APARTEİD

Aparteid, apartheyd (afrik. apartheid; azərb. ayrı yaşamaq‎) — İrqi ayrı-seçkiliyin ən kəskin formasıdır. Bir qrup əhalinin yaşamaq üçün zəruri olan hər şeydən məhrum edilməsidir. Aparteid genosidi xatırladır və onun bir növüdür. CAR-ın hakim dairələri tərəfindən 20-ci əsr də "ağdərili" olmayan əhaliyə qarşı həyata keçirilən ifrat irqi və milli diskriminasiya və seqreqasiya siyasəti. Aparteidin məqsədi azlıq təşkil edən ağ əhali tərəfindən qeyri-avropalıları istismar etmək və milli-azadlıq mübarizəsinə qarşı güclü maneələr yaratmaq idi. 1910-cu ildə Cənubi Afrika haqqında aktın qəbul olunması Aparteid sisteminin əsasını qoydu. Cənubi Afrika İttifaqında irqçi Millətçi partiya hakimiyyətə gəldikdən sonra (1948) rəsmi dövlət siyasəti kimi tətbiq edildi. 1950–54-cü illərdə seqreqasiyanı kəskinləşdirən bir sıra qanunlar qəbul olundu.

İsrail və aparteid — İsraildə aparteid rejiminin mövcud olması iddiası. İsrail hakimiyyəti ilə Qəzzə zolağının 2005-ci ilə qədər İsrail tərəfindən işğal olunmuş ərazilərinin və İordan çayının qərb sahilində məskunlaşan yəhudilərdən fərqli olaraq İsrail vətəndaşlığına malik olmayanlar ərəb sakinləri arasında mövcud münasibətlər sistemi bəzi ictimai xadimlər və analitiklər tərəfindən aparteid hesab edilir. Bir sıra hallarda İsrail hakimiyyətinə qarşı aparteid ittihamları ictimai xadimlər tərəfindən bu ərazilərə səfər etdikdən və oradakı vəziyyətlə tanış olduqdan sonra səslənir. Bu yanaşmanın əleyhdarları bunu siyasi böhtan adlandırır, belə tənqidi müəlliflərin və nəşrlərin İsrailin təhlükəsizlik narahatlığını nəzərə almadıqlarını, bununla da onların fikrincə qərəzli olduqları və antisemitizm nümayiş etdirdiklərini qeyd edirlər. İsraildə irqi ayrı-seçkilik qadağandır. İsrail Dövləti irqi ayrı-seçkiliyin bütün formalarını rəsmi səviyyədə qınayır. İsrail hökumətinin fikrinə görə, o, bu cür ayrı-seçkiliyi qadağan etməyə yönəlmiş ardıcıl siyasətə malikdir. İsraildə fələstinli məhbuslar Митчелл Бард. Мифы и факты. Путеводитель по арабо-израильскому конфликту (5000 nüs.).