Lüğətlərdə axtarış.

Dantuin (ing. Dantooine) — "Ulduz müharibələri" kainatında uydurma planet. Dantuin orbitində iki peyki olan yerəbənzər planetdir. Böyük peyki açıq bənövşəyi, kiçik peyki isə yaşılımtıl rəngə sahibdir. Dantuinin landşaftının çox hissəsi otlu düzənliklərdən, təpələrdən, çaylardan və böyük göllərdən ibarətdir. Yazda yağışlı mövsüm istisna olmaqla, planet ilin əksər hissəsində mülayim və quru iqlim saxlayır. Dantuin həmçinin, nəmli, sıx meşələrə və şirə təsərrüfatlarının yetişdirildiyi sonsuz örtüyə malikdir. Dantuinin adı ilk dəfə 1977-ci ildə çəkilmiş "Yeni ümid" filmində çəkilir. "Ulduz müharibələri"nin genişləndirilmiş kainatı olan "Əfsanələr"dən, xüsusilə "Knights of the Old Republic" video oyunu və "Ulduz müharibələri: Yeni Ceday Ordeni" kitabında həm planetin tərkibi, həm də tarixi haqqında ətraflı məlumat verilir, lakin kanon deyil. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Dantooine — Vukipediya saytında.

Martuni — sovet dövlət və partiya xadimi Aleksandr Fyodoroviç Myasnikovun təxəllüsü, həmçinin onun şərəfinə adlandırılan bir neçə toponimlərin adı: == Azərbaycan Respublikası == Martuni rayonu — Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti tərkibinə daxil olan Azərbaycan rayonlarından biri. Martuni — Xocavənd şəhərinin əvvəlki adı. Martuni — Şəmkir rayonunda Günəşli kəndinin əvvəlki adı. == Ermənistan Respublikası == Martuni rayonu — Ermənistan Respublikası ərazisində mövcud olmuş rayon. Mərkəzi Martuni şəhəri olmuşdur. Martuni — Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan Respublikası) Göyçə mahalı ərazisində rayon mərkəzi, şəhər. Martuni (Qaraqoyunlu) — Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan Respublikası) Qaraqoyunlu mahalı ərazisində kənd.

Antoni — ad. Mark Antoni — Roma siyasi və hərbi xadimi, Yuli Sezarın silahdaşı.

Tatoni — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Əhalisi 102 nəfərdir. Oykonim talış dilindəki tat (isti) və lıoni (bulaq) sözlərindən ibarət olub, “isti bulaq” mənasındadır. Kəndin adı ərazisində İsti su bulağının olması ilə əlaqədardır.

Tatuin (ing. Tatooine) — "Ulduz müharibələri" kainatında uydurma planet. Planetin adı film saqasının bəzi səhnələrinin çəkildiyi Tunisin Tatavin vilayətindən gəlir. Tatuin isti olması ilə yanaşı, Anakin Skayuolker/Dart Veyderin doğulduğu yerdir. Tatuin səhra planetidir. Planet səthinin 1%-dən az hissəsi su ilə örtülüdür. Onun iki günəş var, bu da planetdə çox isti atmosfer yaradır. Burada hökumət yoxdur, planet quldurlar, narkotik alverçiləri və muzdlular üçün azad məkandır.

Taştun — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda kənd. Toponim türk dilində «daş, qaya, dağ, təpə» mənasında işlənən taş sözü ilə türk dilində, sərbəst keçidi, yolu, çıxacağı olmayan bağlı, dövrəyə alınmış, hasarlanmış yer mənasında işlənən tun sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan toponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Burada ermənilərlə yanaşı 1926-cı ildə 5 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.

Şantun (q.türk Şantuŋ, çin. 山东 / 山東; pinyin: Shāndōng; Wade-Giles: Shan-tung) — Çinin şərq sahilində bir vilayyətdir. Şantun Çincə "dağın şərqi" anlamına gəlir. Bölgə bu adı Tayhan dağlarının (太行山) şərqində yer alması səbəbi ilə almıştır. Şantun 92 milyonluq əhalisi ilə Çinin Henan vilayyətindən sonra ən kütləvi ikinci vilayyətidir. Kon Fun Çyının məmləkəti Çufu bu bölgədə yerləşir.

Cuzeppe Tartini (8 aprel 1692[…], Piran[d], Venesiya Respublikası – 26 fevral 1770[…], Padova[…]) — Barokko dövründə yaşayıb yaratmış italyan bəstəkar və skripkaçı.

Elisa Santoni (10 dekabr 1987, Roma) — İtaliyanı təmsil edən bədii gimnast. Elisa Santoni İtaliyanı 2004 Afina, 2008 Pekin və 2012 London Olimpiadalarında təmsil etdi. == Karyerası == Elisa Santoni 2004-cü ildə İtaliyanın bayrağı altında Yunanıstanın Afina şəhərində XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. O, qrup yarışlarında komanda yoldaşları Fabriza D'Ottavio, Marinella Falca, Daniela Masseroni, Elisa Blançi və Laura Vernizzi ilə birgə finalda 49.450 xal topladı və 3-cü yeri tutdu. Elisa Santoni növbəti Olimpiya Oyunlarında 2008-ci ildə Çinin Pekin şəhərində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. O, qrup yarışlarında komanda yoldaşları Fabriza D'Ottavio, Marinella Falca, Daniela Masseroni, Elisa Blançi və Anjelika Savrayuk ilə birgə finalda 34.425 xal topladı və fəxri 4-cü yeri tutdu. Dörd il sonra Böyük Britaniyanın London şəhərində baş tutan Olimpiya Oyunlarında Elisa Santoni qrup yarışlarında komanda yoldaşları Romina Laurito, Marta Pacnini, Elisa Blançi, Anjelika Savrayuk və Andreyea Stefanesku ilə birgə gümüş medal qazandı.

Luan Santani (Luan Santana, 13 mart 1991, Campo Grande) — Braziliya müğənnisi.

Martuni, Aşağı Qaranlıq — Ermənistanda şəhər. Martuni rayonunun mərkəzi. == Tarixi == Aşağı Qaranlıq indiki Ermənistanda rayon mərkəzidir. Göyçə gölünün sahilində, İrəvandan 130 km məsafədə yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir. 1963-cü ildən şəhər tipli qəsəbədir. Toponim məkan mənası bildirən -lıq şəkilçisi qəbul etmiş, türk dilində «təpə», «qaya» mənasında işlənən qara sözü əsasında əmələ gəlib «təpəlik, dağlıq, qayalıq yer» mənasını bildirir. Qara sözü ilə -lıq şəkilçisi arasındakı «n» bitişdirici samit funksiyasını yerinə yetirir. Kənd, doğrudan da, qayalıq, dağlıq bir yerdə yerləşib və hər tərəf təpəlikdən, dağlıqdan ibarətdir. Kəndin relyefi adına uyğun gəlir.

Gödəklər - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında, indiki Çəmbərək (Krasnoselo) rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 13 km məsafədə yerləşir. 1937-ci ilə kimi Dilican rayonunun inzibati ərazi bölgüsünə daxil idi. 1937-ci il dekabrın 31də Çəmbərək (Krasnoselo) rayonu təşkil edildikdən sonra Dilican rayonunun tərkibindən çıxarılıb, Çəmbərək (Krasnoselo) rayonunun tərkibinə daxil edilimşdir. Toponim gödəklər türk etnonimi əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Ermənilər buraya köçürüldükdən sonra 1924-cü ildə kəndin adı dəyişdirilib Martuni qoyulmuşdur. == Əhalisi == 1918-ci ilə kimi burada azərbaycanlılar yaşamışdır. Lakin mənbələrdə azərbaycanlıların say tərkibi göstərilmir.

Martuni rayonu — Keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti tərkibinə daxil olan Azərbaycan rayonlarından biri. Martuni rayonu — Ermənistan Respublikası ərazisində mövcud olmuş rayon. Mərkəzi Martuni şəhəri olmuşdur.

Penias Tentani (2 iyun 1996) — Zimbabveli peşəkar kişi BMX velosipedçisi. Penias Tentani Zimbabveni beynəlxalq yarışlarda təmsil edir. Penias Tentani 2015 UCI BMX Dünya Çempionatında 1 km zaman yarışında iştirak etmişdir. O, Belçikada baş tutan yarışlarda 40.051 saniyəlik nəticəsi ilə 85-ci yeri tutdu.

Phytoseius mantoni (lat. Phytoseius mantoni) — phytoseiidae fəsiləsinin phytoseius cinsinə aid heyvan növü. Phytoseius mantoni Catalogue of Life saytında Mites GSDs: PhytoseiidBase.

Antoni (fr. Antony) — Fransanın İl-de-Frans regionun rayonlarından biri. Departamenti — O-de-Sen. Suprefektur — Antoni. Rayon əhalisi 2006-cı ildə 402,868 nəfər təşkil edirdi. Əhalinin sıxlığı — 8222 nəfər / km². Rayon ərazisi — 49 km².

Antoni Cenkinson — (ing. Anthony Jenkinson, 8 oktyabr 1529 və ya 8 oktyabr 1529, Lesterşir[d] – 16 fevral 1611) XVI əsr ingilis səyyahı, taciri və diplomatı. Onun gündəliyində apardığı qeydləri və xəritəsi İngiltərə-Rusiya münasibətləri o cümlədən, İngiltərənin Səfəvi dövləti ilə apardığı ticari danışıqlar barədə önəmli mənbələrdəndir. == Həyatı == Antoni Cenkinson 1529-cu ildə Leyçester şəhərində anadan olmuşdur. Atası Uilyam Cenkinson öz dövrünün varlılarından idi. Antoni tacir olmaq üçün təhsil almışdı. 1568-ci ildə o, Cudi Marş ilə ailə həyatı qurmuş, bu evlilikdən 6 qız, 5 oğlan övladı dünyaya gəlmişdir. Cudi Marşın atası Con Marş "Moskva" kompaniyasının qurucularından biri olmaqla yanaşı, geniş işgüzar əlaqləri olan bir şəxs idi. Bu əlaqələr vasitəsilə Antoni Cenkinson "Moskva" kompaniyasına qoşulmuş, kompaniyanın tərkibində dəfələrlə ekspedisiyalarda iştirak etmişdi. == Səyahətləri == === İlk səyahəti === Antoni Cenkinsonun ilk xarici səfəri "İpəkçi" kompaniyası ilə 1546-cı ilin oktyabr ayında baş tutmuşdur.

Antoni Flu (ing. Antony Garrard Newton Flew; 11 fevral 1923, London – 8 aprel 2010[…], Ridinq) — ingilis filosofu. O, analitik təfəkkür məktəbinə sadiqliyi və din fəlsəfəsi ilə bağlı fəaliyyəti ilə tanınır. Flu keçmişdə ateizmin güclü tərəfdarı idi və Allah haqqında dəlil olana qədər ateizmin qəbul edilməsi lazım olduğunu müdafiə edirdi. O, həmçinin ölümdən sonra həyata inamı, şər probleminin azad iradə ilə həllini və Allah anlayışının mənasını tənqid etmişdir. Lakin 2004-cü ildə deizmə qayıtdığını elan etdi. Bundan sonra o, Roy Abraham Varqesenin töhfələri ilə "Bir Tanrı var: Dünyanın ən məşhur ateistinin fikrini necə dəyişdirdi" kitabını nəşr etdi. Kitab nəşr edildikdən sonra New York Times-da Flüunun əqli qabiliyyətlərini itirdiyini və orijinal müəllifin Varqes olduğunu iddia edən bir məqalə dərc olundu. Məsələ hələ də mübahisəlidir, bəzi müəlliflər, o cümlədən PZ Myers və Richard Carrier iddiaları dəstəkləyir, digərləri isə (Flu daxil olmaqla) bunu rədd edir. Flyu Oksford, Aberdin, Keele və Ridinq Universitetlərində və Torontodakı York Universitetində dərs deyib.

Antoni Liu (6 iyun 1987) — Amerika Samoasından olan cüdoçu. Antoni Liu Amerika Samoasını 2012-ci ildə XXX Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi. == Karyerası == Antoni Liu birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2012-ci ildə qatıldı. O, Londonda baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında kişilər 100 kq çəkidə, 1/16 final mərhələsində Latviyanın nümayəndəsi Yevgeniys Borodavko ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Antoni Liu rəqibinə 0:100 hesabı ilə uduzdu.

Mark Antoni (e.ə. 83, Roma, Qədim Roma – e.ə. 30, İsgəndəriyyə, Ellin Misiri[d][…]) — Roma siyasi və hərbi xadimi, Yuli Sezarın silahdaşı. E.ə. 43-cü ildə Mutin şəhəri yaxınlığında senat qoşunlarına məğlub olduqdan sonra Oktavian Avqust və Mark Emili Lepid ilə ittifaqa girmiş (2-ci triumvirat), e.ə. 42-ci ildə Oktavianla birgə Sezarın qatilləri Brut və Kassini məğlub etmişdi. Bundan sonra imperiyanın şimal əyalətlərini idarə edən Antoni, Misir hökmdarı Kleopatra ilə yaxınlaşmış və Misirə arxalanaraq hakimiyyət uğrunda Oktavianla mübarizəyə başlamışdı. E.ə. 36-cı ildə Antoni 100 minlik qoşunla Atropatenaya hücum etmiş, lakin tələfat verərək (təqr. 24 min nəfər) geri çəkilmişdi.

Qanuni oğru və ya danışıq dilində vorzakon (rus. вор в законе) dövlət qanunlarına paralel, fərqli prinsiplərlə yaşayan, fərqli prinsiplər uğrunda mübarizə aparan mafiya titulu. Qanuni oğruların bütün nümayəndələri cinayət törətmiş şəxslərdir. Qanuni oğru - lotu anlayışı müxtəlif ölkələrdə və zamanlarda mövcud olub. Lotular əsasən Orta Şərqdə mövcud olub. Məsələn, İsfahan lotuları müəyyən funksiya daşıyırdılar və ümumi təsəvvürdən fərqli olaraq, hakimiyətlə əməkdaşlıq edirdilər ki, bu indiki oğruların bir çoxuna da aiddir. Sovet siyasi sistemində hakimiyətin xəbəri olmadan cinayət və qeyri-cinayət və ümumiyətlə hər-hansı strukturun yaranması ehtimalı çox aşağı idi. Odur ki, düşünmək olar ki, oğru aləmini sovet siyasi sistemi, əvvəllər də tarixdə olduğu kimi, cinayət aləmini nəzarətdə saxlamaq məqsədi ilə yaratmışdı. Bu qanunlara tabe olanların siyasətdən uzaq olması məsələsi də heç də təsadüfi deyil. Formalaşmış kriminal aləm daha çox Rusiya mühitindən bəhrələnib.

Mark Antoni Polemon (yun. Μάρκος Ἀντώνιος Πολέμων, lat. Marcus Antonius Polemon), həmçinin Smirnalı Polemon və ya Laodikeyalı Polemon (təq. 90, Laodikeya – təq. 144, Roma) — Qədim Roma sofisti, Aristid müəllimi. Polemon Laodikiyada anadan olmuşdur, Anadolu yunanlarından idi. O, təkəbbürlü və hazırcavab bir insan kimi xarakterizə olunmuşdur. Polemon imperatorlar Trayan və Adrianın himayəsi altında idi, Antonin Piy ilə yaxşı münasibəti vardı. Polemon şiddətli podaqraya dözə bilməyib intihar etmişdir. Polemonun təsviri Afinada tapılan portret büstü hesab olunur.

Qanuni oğru və ya danışıq dilində vorzakon (rus. вор в законе) dövlət qanunlarına paralel, fərqli prinsiplərlə yaşayan, fərqli prinsiplər uğrunda mübarizə aparan mafiya titulu. Qanuni oğruların bütün nümayəndələri cinayət törətmiş şəxslərdir. Qanuni oğru - lotu anlayışı müxtəlif ölkələrdə və zamanlarda mövcud olub. Lotular əsasən Orta Şərqdə mövcud olub. Məsələn, İsfahan lotuları müəyyən funksiya daşıyırdılar və ümumi təsəvvürdən fərqli olaraq, hakimiyətlə əməkdaşlıq edirdilər ki, bu indiki oğruların bir çoxuna da aiddir. Sovet siyasi sistemində hakimiyətin xəbəri olmadan cinayət və qeyri-cinayət və ümumiyətlə hər-hansı strukturun yaranması ehtimalı çox aşağı idi. Odur ki, düşünmək olar ki, oğru aləmini sovet siyasi sistemi, əvvəllər də tarixdə olduğu kimi, cinayət aləmini nəzarətdə saxlamaq məqsədi ilə yaratmışdı. Bu qanunlara tabe olanların siyasətdən uzaq olması məsələsi də heç də təsadüfi deyil. Formalaşmış kriminal aləm daha çox Rusiya mühitindən bəhrələnib.

Entoni Teylor (20 oktyabr 1978, Mançester) — ingilis peşəkar futbol hakimi. 2010-cu ildə o, əsasən Premyer Liqada hakimlik edən Seçilmiş Qrup Hakimləri siyahısına yüksəldi və 2013-cü ildə FİFA-nın Avropa və beynəlxalq matçları idarə etməsinə icazə verilən hakimi oldu. 2015-ci ildə Uembli Stadionunda Çelsinin Tottenham Hotspuru 2–0 hesabı ilə məğlub etdiyi Futbol Liqası Kubokunun finalını idarə etmişdir. Teylor həmin ilin sonunda "Arsenal"ın "Çelsi"ni 1–0 hesabı ilə məğlub etdiyi zaman İcma Qalxanını idarə etmək üçün Uembliyə qayıtdı. O, 2017 və 2020-ci illərdə İngiltərə Kuboku finallarında, həm Çelsi, həm də Arsenal arasında hakimlik edib. Arsenal hər iki görüşdə 2–1 hesabı ilə qalib gəlib. Seçimdən sonra o, 1901-ci ildə Artur Kinqskottdan sonra ikinci İngiltərə Kubokunun finalını idarə edən ilk hakim olub. == Karyerası == === İlk illəri === Teylor hakimlik karyerasına 2002-ci ildə Şimali Premyer Liqa oyunlarını idarə edərək başlayıb. O, 2004-cü ildə Şimal Konfransında hakimliyə yüksəlik. O, 2006–07 mövsümünün əvvəlində Futbol Liqasının hakimlər siyahısına təyin edildi və ilk təyinatı 2006-cı ilin avqustunda 0–0 heç-heçə ilə başa çatan Reksem və Peterboro Yunayted arasında Liqa II matçı üçün oldu.

Qanuni-Qüdsi - Abbasqulu ağa Bakıxanov tərəfindən qələmə alınan fars dilinin qrammatikası haqqında əsər. “Qanuni-Qüdsi” müəllifin ilk elmi əsəri hesab edilir. Müəllifin “Gülistan-ı İrəm”də qeyd etdiyi əsərin yazılma tarixi ilə bağlı müxtəlif fikirlər olsa da, o, əsəri 1828/29 (1244 hicri.)-da yazdığını bildirmişdir. Bakıxanov “Hərf”, “Söz” və “Cümlə” bölmələrindən ibarət bu əsəri ilə "əcnəbilərə qısa müddətdə kifayət qədər fars dilini oxuyub yazmağı öyrətməyi" hədəfləyib. Bundan əlavə, müəllif əsərin uşaqlar tərəfindən daha yaxşı başa düşülməsi və əzbərlənməsi üçün bəzi qaydaları nəzm şəklində daxil etdiyini də bildirib. == Tarixi və nəşri == Qanuni-Qüdsi alimin ilk elmi əsəri olduğu həmçinin, Rusiyada Fars dilinə aid yazılmış ilk qrammatika kitabı olduğu üçün böyük səs gətirmişdi. Bakıxanov bu əsər barədə 1829-cu ildə Çar I Nikolaya göndərdiyi təqdim yazısında müəllif, əsər üzərində 4 ildən çoxdur işlədiyini bildirmiş, həmçinin kitabın Rusiyada ilk olduğuna diqqət çəkmiş, fars dilinin digər Asiya dillərindən daha böyük əhəmiyyətə malik olduğu fikrini önə sürərək çardan bu əziyyətinin dəyərləndirilməsini xahiş etmişdir. Dövrün Qafqaz məsulu Qafqaz məsulu İ. Paskeviç Xarici işlər naziri K.Nesselrodeyə yazdığı 1829-cu il tarixli məktubunda Rusiya, İran və Türkiyə arasında bağlanan müqavilələrdə Bakıxanovun xidmətlərindən yüksək danışır. İ. Paskeviç yazır ki, çara sədaqətlə xidmət edən müəllifin yeniliklər açdığını nəzərə alsaq, bunu çara çatdırmaq və onun əsərinin çap olunması məqsədəuyğun olardı. Əsərin müqəddiməsində farsca verilən bir beytdən əbcəd hesabı ilə onun hicri 1244-cü ildə (1828) yazdığı məlum olur.