaş) əmək qabiliyyətli 219 nəfər arasında 169 nəfər iqtisadi cəhətdən aktiv, 50 nəfər fəaliyyətsiz (fəaliyyət göstəricisi% 77,2, 1999-cu ildə 69,4%) idi. 169 aktiv işçidən 163 nəfər (93 kişi və 70 qadın) işləyir, 6 nəfər işsizdir (3 kişi və 3 qadın).
La-Şapel-dü-Şatlar
La-Şapel-dü-Şatlar (fr. La Chapelle-du-Châtelard) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Villar-le-Domb kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Burk-an-Bres.
INSEE kodu — 01085.
== Coğrafiyası ==
Kommuna Paris şəhərinin 370 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 38 km şimalda yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 22 km cənub-şərqdə yerləşir.
== Əhalisi ==
2010-ci ildə əhalinin sayı 309 nəfər təşkil edirdi.
== İqtisadiyyatı ==
2007-ci ildə (15-64 yaş) əmək qabiliyyətli 219 nəfər arasında 169 nəfər iqtisadi cəhətdən aktiv, 50 nəfər fəaliyyətsiz (fəaliyyət göstəricisi% 77,2, 1999-cu ildə 69,4%) idi. 169 aktiv işçidən 163 nəfər (93 kişi və 70 qadın) işləyir, 6 nəfər işsizdir (3 kişi və 3 qadın).
La-Şatr (rayon)
La-Şatr (fr. La Châtre) — Fransanın Mərkəz - Luara vadisi regionun rayonlarından (fr. Arrondissement) biri. Departamenti — Endr. Suprefektura — La-Şatr. Rayon əhalisi 2006-cı ildə 33 536 nəfər təşkil edirdi. Əhalinin sıxlığı — 25 nəf / km². Rayon sahəsi — 1323 km².
Luk Şatel
Luk Şatel — Fransanın eks təhsil naziri
Lük Şatelin həyat yoldaşı Astrid Herrenşmidt 22 yanvar 2012-ci ildə intihar edib. Luk Şatel 1991-ci ildən Astrid Herrenşmidtlə evli idi və onların 4 övladı var.
Maksim Aleksandroviç Şatskix
Maksim Aleksandroviç Şatskix (özb. Maksim Aleksandr o‘g‘il Shatskix, Максим Александр ўғил Шацких; ukr. Максим Олександрович Шацьких; 30 avqust 1978, Daşkənd, Özbəkistan SSR, SSRİ) — özbək futbolçusu, hücumçu. 1999-2011-ci illərdə Özbəkistan milli komandasındasının kapitanı olmuşdur. Klub karyerasının böyük hissəsini (1999-2009) Dinamo Kiyevdə keçirmişdir. Ukrayna çempionatı tarixinin ən yaxşı bombardiridir. (124 qol).
== Bioqrafiya ==
=== Klub karyerası ===
Futbol karyerasına Daşkəndin Paxtakor komandasında başlamışdır. Karyerasının əvvəllərində Rusiyanın aşağı liqa komandalarında çıxış etmişdir.
==== Dinamo Kiyev ====
1999-cu ildə Dinamo Kiyevə transfer edilmişdir.
Maksim Şatskix
Maksim Aleksandroviç Şatskix (özb. Maksim Aleksandr o‘g‘il Shatskix, Максим Александр ўғил Шацких; ukr. Максим Олександрович Шацьких; 30 avqust 1978, Daşkənd, Özbəkistan SSR, SSRİ) — özbək futbolçusu, hücumçu. 1999-2011-ci illərdə Özbəkistan milli komandasındasının kapitanı olmuşdur. Klub karyerasının böyük hissəsini (1999-2009) Dinamo Kiyevdə keçirmişdir. Ukrayna çempionatı tarixinin ən yaxşı bombardiridir. (124 qol).
== Bioqrafiya ==
=== Klub karyerası ===
Futbol karyerasına Daşkəndin Paxtakor komandasında başlamışdır. Karyerasının əvvəllərində Rusiyanın aşağı liqa komandalarında çıxış etmişdir.
==== Dinamo Kiyev ====
1999-cu ildə Dinamo Kiyevə transfer edilmişdir.
Mark Şattlvort
Mark Riçard Şattlvort (ing. Mark Richard Shuttleworth; 18 sentyabr 1973) — "Canonical Ltd."nin əsasını qoyub və "Ubuntu" əməliyyat sisteminin hazırlanmasına rəhbərlik edib. İkinci kosmik turist kimi tarixə düşüb.
== Həyatı ==
Mark Şattlvort 18 sentyabr 1973-cü ildə cərrah və uşaq bağçası tərbiyəçisinin ailəsində Cənubi Afrika Respublikasının Velkom şəhərində dünyaya gəlib.
Mark Rondebosch Boys' High School və Diocesan College-i bitirdikdən sonra Keyptaun Universitetində maliyyə və informasiya sistemləri sahəsində iqtisadi elmlər bakalavrı dərəcəsinə yiyələnib.
O, Smuts Hall-da yaşayaraq universitetdə birinci daimi internet-birləşmənin quraşdırılmasında iştirak edir.
1995-ci ildə Şattlvort rəqəmli sertifikatlar və internet təhlükəsizliyi üzrə ixtisaslaşan Thawte şirkətinin əsasını qoyur. O, 1999-cu ilin dekabrında şirkətini 3,5 milyard Cənubi Afrika randı (o zaman təxminən 575 milyon ABŞ dolları) məbləğinə VeriSign-a satır.
Şattlvort 2000-ci ilin sentyabrında yeni başlayan firmalara dəstək və start kapitalının verilməsi ilə məşğul olan HBD Venture Capital-ı yaradır.
O, 2004-cü ilin martında azad proqram təminatı layihələrinə ticarət dəstəyi üçün "Canonical Ltd"nin əsasını qoyur.
Myure-le-Şato
Müre-le-Şato (fr. Muret-le-Château, oks. Muret del Castèl) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Marsiyak-Vallon kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Rodez.
INSEE kodu — 12165.
Kommuna təxminən Parisdən 510 km cənubda, Tuluza şəhərindən 105 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 20 km qərbdə yerləşir.
2008-ci ildə əhalinin sayı 316 nəfər təşkil edirdi.
2007-ci ildə 192 yaşdan yuxarı (15-64 yaş arasında) 154 nəfər iqtisadi fəal, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici - 80,2%, 1999-cu ildə 80.3%).
Müre-le-Şato
Müre-le-Şato (fr. Muret-le-Château, oks. Muret del Castèl) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Marsiyak-Vallon kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Rodez.
INSEE kodu — 12165.
Kommuna təxminən Parisdən 510 km cənubda, Tuluza şəhərindən 105 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 20 km qərbdə yerləşir.
2008-ci ildə əhalinin sayı 316 nəfər təşkil edirdi.
2007-ci ildə 192 yaşdan yuxarı (15-64 yaş arasında) 154 nəfər iqtisadi fəal, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici - 80,2%, 1999-cu ildə 80.3%).
One-le-Şato
Vimne (fr. Onet-le-Château, oks. Ònes) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Şimali Rodez kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Rodez.
INSEE kodu — 12176.
Kommuna təxminən Parisdən 500 km cənubda, Tuluza şəhərindən 125 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 3 km şimal-qərbdə yerləşir.
2008-ci ildə əhalinin sayı 254 nəfər təşkil edirdi.
2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 7576 nəfər (15-64 yaş) arasında 5273 nəfər iqtisadi fəal, 1 803 nəfər hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici 74.5%, 1999-cu ildə 72.5%) idi.
Puent-de-Şato
Puent-de-Şato (fr. Pointe des Châteaux) — Qvadelupa adasının şərqində Qrand-Ter adasının ərazisində yerləşən yarımada.
Yarımada özünün nadir fauna və florası ilə tanınır. Burada güçlü külək və dalğalar müşahidə edilir. Buranı hər il 500 000 insan ziyarət edir.
Puent-de-Şato şimal-qərb qayalıqlarında uzun çimərlik yerləşir. Bu çimərlik Le-Qrande-Saline (fr. Les Grandes Salines) adlanır. Sakit şəkildə üzməyə yaramasa da ekstermal idman həvəskarlarını özünə cəlb edir.
Pyer-Şatel
Pyer-Şatel (fr. Pierre-Châtel) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Matezin-Triyev kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl.
INSEE kodu — 38304. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 1202 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 888 ilə 1424 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 510 km cənub-şərqdə, Liondan 120 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 26 km cənubda yerləşir.
Sen-Marten-le-Şatel
Sen-Marten-le-Şatel (fr. Chavornay) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Şampan-an-Valrome kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Belle.
INSEE kodu — 01097.
Kommuna Paris şəhərinin 420 km cənub-şərqində, Lion şəhərindən 70 km şərqdə yerləşir və Burk-an-Bres şəhərindən 55 km cənub-şərqdə yerləşir.
2010-ci ildə əhalinin sayı 199 nəfər təşkil edirdi.
2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 131 nəfər (15-64 yaş arasında) 93 nəfər iqtisadi cəhətdən, 38 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi 71.0%, 1999-cu ildə 68.8%). Fəaliyyət göstərən 93 sakindən 90 nəfəri (40 kişi və 50 qadın), 3 nəfər işsiz (3 kişi və 0 qadın) idi.
Severak-le-Şato
Severak-le-Şato (fr. Sévérac-le-Château, oks. Severac del Castèl) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Severak-le-Şato kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Miyo.
INSEE kodu — 12270.
Kommuna təxminən Parisdən 510 km cənubda, Tuluza şəhərindən 155 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 40 km qərbdə yerləşir.
2008-ci ildə əhalinin sayı 2395 nəfər təşkil edirdi.
2007-ci ildə 1419 nəfər əmək qabiliyyətli insan (15-64 yaş) arasında 1058 nəfər iqtisadi fəal, 361 nəfər hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici 74.6%, 1999-cu ildə 71.9%) olmuşdur.
Severak-le-Şato (kanton)
Severak-le-Şato (fr. Sévérac-le-Château) — Fransada kanton , region — Cənub-Pireneylər, departament — Averon. Miyo dairəsinə daxildir.
Kantonun INSEE kodu — 1240. Severak-le-Şato kantonuna cəmi 5 kommuna daxildir, onlardan ən əsası Severak-le-Şato kommunasıdır.
2006-cı ildə əhalinin sayı 4 017 nəfər təşkil edirdi.
Speys Şattl
Kosmik şattl — ABŞ-də NASA tərəfindən yaradılmış kosmik gəmi tipidir.
ABŞ-də raket inkişafı ərəfəsində yerə geriyə qayıda bilən gəmi konsepti işlənilir. Bu bir dəfə tətbiq olunan raketlərə nisbətən xərclərə qənaət verməli idi. Ancaq bu məqsədi əldə etmək mümkün olmadı, belə ki, bu gün bir Kosmik şattl gəmisinin qiyməti yarım milyard dollara çatır.
1960-cı illərdə bir pilləli raket sistemi artıq öz imkanlarını tükətdiyindən bu gəminin hazırlanması zamanı çoxpilləli raket sistemindən istifadə edilmişdir. Kosmik şattl gəmisi xarici yanacaq çənləridnən və bərk yanacaq raketindən ibarət olan sistemlə təchiz olunmuşdur. Kosmosa raket kimi buraxılan bu gəmi geriyə təyyarə kimi qayıdır.
Əsas məqsədi kosmosa faydalı yüklərin daşınması olan bu gəmilər azı 100 dəfə kosmosa və geriyə uçmalı idilər. Ancaq bu günə kimi ən çox kosmosa uçan məkik "Discovery" cəmi 33 dəfə bu səyahətdə olmuşdur.
Kosmik şattl
Kosmik şattl — ABŞ-də NASA tərəfindən yaradılmış kosmik gəmi tipidir.
ABŞ-də raket inkişafı ərəfəsində yerə geriyə qayıda bilən gəmi konsepti işlənilir. Bu bir dəfə tətbiq olunan raketlərə nisbətən xərclərə qənaət verməli idi. Ancaq bu məqsədi əldə etmək mümkün olmadı, belə ki, bu gün bir Kosmik şattl gəmisinin qiyməti yarım milyard dollara çatır.
1960-cı illərdə bir pilləli raket sistemi artıq öz imkanlarını tükətdiyindən bu gəminin hazırlanması zamanı çoxpilləli raket sistemindən istifadə edilmişdir. Kosmik şattl gəmisi xarici yanacaq çənləridnən və bərk yanacaq raketindən ibarət olan sistemlə təchiz olunmuşdur. Kosmosa raket kimi buraxılan bu gəmi geriyə təyyarə kimi qayıdır.
Əsas məqsədi kosmosa faydalı yüklərin daşınması olan bu gəmilər azı 100 dəfə kosmosa və geriyə uçmalı idilər. Ancaq bu günə kimi ən çox kosmosa uçan məkik "Discovery" cəmi 33 dəfə bu səyahətdə olmuşdur.
Breton şattlı
Breton şattlı (fr. La Navette Bretonne) (başqa adıyla "Broussard və Cri-cri") Fransada fəaliyyət göstərən aerobatika komandasıdır. Komandanın debütü 1993-cü ilə təsadüf edir. Uçuşlar üçün Max Holste MH.1521 Broussard və ən kiçik 2 mühərrikli təyyarə olan Colomban Cri-cri istifadə olunur. Komandanın fərqliliyi onda ibarətdir ki, Cri-cri özü havalanmır. Aviaşou təyyarənin üstünə quraşdırılmış Cri-Cri ilə havaya qalxması ilə başlayır və ayrılmazdan əvvəl bir neçə fiqur həyata keçirilir. Daha sonra havada Cri-cri ayrılır və birlikdə uçuş həyata keçirirlər. Təyyarənin başqa təyyarə üstündə havaya qalxması daha əvvəl 1939-cu ildə "Short Mayo" və "Short Mercury" təyyarələri ilə həyata keçirilib.
Petr Şatilov
Petr İvanoviç Şatilov (ukr. Петро Іванович Шатілов, rus. Петр Иванович Шатилов; 1869, Kursk quberniyası[d] – 1921) — rus və ukraynalı həkim, Xarkov Universitetinin professoru.
Petr İvanoviç Şatilov köhnə zadəgan ailəsinə mənsub idi. 1895-ci ildə Xarkov Universitetinin Tibb fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. O, 1895-ci ildən təcrübəçi, 1900–1903-cü illərdə isə tam ştatlı assistent kimi çalışmışdır. Şatilov tələbəlik illərində Zemstvo klinikasında işləyərək vəba epidemiyasına qarşı mübarizədə iştirak edib. 1898-ci ildən Xarkov Tibb Cəmiyyətinin üzvü, 1900-cü ildə onun inzibati işlər üzrə katibi seçilmişdir. 1902-ci ildə Nəbz Qrafiklərinin Tədqiqi adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Növbəti il Şatilov klinik tədqiqat metodlarını tədris edən dosent oub.
Turet-dü-Şato
Turet-dü-Şato (fr. Tourette-du-Château) — Provans-Alp-Kot-d'Azür regionunun, Fransanın cənub-şərqində yerləşən kommun, Dənizkənarı Alplar departamenti, Nitsa dairəsi, Vans kantonu . Mart 2015-ci ilə qədər kommun inzibati olaraq ləğv edilmiş Rokesteron kantonunun (Nitsa dairəsi) bir hissəsi idi.
Kommunanın sahəsi — 9,74 km², əhalisi — 114 nəfərdir (2006) artım tendensiyası ilə: 119 nəfər (2012), əhalinin sıxlığı 12,2 nəfər / km²-dir.
2011-ci ildə əhalinin sayı — 117 nəfər təşkil edirdi, 2012-ci ildə isə — 119 nəfər.