FUTBOL

1. футбол; 2. футбольный;
FURQON
FUTBOLÇU
OBASTAN VİKİ
Futbol
Futbol (ing. foot — ayaq, ball — top) — hər biri 11 oyunçu olmaqla iki komanda arasında sferik topla komanda şəklində oynanılan idman növü. Dünyanın 200-dən çox ölkəsində 250 million futbolçu tərəfindən oynalınır, bu da onu dünyanın ən populyar idman növü edir. Oyun hər sonunda qapı olan düzbucaqlı meydanda oynanılır. Oyunun məqsədi rəqibin qapısından mümkün qədər çox qol keçirtməkdir. Qapıçılar əllə oynamaq icazəsi olan yeganə oyunçulardılar. Ancaq onlar bunu öz qapılarının önündəki cərimə meydançasının daxilində edirlər. Digər oyunçular zərbə vurmaq və ya pas vermək üçün əsasən ayaqlarından istifadə edirlər. Həmçinin onlar başlarını və bədənlərinin qoldan başqa hissələrini də istifadə edə bilərlər. Oyunu ən çox qol vuran komanda qalib gəlir.
Futbol, Futbol... (1979)
Futbol, futbol... (film, 1979)
Afrikada futbol
Afrika qitəsinin istedadlı, qeyri-adi bacarığa malik qaradərili oyunçuları heç bir məktəb keçmədən, dünyanın hansı ölkəsində çıxış etməsindən asılı olmayaraq, fiziki və atletik hazırlıq baxımından, istənilən futbolçudan üstündür. Bu fakt reallığın aşkar nümunəsidir. Kimsə afrikalılarda olan qeyri-adi istedadı dana bilməz. "Qaralar" düşdüyü məkanın yaratdığı müəyyən problemlərə rəğmən, ilk gündən özlərini sevdirməyi bacarırlar. Bir qismini xatırlasaq, kifayət edər: Corc Veah (Liberiya), Rojer Mila (Kamerun), Abede Pele (Qana), Lahdar Bellami (Əlcəzair), Rabah Macer (Əlcəzair), Teofil Abeqa (Kamerun), Loran Roku (Kot d"İvuar), Fransua Omam Biyik (Kamerun), Əhməd Faras (Mərakeş), Corc Finidi (Nigeriya), Mahmud Əl-Xətib (Misir), Yapet N"doram (ÇAD), Yusif Fofana (Kot d"İvuar), Əbdül Əziz (Mərakeş), Tarek Dyab (Tunis), Daniel Amokaçi (Nigeriya), Auqustin (Cey-Cey), Okoça (Nigeriya), Əli Bençeh (Əlcəzair), İbrahim Yusuf (Misir), Larbi Ben Barek (Mərakeş), Sequn Odeqbair (Nigeriya). Bunlar hələ keçmiş oyunçulardır. Hazırkı dövrdə isə Avropanın aparıcı klublarının formasını geyinən qaradərili futbolçular bununla müqayisədə, 3-4 dəfə çoxdur. Nəzərə alaq ki, o vaxt ölkədən kənara çıxmaq hələ müəyyən qədər çətin idi. Samuel Eto"O (Kamerun), Cey-Cey Okoça (Nigeriya), Əl Haci Diuff (Seneqal), Kvinton Forçun (CAR), Didye Droqba (Kot d"İvuar) kimi nəhəng futbolçular da "qara qitə"nin kainata bəxşidir. Afrikanın dünya çempionatlarında debütü 1970-ci ilə təsadüf edir.
Albaniyada futbol
Albaniyada futbol — Albaniya ərazisində ən məşhur və geniş yayılmış idman növüdür. İstər oyunçular və azarkeşlər bu oyunu sevir. Futbolun idarə edilməsi Albaniya Futbol Federasiyası balansındadır. == Futbolun tarixi == Albaniyada futbol XX əsrdə meydana gəlmişdir. İlk oyun xristian misiyası tələbələri arasında Şkoderdə baş tutmuşdur. Oyun böyük məşhurluq qazanmışdır. 1919-cu ildə burada ilk futbol komandası «Vlazniya» olmuşdur. 1920-ci ildə «Tirana» klubu, 6 iyun 1930-ci ildə Albaniya Futbol Federasiyası təşkil edilmişdir. Federasiya 1932-ci ildə FİFA, 1954-cü ildə isə UEFA üzvü seçilmişdir. Albaniyanın ilk çempionatı 1930-cu ildə təşkil edilmişdir.
Azərbaycanda futbol
== Yaranması == 1911-ci ildə Azərbaycanda ilk futbol komandaları yaranmağa başlayıb. Həmin dövrdə ingilislərin neft yataqlarına meyl etməsi futbolun inkişafına müsbət və mənfi təsirlərini göstərib. Futbolun vətəni İngiltərə olduğundan onların Bakıya gəlməsi yerli əhali arasında da bu idman növünü populyarlaşdırdı. Elə Bakıda ilk futbol komandasının da adı "Britaniya klubu" oldu. Əvvəlcə burada oyunlar keçirən "Britaniya klubu" 1912-ci ildə Gürcüstana yola düşərək ilk beynəlxalq oyununu keçirib. Tbilisidə keçirilən qarşılaşmada, yerli "Sokol" Bakı təmsilçisinə 2:4 hesabıyla məğlub olub. Azərbaycanda sovet hökuməti qurulanadək gürcülərlə Bakı komandalarının 11 görüşü baş tutub və ümumi hesab Azərbaycan komandalarının xeyrinə olub. 1914-cü ildə Bakı Futbol İttifaqı (BFİ) yaransa da, bu təşkilatın ömrü çox sürməyib. 1917-ci ildə sovet hökuməti qurulandan sonra 20 komandanı birləşdirən BFİ süquta uğrayıb. 1920-ci ildə futbol həyatı Bakıya qayıdıb və ilk şəhər birinciliyinin qalibi "Sokol" olub.
Belarusda futbol
Belarusda futbol xokkeydən sonra ən populyar idman növüdür. Ölkənin futbol federasiyası FİFA və UEFA-ya üzvdür. Belarus futbolu tarixində ən məşhur futbol klubu Dinamo Minsk komandasıdır.
Ermənistanda futbol
Ermənistanda futbol — Ermənistanda idmanın aparıcı növlərindən biri
Estoniyada futbol
== İlkin mərhələsi ==
Finlandiyada futbol
== İlkin mərhələsi == == Hazırkı vəziyyəti == == Həmçinin bax == Finlandiya Birlik Kubokunda == Xarici keçidlər == Football Association of Finland Finnish football blog Escape To Suomi League321.com - Finnish football league tables, records & statistics database.
Futbol+ (qəzet)
"Futbol+" — idman qəzeti. == Haqqında == "Futbol+" qəzeti 1997-ci il oktyabrın 21-dən işıq üzü görür. Qəzetin təsisçisi Vüqar Məmmədov, ilk baş redaktoru Mahir Rüstəmovdur. "Futbol +" əvvəllər həftədə 1 dəfə işıq üzü görüb, 1998-ci ilin martından isə həftədə 2 dəfə nəşr olunmağa başlayıb. Sonrakı illərdə dövrülük 3, 4, 2009–cu ilin 1 fevralından isə 5 dəfəyə çatdırılıb. Qəzet adətən futbol üzrə dünya və Avropa çempionatları ərəfəsində oxucuların mühakiməsinə xüsusi buraxılış təqdim edir. Bundan başqa Azərbaycandakı vacib futbol olayları, klubların uğurları xüsusi buraxılış və ya plakatla işıqlandırılır. "Futbol+" Azərbaycan futbol çempionatının bütün oyunlarına reportyor göndərir, hər ilin sonunda Azərbaycanda ilin ən yaxşı futbolçusunu və ən yaxşı idmançını müəyyənləşdirən geniş sorğu keçirir. 1-ci, 4-cü, 5-ci və 6-cı günkü saylar 16, 2-ci günkü saylar 24 səhifədən ibarət olur. Qəzetin 30-a yaxın əməkdaşı, bir neçə bölgədə müxbiri var.
Futbol+ qəzeti
"Futbol+" — idman qəzeti. == Haqqında == "Futbol+" qəzeti 1997-ci il oktyabrın 21-dən işıq üzü görür. Qəzetin təsisçisi Vüqar Məmmədov, ilk baş redaktoru Mahir Rüstəmovdur. "Futbol +" əvvəllər həftədə 1 dəfə işıq üzü görüb, 1998-ci ilin martından isə həftədə 2 dəfə nəşr olunmağa başlayıb. Sonrakı illərdə dövrülük 3, 4, 2009–cu ilin 1 fevralından isə 5 dəfəyə çatdırılıb. Qəzet adətən futbol üzrə dünya və Avropa çempionatları ərəfəsində oxucuların mühakiməsinə xüsusi buraxılış təqdim edir. Bundan başqa Azərbaycandakı vacib futbol olayları, klubların uğurları xüsusi buraxılış və ya plakatla işıqlandırılır. "Futbol+" Azərbaycan futbol çempionatının bütün oyunlarına reportyor göndərir, hər ilin sonunda Azərbaycanda ilin ən yaxşı futbolçusunu və ən yaxşı idmançını müəyyənləşdirən geniş sorğu keçirir. 1-ci, 4-cü, 5-ci və 6-cı günkü saylar 16, 2-ci günkü saylar 24 səhifədən ibarət olur. Qəzetin 30-a yaxın əməkdaşı, bir neçə bölgədə müxbiri var.
Futbol geyimi
Başqa idman növlərində olduğu kimi futbolda da geyim standart avadanlıq sayılır. Futbol geyimi futbolun 4-cü qaydası ilə müəyyənləşdirilir və qaydaya əsasən, futbolçu geyimin minimal dəstinə sahib olmalı və üstündə başqa futbolçuya yaxud da digər iştirakçıya təhlükə yarada biləcək heç bir əşya olmamalıdır. Bəzən fərdi yarışlarda geyimə bir neçə məhdudiyyətlər qoyula bilər, məsələn, loqoların ölçüsünün tənzimlənməsi; bir-biri ilə qarşılaşan iki komandanın formaları eyni və ya oxşar olarsa, səfərdə olan komanda başqa rəngdə geyinməlidir. Futbolçuların köynəklərinin arxasında adətən identifikasiya nömrəsi olur. İlkin olaraq futbolçular oynadığı mövqeyindən aslı olaraq formalarında yalnız 1-dən 11-ə qədər rəqəmləri daşıyırdılar, amma futbol peşəkar səviyyəyə çatandan sonra, qaydalar dəyişdi və oyunçulara mövsüm ərzində nömrələrini dəyişməyə icazə verildi. Həmçinin, peşəkar klublarda adətən köynəklərin arxasında futbolçunun soyadı və ya ləqəbi yazılır, çox vaxt onlar nömrənin üstündə olur, nadir hallarda aşağısında. İlkin futbol geyimi bu günümüzə çatana qədər çoxlu dəyişikliklərə məruz qalıb. Əvvəl futbolçular pambıqdan hazırlanmış qalın köynək, brici və dəridən hazırlanan ağır sərt çəkmələr geyinirdilər. XX əsrdə çəkmələr daha yüngül və yumşaq, şortlar daha qısa oldular. Geyim istehsalında və poliqrafikada irəliləyişlər sayəsində yüngül sintetik liflərdən hazırlanan və daha da rəngarəng və mürəkkəb konstruksiyaya sahib olan köynəkləri hazırlamaq mümkün oldu.
Futbol hakimi
Hakim və ya Referi (ing. Referee sözündən) — futbolda oyun zamanı qaydalara riayət olunmasına nəzarət edən məsul şəxs. Hakim həm kişi, həm qadın ola bilər. O, oyunla bağlı bütün məsələlərdə son qərarverici orqandır, və meydanda yeganə şəxsdi ki, oyunu başlamaq, dəyandırmaq, bitirmək və oyun zamanı futbolçulara qarşı intizam tədbirləri tətbiq etmək səlahiyyətləri var. Hakimin əlavə 2 köməkçisi olur, onlar müəyyən vəziyyətlərdə (topun meydandan çıxdığı zaman, hakimin baş vermiş hadisədən uzaqda olanda və s.) hakimə məsləhət verə bilərlər, lakin köməkçi hakimlərin qərarları həlledici deyil, və əsas hakim köməkçilərinin məsləhətlərini dinləmiyib, öz bildiyi kimi qərar verə bilər. Həmçinin yüksək səviyyəli turnirlərdə hakimin 4 köməkçisi ola bilər, dördüncü hakim komandaların texniki sahələrinə nəzarət edir və inzibati vəzifələrdə əsas hakimə köməklik edir. Hakimlərin böyük əksəriyyəti həvəskarlardı, halbuki onlara adətən öz xidmətlərinə görə müəyyən pul miqdarı ödənilir. Lakin bəzi ölkələrdə məhdud sayda hakimlər, hansılar ki ölkəsinin ən yüksək liqalarında hakimlik edirlər, milli assosiasiyalara işləyirlər və üstəgəl hər mövsümün startında və oyununun toplanışından qonorar alırlar. Hakimlər FİFA-nın üzvü olan eyni milli təşkilatlar tərəfindən lisenziya və təlim alırlar. Hər bir milli təşkilat "FİFA Beynəlxalq Dərəcəli Referi Siyahısına" daxil edilməsi üçün FİFA-ya ölkəsinin ən yaxşı hakimlərini tövsiyə edir.
Futbol klubu
Futbol komandası və ya futbol klubu — müəyyən büdcəyə sahib olan və büdcəsi ilə futbol yarışlarına qatılıb futbol rəqabətini gücləndirən qurumlar. Klublar faktiki olaraq futbol rəqabətinin əsasını təşkil edirlər. == Tarix == Dünyada ilk futbol klubu 1857-ci ildə yaradılan Şeffild şəhərinin təmsilçisi "Şeffild" olmuşdur.
Futbol kralı
Futbol kralı (türk. Gol kralı) — Türk yazıçı Əziz Nesinin satirik romanıdır. Əsərdə sadəlövh, utancaq bir gəncin - Səidin həyatından, məhəbbətindən bəhs edilir. O, öz məhəbbətinə qovuşmaq naminə futbol ulduzu olmağa çalışır və məqsədinə çatır. Romanda idman dünyasındakı çirkli işlər, "futbol xəstəliyi" satirik qələmlə təsvir olunmuşdur. == Qısa məzmunu == == Personajlar == Səid Kürənoğlu (orijinalda Səid Sarıoğlu) Sevim Atəşfəşan Divar Əhməd Doktor Rəfiq Bərrin xanım Madmuazel Anjel Hasib Atəşfəşan Məchurə Atəşfəşan Çərənçi Dündar Kəmənd Erol Tompson İspan Aysel == Maraqlı məlumatlar == Əsərin türk dilindəki orijinal adı "Qol kralı"dır (Bəzi nəşrlərdə "Qol kralı Səid Hopsəid" də qeyd olunur). Əsər Azərbaycan dilinə İsmayıl Şıxlı və Elçin Şıxlı tərəfindən tərcümə olunmuş, 1988-ci ildə "Gənclik" nəşriyyatı tərəfindən çap edilmişdir. Roman əsasında 1980-ci ildə "Qol kralı" komediya filmi çəkilmiş, baş rolu Kamal Sunal ifa etmişdir.
Futbol meydançası
Futbol meydançası — futbol oynamaq üçün meydança. Oyunlar həm süni, həm də təbii örtükdə oynana bilər. Süni örtük yaşıl rəngdə olmalıdır. Onun ölçüsü futbolda birinci qaydaya görə təyin olunur. == Tarix == 1863 – Meydançanın ölçüsünə aid ümumi qaydalarda ilk göstərişlər. 1875 – Şeffild Futbol Assosiasiyasının təzyiqləri altında, İngiltərə Futbol Federasiyası yeni qaydalar qəbul edir. Bundan sonra qapının yuxarı tiri daha sərt materialdan düzəldilməyə başlandı və lent istifadəsi qadağan olundu. Qapıların yekun ölçüsü təsdiq olunmuşdu. 1891 – Qapılara tor salınmağa başlanır. 1901 – Meydanda ilk dəfə cərimə meydançası çəkilməsinə aid qanun təsdiq olunur.
Futbol müharibəsi
Futbol müharibəsi və ya 100 saatlıq müharibə — 1969-cu ildə Salvador və Honduras arasında baş verib və 5 gün davam edib. Müharibənin səbəbi iki ölkə arasındakı siyasi konfliktlər və immiqrasiya problemləri ilə bağlı idi. Konflikt 1970-ci ildə FİFA Dünya Kubokunun Şimali Amerika ikinci seçmə mərhələsi zamanı başlamışdı. 1969-cu ildə futbol üzrə dünya çempionatının seçmə mərhələsində pley-off zamanı Hondurasın Salvador tərəfindən məğlub edilməsi iki ölkə arasında 6 günlük müharibəyə səbəb olmuşdu. İki ölkə arasında miqrasiya və siyasi konfliktlərin olması müharibənin əsas səbəbi olsa da, Honduras kimi güclü heyətin tarixində ilk dəfə dünya çempionatına çıxacaq Salvadora uduzması vəziyyəti daha da qızışdırdı. El-Salvador ordusu 1969-cu ilin iyulun 14-də Honduras üzərinə hücuma keçib. Digər Amerika dövlətlərinin - Amerika Dövlətləri Təşkilatının səyi ilə iyulun 20-də iki ölkə arasında sülhün bərqərar olmasına nail olunub.
Futbol qaydaları
Futbol qaydaları (ing. Laws of the Game; hərfi tərcümə "oyunun qaydaları") — futbol oyunun qaydalarını müəyyən edən reqlament, həm də buna əsasən futbol yarışları keçirilir. Bu qaydalara riayət edilən ilk oyun Kembric Universitetinin üzvləri keçiriblər (Parkers Pis, Kembric şəhəri, 1848-ci il). 26 oktyabr, 1863-cü ildə İngiltərə Futbol Assosiasiyası bu qaydaları rəsmən təsdiqləmişdi. Qaydaların müasir formasının isə futbol assosiasiyalarının beynəlxalq şurası düzəldib və FİFA tərəfindən dərc olunub, bu hadisə 1970 ildə baş vermişdi. Bu qaydalar futbolda bu məsələləri qaydaya salır: oyunçuların sayı, matçın davamlılığı, meydançanın ölçüsünü, futbol topuna aid tələblər, pozuntuların növləri və s. == Oyun Qaydaları == Qaydaların (1 iyun 2016-2017-ci il tarixindən) sonuncu redaksiyası 17 bənddən ibarətdir. Birinci qayda: Oyun meydanı İkinci qayda: Top Üçüncü qayda: Oyunçular Dördüncü qayda: Futbol geyimi Beşinci qayda: Baş hakim Altıncı qayda: Hakimin köməkçiləri Yeddinci qayda: Oyunun müddəti və davamiyyəti Səkkizinci qayda: Futbol oyunun başlaması və bərpa edilməsi Doqquzuncu qayda: Top oyunda olduqda və olmadıqda Onuncu qayda: Qol On birinci qayda: Ofsayd (oyundankənar vəziyyət) On ikinci qayda: Qayda pozuntuları və intizamsız davranışlar On üçüncü qayda: Cərimə və sərbəst zərbələri On dördüncü qayda: Penalti (11 metrlik zərbə) On beşinci qayda: Aut (topun yan xəttdən oyuna daxil edilməsi) On altıncı qayda: Qapıdan zərbə On yeddinci qayda: Korner (küncdən zərbə) == Maraqlı faktlar == 1992-ci ildə, 1990 ilin dünya çempionatında baxımlı futbol olmadığı üçün, qapıçının öz oyunçunun ayağla ötürməsindən sonra topu götürməsi qadağan olmuşdu.
Futbol tarixi
== Tarixöncəsi (e.ə 7000- b.e.1200) == E.ə 7000 - İlk top oyunları meydana çıxdı. E.ə. III əsr - Çində futbola bənzər "Tsutsyu" oyunu yarandı. E.ə. 100 - Yunanıstanda "Episkires" oyunu ortaya çıxdı. 600 - Kiotoda futbola bənzər "Kemani" oyunun yaradılması. X əsr - Türklərin "Təpük" oyununu oynamağa başladı. 1170 - İngiltərə arxivləri ilk dəfə futbol oyunundan bəhs etdi. == Orta Əsrlər (1200-1863) == 1314 13 aprel - İngiltərə kralı II Edvard Londonda futbolu qadağan etdi. 1365 - İngiltərə kralı III Eduard futbolu qadağan etdi.
Futbol topu
Futbol topu — futbol oynamaq üçün top. Onun parametləri futbol qaydalarının ikinci qaydasına görə müəyyən olunur. Futbol topunun çevrəsi 68 ilə 70 santimetr, çəkisi 410 ilə 450 qram arasında olmalıdır. == Tarix == Futbolun inkişafının ilkin mərhələsində topu heyvanların sidik kisələrindən düzəldilirdi; amma belə toplar, güclü zərbə vuranda, tez sıradan çıxırdı. Topun istehsalı, 1838-ci ildə Çarlz Qudier tərəfindən vulkanizasiya edilmiş kauçuk kəşf edəndən sonra, daha keyfiyyətli oldu. 1885-ci ildə Qudier rezindən hazırlanmış topu təqdim edir. Topun rezindən hazırlanması onun sıçrayış keyfiyyətini və möhkəmliyini artırdı. 7 ildən sonra Riçard Lindon ilk hava ilə doldurulan top üçün rezin kamera hazırlamışdı. Sonra o kamera üçün nasos hazırladı və Londondakı sərgidə medal qazandı. Kauçuk və hava ilə doldurulan kameralar saəsində futbol topunun sənayə istehsalı üçün lazımi texniki şərait yaranıb.
Futbol xronologiyası
== Tarixöncəsi (e.ə 7000- b.e.1200) == E.ə 7000 - İlk top oyunları meydana çıxdı. E.ə. III əsr - Çində futbola bənzər "Tsutsyu" oyunu yarandı. E.ə. 100 - Yunanıstanda "Episkires" oyunu ortaya çıxdı. 600 - Kiotoda futbola bənzər "Kemani" oyunun yaradılması. X əsr - Türklərin "Təpük" oyununu oynamağa başladı. 1170 - İngiltərə arxivləri ilk dəfə futbol oyunundan bəhs etdi. == Orta Əsrlər (1200-1863) == 1314 13 aprel - İngiltərə kralı II Edvard Londonda futbolu qadağan etdi. 1365 - İngiltərə kralı III Eduard futbolu qadağan etdi.
Hakim (futbol)
Hakim və ya Referi (ing. Referee sözündən) — futbolda oyun zamanı qaydalara riayət olunmasına nəzarət edən məsul şəxs. Hakim həm kişi, həm qadın ola bilər. O, oyunla bağlı bütün məsələlərdə son qərarverici orqandır, və meydanda yeganə şəxsdi ki, oyunu başlamaq, dəyandırmaq, bitirmək və oyun zamanı futbolçulara qarşı intizam tədbirləri tətbiq etmək səlahiyyətləri var. Hakimin əlavə 2 köməkçisi olur, onlar müəyyən vəziyyətlərdə (topun meydandan çıxdığı zaman, hakimin baş vermiş hadisədən uzaqda olanda və s.) hakimə məsləhət verə bilərlər, lakin köməkçi hakimlərin qərarları həlledici deyil, və əsas hakim köməkçilərinin məsləhətlərini dinləmiyib, öz bildiyi kimi qərar verə bilər. Həmçinin yüksək səviyyəli turnirlərdə hakimin 4 köməkçisi ola bilər, dördüncü hakim komandaların texniki sahələrinə nəzarət edir və inzibati vəzifələrdə əsas hakimə köməklik edir. Hakimlərin böyük əksəriyyəti həvəskarlardı, halbuki onlara adətən öz xidmətlərinə görə müəyyən pul miqdarı ödənilir. Lakin bəzi ölkələrdə məhdud sayda hakimlər, hansılar ki ölkəsinin ən yüksək liqalarında hakimlik edirlər, milli assosiasiyalara işləyirlər və üstəgəl hər mövsümün startında və oyununun toplanışından qonorar alırlar. Hakimlər FİFA-nın üzvü olan eyni milli təşkilatlar tərəfindən lisenziya və təlim alırlar. Hər bir milli təşkilat "FİFA Beynəlxalq Dərəcəli Referi Siyahısına" daxil edilməsi üçün FİFA-ya ölkəsinin ən yaxşı hakimlərini tövsiyə edir.
Hücumçu (futbol)
Hücumçu — futbolda məqsədi qol atmaq olan hücum oyunçusu mənasını verir.
Kapitan (futbol)
Kapitan — bir futbol komandasının sahə içində lider olaraq seçilmiş olan oyunçusudur. Ümumiyyətlə komandanın daha təcrübəli oyunçularından ya da komanda üzərində sözü keçən oyunçulardan biri komanda kapitanı olaraq seçilir. Adətən, komanda kapitanı onun sol tərəfdən digər oyunçular sarğı fərqlənir. == Öhdəlikləri == Komanda kapitanına oyun qaydaları tərəfindən verilmiş olan tək məsuliyyət başlama vuruşu və ardıcıl penalti atışları əvvəlində pul atışına qatılmaqdır. Qaydalar tərəfindən müəyyənləşdirilmiş başqa bir məsuliyyəti olmasa da hakimlər sahə içindəki oyunçuların ümumi davranışları və ya tamaşaçının davranışları ilə əlaqədar kapitanı yanına çağıraraq danışa bilər. Sahə içərisində texniki direktor kömək edər və komandası əlaqələndirir. Bunun xaricində komandanın qazandığı kuboklar da mükafat mərasimində ilk olaraq komanda kapitanına verilər.
1962/1963 futbol üzrə Malta çempionatı
1962/1963 Malta birinci divizionu (malta L-Ewwel Diviżjoni Maltija 1962/1963) — Malta Premyer Liqasının 48-ci mövsümü.
1966-cı il futbol üzrə SSRİ çempionatı
1966-ci il futbol üzrə SSRİ çempionatı — SSRİ-nin 28-ci futbol çempionatı olmaqla, 1966-ci ilin 10 aprel — 30 noyabr tarixləri arasında keçirilmişdir. Turnirin qalibi Kiyevin "Dinamo" komandası olmuşdur. == "А" dəstəsi == === Birinci qrup. ===
1967-ci il futbol üzrə SSRİ çempionatı
1967-ci il futbol üzrə SSRİ çempionatı SSRİ-nin 29-cu futbol çempionatı olmaqla, 1967-ci ilin 2 aprel — 4 dekabr tarixləri arasında keçirilmişdir. Turnirin qalibi Kiyevin «Dinamo» komandası olmuşdur. == «А» dəstəsi == === Birinci qrup. Yekun cədvəl === Sonuncu — 19-cu yeri tutmuş Leninqradın «Zenit» komandası "Oktyabr inqilabının 50- illiyi şərəfinə" adı ilə (inqilabın 50-ci ildönümü həmin ilə təsadüf etmişdir), idman prinsiplərinə zidd olaraq «А» qrupunda saxlanılmış və 1968-ci il üçün güclülər dəstəsindəki komandaların sayı 20-yə çatmışdır.
1968-ci il futbol üzrə SSRİ çempionatı
1968-ci il futbol üzrə SSRİ çempionatı SSRİ-nin 30-cu futbol çempionatı olmaqla, 1968-ci ilin 28 mart — 17 noyabr tarixləri arasında keçirilmişdir. Turnirin qalibi Kiyevin "Dinamo" komandası olmuşdur. Əvvəlki çempionatda, güclülər dəstəsində sonuncu — 19-cu yeri tutmuş Leninqradın "Zenit" komandası, Oktyabr inqilabının 50-ci ildönümünün həmin ilə təsadüf etməsi ilə əlaqədər, idman prinsiplərinə zidd olaraq "А" qrupunda saxlanıldığından 1968-ci il çempionatında güclülər dəstəsində komandaların sayı əvvəlki illə müqayisədə bir dənə artaraq 20-yə çatmışdır. == "А" dəstəsi == === Birinci qrup. ===
1993 Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku
Azərbaycan Superkuboku 1993 — futbol üzrə Azərbaycan Superkubokunun ilk mövsümü. 1993-cü ilin 21 fevral tarixində Sumqayıt şəhərində keçirilən matçda çempion "Neftçi" ilə kubokun qalibi "İnşaatçı" qarşılaşmış və matç "Neftçi" 4:1 hesablı qələbəsi ilə başa çatmışdır. == Tarixi == Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku ilk dəfə "Səhər" qəzetinin təşəbbüsü ilə baş tutmuşdur. Bu Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatının 1992-ci il mövsümünün ardından baş vermiş və "Səhər" qəzetinin Superkuboku təsis olunmuşdur. Beləliklə növbəti mövsüm də bu matçla start götürmüşdür. Ölkə çempionu "Neftçi" ölkə kubokun qalibi "İnşaatçı"nı 4:1 hesabı ilə darmadağın edərək ilk Superkubokun qalibi olmuşdur. Həmçinin bu turnirdə ilk qol, ilk dubl, ilk böyükhesablı nəticə də "Neftçi"nin aktivinə yazılmışdır. == Oyunun nəticələri == == İstinadlar == == Mənbə == Barometr, yoxsa Superkubok?
1994-cü il futbol üzrə dünya çempionatının final oyunu
FİFA Dünya Kuboku 1994 finalı — final oyunu 1994-cü ilin 17 iyulunda Pasadena, Amerika Birləşmiş Ştatları «Rouz Boul» stadionunda keçirilib. Finalda Braziliya və İtaliya qarşılaşıb.İlk dəfə olaraq dünya çempionatları tarixində final oyunu qolsuz bərabərliklə bitmiş və qalib oyun sonrası penaltilərə müəyyən edilmişdi. Penaltilərdə 3:2 hesabı ilə qalib gələn Braziliya yığması 4-cü dəfə dünya çempionu oldular. Qalibiyyəti onlar 1 mayda dünyasını dəyişmiş məşhur Formula 1 pilotu Ayrton Sennaya həsr etmişdilər.
1995 Futbol üzrə Azərbaycan Superkuboku
1995 Azərbaycan Superkuboku — futbol üzrə Azərbaycan Superkubokunun üçüncü mövsümü. == Tarixi == 1995-ci ildə keçirilən bu oyunla Superkubok oyunu 2-ci dəfə və bu dəfə də "Səhər" qəzetinin təşəbbüsü ilə baş tutdu. Bu dəfə də qarşılaşma Sumqayıtda keçirildi. Amma 3 il əvvəlki ilə müqayisədə bu dəfə çempionla kubokun qalibi üz-üzə gəlmirdi. 1994/95 mövsümündə qızıl medal qazanan "Kəpəz" bu turnirdə oynamaqdan boyun qaçırdığından, Sumqayıta 2-ci yerin sahibi "Turan" gəlmişdi. "Neftçi" isə bu dəfə ölkə kubokunun qalibi kimi meydana çıxırdı. Gərgin mübarizə 90 dəqiqənin qollu heç-heçəsi ilə başa çatdı. "Turan" penaltidən bərabərlik qolunu vurdusa, "Neftçi" matçın taleyini həll edəcək 11 metrlik zərbəni qaçırdı. Əlavə vaxtın olmadığı görüşün sonunda bakılıların baş məşqçisi Vaqif Sadıqov sonradan başqa həmkarlarının da əl atdığı fənddən yararlanıb, qapıçını dəyişdi. Penaltilər seriyasına hesablanan bu addım özünü doğrultdu.
19 yaşadək qızlardan ibarət milli komanda (futbol)
İndiyədək qatıldığı 5 Avropa çempionatında yalnız birinci mərhələ keçən millimiz bu müddətdə keçirdiyi 18 qarşılaşmada 6 qələbə qazanıb, 2 heç-heçə edib və 10 dəfə uduzub. Beş ildə 16 top vuran qızlarımız 61 dəfə topu öz qapısında görüb. Qeyd edək ki, Azərbaycan yığması iki dəfə birinci seçmə mərhələyə ev sahibliyi edib.
2014 Çimərlik futbolu üzrə Avropa kuboku
2014 Çimərlik futbolu üzrə Avropa kuboku — çimərlik futbolu üzrə 14-cü Avropa cempionatı. Yarışma 2014-cü il 28–31 avqust aralığında Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhərindəda keçirilmişdi. Çempionatda 6 komanda iştirak edirdi. == İştirakçı komandalar == — Çimərlik futbolu üzrə Azərbaycan milli komandası — Çimərlik futbolu üzrə Macarıstan milli komandası — Çimərlik futbolu üzrə Yunanıstan milli komandası — Çimərlik futbolu üzrə İspaniya milli komandası — Çimərlik futbolu üzrə Rusiya milli komandası — Çimərlik futbolu üzrə İsveçrə milli komandası == Qrup yarışması == Qrup birincisi olan komandalar Avropa kubokunun finalında oynamaq hüququ əldə edir. Qrupda ikinci yeri tutan komanda üçüncülük, 3-cü yeri tutanlar isə beşincilik uğrunda yarışmaya qatılır. Bütün oyunlar Bakı vaxtı ilə başlayır (UTC+05:00).
2017 Futbol üzrə Azərbaycan Kubokunun finalı
2017 Futbol üzrə Azərbaycan Kubokunun finalı — 2016-17 Azərbaycan Kubokunun final oyunu. Final 5 may 2017-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublika Stadionunda keçirilmişdir. Final oyununda "Qarabağ" və "Qəbələ" komandaları üz-üzə gəlmiş və oyun "Qarabağ"ın 2:0 hesablı qələbəsi ilə başa çatmışdır. == Bədii hissə == Final görüşündən əvvəl təntənəli açılış mərasimi təşkil olunub. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Röya Ayxanın, Şərur Xalq Yallı Ansamblının, Naxçıvan Dövlət Filarmoniyası Mahnı və Rəqs Ansamblının ifalarında rəngarəng musiqi və rəqslər tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb. == Final oyunu == Fariz Yusifovun baş hakim olduğu oyunun birinci hissəsində "Qəbələ"nin müdafiəçisi Tellur Mütəllimov zədələnib və oyunu sona qədər davam etdirə bilməyib. Onu Roman Hüseynov əvəz edib. Birinci hissə qolsuz bərabərliklə başa çatıb. Oyunun ikinci hissəsində "Qarabağ"ın futbolçusu Mahir Mədətov vurduğu qolla komandasını hesabda irəli çıxarıb. 68-ci dəqiqədə "Qəbələ"nin oyunçusu Ürfan Abbasov avtoqola imza ataraq "Qarabağ"ı 2:0 hesabı ilə irəli çıxarıb.
2019 Futbol üzrə Azərbaycan Kubokunun finalı
2019 Futbol üzrə Azərbaycan Kubokunun finalı — 2018-19 Azərbaycan Kubokunun final oyunu. Final 19 may 2019-cu ildə Naxçıvan Muxtar Respublika Stadionunda keçirilmişdir . Final oyununda "Sumqayıt" və "Qəbələ" komandaları üz-üzə gəlmiş və oyun "Qəbələ"ın 1:0 hesablı qələbəsi ilə başa çatmışdır .
500 və daha çox qol vuran futbolçuların siyahısı
500 və daha çox qol vuran futbolçuların siyahısı — klub və milli peşəkar futbol oyunlarında 500 və ya daha çox qol vuran futbolçuları əhatə edir. Siyahıda RSSSF tərəfindən açıqlanan məlumatlardan istifadə olunmuşdur. Bu günə qədər 72 futbolçu 500-dən çox qol vurmuşdur. == Sıralama == Açar Təsdiq edilə bilməyən məlumatlar futbolçu məlumatlarına daxil edilməmişdir. Tünd rəngli hərfli futbolçular 21 dekabr 2022-ci il tarixinə aktiv futbolçulardır.
ABŞ milli futbol komandası
== Tarixi ==
AFR milli futbol komandası
Almaniya milli futbol komandası (alm. Die deutsche Fußballnationalmannschaft‎) — 1908-ci ildən bəri Almaniyanı beynəlxalq turnirlərdə təmsil edən kişi futbol komandası. 1900-ci ildə qurulan Almaniya Futbol Federasiyası tərəfindən idarə olunmaqdadır. Dörd dəfə dünya çempionu (1954, 1974, 1990, 2014) və üç dəfə Avropa çempionu (1972, 1980, 1996) olan komanda FİFA Dünya Reytinqinə görə 1-ci yerdədir (12 aprel 2018). == Tarixi == II Dünya Müharibəsi əsnasında, çox oyunçusu silahlı qüvvələrə qatılmaq məcburiyyətində qalan Almaniya Milli Futbol Komandasının matçları təxirə alındı. 1939-cu ilin sentyabrından və 1942-ci ilin noyabrınadək 30 beynəlxalq matç oynamışdır. Milli komanda oyunçuları çoxu ən təhlükəli döyüş xidmətindən ötəri futbolçu qorumağa çalışan hava qüvvələri səlahiyyətlisinin səyləriylə Rote Jäger olaraq texniki direktor Herberger'in altında toplandılar. 1954-ci ildə İsveçrədə təşkil edilən Dünya Çempionatı finalında Macarıstanı 3-2 məğlub edərək tarixində ilk dəfə Dünyanın Ən Böyüyü olan Almaniya, 1972 Avropa Çempionatı və 1974 Dünya çempionatında da xoşbəxt sona çatan komanda oldu. 1980 Avropa Çempionatını da muzeyinə aparan Panzerler, 1990-ci ildə İtaliyada Dünya Kubokunda Argentinanı məğlub edərək 3-cü dəfə Dünya Çempionu oldular. 1996-ci ildə İngiltərədə təşkil edilən Avropa Çempionatında yarım finalda İngiltərəni, finalda qızıl qolla Çex Respublikasını məğlub edən almanlar son kubokunu orada aldı.
Akira Matsunaqa (futbolçu, 1914)
Akira Matsunaqa (futbolçu, 1914) (21 sentyabr 1914 – 20 yanvar 1943, Quadalkanal) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 2 oyun keçirib, 1 qol vurub.
Akira Matsunaqa (futbolçu, 1948)
Akira Matsunaqa (d. 8 avqust 1948) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 10 oyun keçirib, 2 qol vurub.
Aleksandr Əliyev (futbolçu)
Andorra-Azərbaycan futbol matçlarının siyahısı
== Kişilər ==
Andorra Milli Futbol Çempionatı
Andorra milli futbol komandası
Andorra milli futbol komandası Andorra knyazlığını futbol üzrə beynəlxalq yarışlarda təmsil edir. Andorra Futbol Federasiyası tərəfindən nəzarət edilir. 8 sentyabr 2011-ci il tarixinə FİFA reytinqində 203-cü yeri tutr.
Andre Silva (futbolçu)
Andre Migel Valente da Silva (6 noyabr 1995) — Portuqaliyalı futbolçu. Almaniyanın RB Leypsiq klubunda və Portuqaliya milli futbol komandasında hücumçu kimi çıxış edir. == Həyatı == Andre Silva 6 noyabr 1995-ci ildə anadan olub.
Argentina-Azərbaycan futbol matçlarının siyahısı
Argentina Futbol Assosiasiyası
Argentina milli futbol komandası
Argentina milli futbol komandası (isp. Selección de fútbol de Argentina) — Argentinanı beynəlxalq oyunlarda və turnirlərdə təmsil edən futbol komandası. Argentina Futbol Assosiasiyası tərəfindən yönədilir. Ev oyunlarını El Monumental stadionunda keçirir. Hazırkı dünya çempionu. Dünya çempionatında Argentina ilk dəfə finalda 1930-cu ildə Uruqvaya 4-2 məğlub oldu. Növbəti final 1978-ci ildə, Argentina 3-1 əlavə vaxtda Hollandiyanı məğlub edərək bu dəfə dünya çempionu oldular. Növbəti titulunu isə Argentina Diego Maradona başçılığıyla 1986-ci ildə Qərbi Almaniya üzərində 3-2 qalib gələrək qazandı. Lakin 1990-ci ildə Dünya Kuboku finalında Qərbi Almaniya Brehmenin 87-ci dəqiqədəki penaltisiylə qalib gəldi. Argentina yenə Almaniyaya 2014-cü ildə 1-0 məğlub oldular.
Arif Abbasov (futbolçu)
Arif Mikayıl oğlu Abbasov (23 iyul 1945, Bakı – 14 iyun 2009, Naxodka, Primorsk diyarı) — futbolçu, məşqçi, hakim. == Həyatı == Arif Mikayıl oğlu Abbasov 23 iyul 1945-ci ildə Bakıda doğulub. Azərbaycan futbolunun yetirməsi 1964 – 1974-cü ildə Tomsk şəhərinin müxtəlif komandalarında çıxış edib. Həmçinin, o, Tomsk Dövlət Pedeqoji İnstitutunun Bədən tərbiyəsi fakültəsini bitirib. Futbolçu karyerasını başa vurduqdan sonra hakimliyə başlayan Abbasov Rusiya çempionatının oyunlarına hakim-inspektor qismində təyinat almaqla yanaşı, Tomsk Futbol Federasiyasına rəhbərlik edib. O, 14 iyun 2009-cu ildə hakim-inspektor qismində təyinat aldığı II divizionun "Okean" – "Smena" görüşündən öncə infarktdan dünyasını dəyişib. Abbasov Rusiyada futbol üzrə qış turnirinin əsas təşkilatçılarından biri olub.

Digər lüğətlərdə

бара́нина безотлага́тельный искриви́ться малоутеши́тельный набунтова́ться нарцисси́зм по́ три растеребле́ние ру́га торга́ш тюлегарди́нный скупердя́йка ускака́ть гривна aye-aye chock-a-block corn earworm dorsad poliomyelitis rone дочитывать озимый осуждённый редко сцарапать