XRONOLOGİYA

хронология
XROMLU
XRONOLOJİ
OBASTAN VİKİ
Azərbaycan tarixi - xronologiya
Azərbaycan tarixinin xronologiyası - Azərbaycanın ən qədim dövrdən müasir dövrə qədərki tarixinin xronologiyası. == İbtidai icma dövrü == == Quldarlıq dövrü == == İlkin Feodalizm dövrü == == Feodalizm dövrü == IX əsrin 60-cı illəri – Şirvanın istiqlaliyyətinin bərpa edilməsi 879-941-ci illər – Sacilər dövləti 889-cu il – Məhəmmədin Azərbaycanın hakimi təyin olunması 893-cü ildən başlayaraq – Məhəmmədin Ərməniyəyə yürüşləri 901-ci il – Məhəmmədin vəfatı 914-cü il – Rusların Azərbaycanın Xəzər sahili yaşayış məntəqələrinə basqınları. 919-cu il 16 iyul – Ərdəbil yaxınlığında döyüş 927-ci il 27 dekabr – Kufə şəhəri yaxınlığında döyüş. Yusifin öldürülməsi 942-981-ci illər – Salarilər sülaləsinin hakimiyyəti 944-cü il 24 avqust – Bərdə şəhərinin tutulması 945-ci il 12 avqust – Rusların Bərdəni tərk etməsi X əsrin II yarısı – Azərbaycanda Şəddadilər dövlətinin meydana gəlməsi 953-cü il – Məzrubanın Ərdəbildə hakimiyyəti ələ keçirməsi 957-ci ilin dekabrı – Məzrubanın ölümü 961-981-ci illər – İbrahimin hakimiyyəti 971-ci il – Şəddadilər dövlətinin fəaliyyətinin başlanması 981-ci il – İbrahimin məğlubiyyəti və Ərdəbilin tutulması 987-ci il – Əbdül-heycanın Ərməniyəyə hücumu 988-1030-cu illər – Sultan I Mahmudun hakimiyyəti 1010-1080-ci illər – Qətran Təbrizi 1020-1059-cu illər – Əbu Mənsur Vəhsudan 1027-1034-cü illər – Şirvanşah Mənuçöhrün hakimiyyəti 1027-1382-ci illər – Kəsranilər sülaləsi XI əsr. 30-40-cı illəri – Azərbaycanda rusların hücumlarının genişlənməsi 1038-1063-cü illər – Toğrul bəyin hakimiyyəti 1038-1157-ci illər – Səlcuq imperiyası 1042-ci ilin oktyabrı – Təbrizdə zəlzələ 1045-ci il – Həmədanın tutulması 1050-ci il – İsfahanın tutulması 1050-1067-ci illər – Əbdüləsfər Şavurun hakimiyyəti XI əsr. 50-ci illəri – Səlcuq qoşunlarının Azərbaycana daxil olması 1055-ci ilin yazı – Bağdadın tutulması 1063-1072-ci illər – Alp Arslanın hakimiyyəti 1067-ci il – Alp Arslanın Arrana gəlməsi XI əsr. 70-80-cı illəri – Şirvanşah Məzyədilər dövlətinin tənəzzülü 1071-ci il – Məlazgird yaxınlığında döyüş 1072-1092-ci illər – Məlikşahın hakimiyyəti 1074-1088-ci illər – III Fəzmunun hakimiyyəti 1088-ci il – Gəncənin tutulması 1089-1125-ci illər – IV Davidin hakimiyyəti 1108-1127-ci illər – Ağsunqurilər sülaləsi 1108-1146-cı illər – Fələki Şirvanı 1117-ci il – Şirvanın tutulması XII əsr. 20-30-cu illəri – Qafqaziyədə feodal dövlətinin istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsi 1120-ci il – Qəbələ, Şəki, Şamaxının tutulması 1120-1160-cı illər – III Mənuçehrin hakimiyyəti 1120-1199-cu illər – Əfzələddin Xaqani (Xaqani Şirvani) 1121-1122-ci illər – IV Davidin Toğrulla müharibələri 1123-cü il – IV Davidin Şirvana gəlməsi 1123-cü il – Gülüstan qalasının tutulması XII əsr. 30-cu illəri – Azərbaycan Atabəylər dövlətinin meydana gəlməsi 1136-1225-ci illər – Atabəylər-Eldənizlər sülaləsinin hakimiyyəti 1136-1160-cı illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin təşəkkülü 1141-1209-cu illər – Nizami Gəncəvi 1160-1234-cü illər – İbn əl-Əsir 1161-1191-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin çiçəklənməsi 1161-ci ilin yayı – III Georginin Gəncə və Dəbili qarət etməsi 1163-cü ilin yanvarı – Atabəy Eldənizin Gürcüstana hücumu 1164 və 1166-cı illər – Gürcülərin Azərbaycana hücumu 1174-cü il – Eldənizin Gürcüstana hücumu 1175-1186-cı illər – Atabəy Cahan Pəhləvanın hakimiyyəti 1184-1213-cü illər – Tamaranın hakimiyyəti 1186-1191-ci illər – Qızıl Arslanın hakimiyyəti 1188-ci ilin martı – Həmədan yaxınlığında döyüş 1190-1245-ci illər – Zülfüqar Şirvani 1191-1225-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin tənəzzülü 1192-ci il – Şirvanda zəlzələ 1192-ci il – III Toğrulun Təbrizə hücumu XIII əsr. sonu 1447-ci il – Səfəvilər tarixinin birinci dövrü 1203-1225-ci illər – I Güstasp ibn Fərruxzadın hakimiyyəti 1206-1227-ci illər – Çingiz xanın hakimiyyəti 1210-1225-ci illər – Özbəyin hakimiyyəti 1219-cu il – Xarəzm dövlətinə basqın 1220-ci il – Monqolların Azərbaycana yürüşü 1221-ci il – Monqolların Təbrizə yürüşü 1222-ci il – Monqolların Şamaxını tutması 1224-1244-cü illər – III Fəribürzün Şirvanı idarə etməsi 1225-ci il – Azərbaycanın Xarəzmşah Cəlaləddinin hücumlarına məruz qalması 1225-ci il – Azərbaycanda Atabəylər Eldənizlər dövlətinin süqutu 1231-ci il – Gəncədə xalq üsyanı 1231-ci il – Monqolların ikinci dəfə Azərbaycana soxulması 1235-ci il – Gəncənin tutulması XIII əsr.
Xronologiya
Xronologiya (yun. χρόνος — zaman, λόγος — bilik "zaman haqqında bilik") — tarixi ardıcıllıq. Xronologiya, hadisələrin tarixi sıralanması ilə əlaqədar elm sahəsidir. Xronologiya tarix və zamanı öyrənir. Tarixi xronologiya müxtəlif xalqlar tərəfindən vaxtın ölçülməsi üsullarını, təqvimlərin tarixini öyrənir, müxtəlif hadisələrin tarixini müasir vaxt hesablama sistemi ilə müqayisəli şəkildə müəyyənləşdirir və dəqiqləşdirir.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin xronologiyası
Bu məqalədə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixində baş verən əsas hadisələrlə yanaşı, respublikanın yaranması və mövcudluğu ilə bilavasitə bağlı olan hadisələr də təqdim olunur. Bütün hadisələr xronoloji ardıcıllıqla izlənilir. == Xronologiya == === 1918-ci il === ==== Fevral ==== 1918, 23 fevral – Zaqafqaziya Seyminin açılması, Gegeçkorinin başçılığı ilə Zaqafqaziya hökumətinin təşkili ==== Mart ==== 1918, 7 mart – Zaqafqaziya Seymi tərəfindən aqrar qanunun qəbulu. 1918, 14-20 mart – Zaqafqaziya Seymi ilə Türkiyə arasında Trabzon konfransının keçirilməsi. 1918, mart-aprel – Bolşevik-daşnak qüvvələri tərəfindən Azərbaycanlıların soyqırımı ==== Aprel ==== 1918, 22 aprel – Zaqafqaziya Seymi tərəfindən Zaqafqaziyanın müstəqilliyinin elan edilməsi 1918, 25 aprel – Bakı Soveti Xalq Komissarları Şurasının təşkili. ==== May ==== 1918, 1 may – Qubanın Bakı Soveti qoşunları tərəfindən tutulması 1918, 11may – Batum Sülh Konfransı 1918, 26 may – Zaqafqaziya Seyminin son iclası 1918, 27 may – Azərbaycan Milli Şurasının təşkili; Azərbaycanın müstəqillik aktının qəbulu 1918, 28 may – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edilməsi 1918, 28 may – Azərbaycanın istiqlaliyyəti haqqında Aktın (Əqdnamə) qəbul edilməsi 1918, 28 may – 17 iyun - F. Xoyskinin başçılığı altında I hökumət kabinetinin fəaliyyət dövrü ==== İyun ==== 1918, 4 iyun – Azərbaycan və Osmanlı hökumətləri arasında Sülh və Dostluq müqaviləsinin imzalanması 1918, 5 iyun – Türk ordusunun Yelizavetpola daxil olması 1918, 16 iyun – Azərbaycan Cümhuriyyəti Milli Şurasının və hökumətinin Tiflisdən Gəncəyə köçməsi 1918, 17 iyun – Milli Şuraının buraxılması 1918, 17 iyun-7 dekabr – F. Xoyskinin başçılığı altında II Hökumət Kabinetinin fəaliyyət dövrü 1918, 23 iyun – Azərbaycanda hərbi vəziyyətin elan edilməsi 1918, 26 iyun – Müsəlman korpusunun Azərbaycan korpusuna çevrilməsi haqqında Azərbaycan hökumətinin qərar qəbul etməsi.
Azərbaycan mədəniyyətinin xronologiyası
Arxeoloji tapıntılar və müasir dövrə qədər gəlib çatmış maddi abidələr Azərbaycan ərazisində qədim dövrdə (Qobustan petroqlifləri), həmçinin Qafqaz Albaniyası dövründə (Qum bazilikası və Ləkit məbədi) mədəniyyətin inkişaf etdiyini göstərir. Azərbaycanda İslamın yayılmasıyla İslam mədəniyyəti inkişaf edir, məscidlər, mədrəsələr, türbələr tikilir, əsasən dekorativ incəsənətin ornamental forması inkişaf edir. XIX əsrdə Azərbaycanın Rusiyanın tərkibinə daxil olmasıyla burada yaşayan insanlar Rusiya mədəniyyəti ilə və onun vasitəsilə də dünya mədəniyyəti ilə tanış olurlar. Azərbaycan İslam dünyasında milli teatrın, operanın, qərb tipli universitetin, baletin əsasının qoyulduğu ilk ölkədir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İslam dünyasında ilk dünyəvi demokratik dövlətlərdən biri, həmçinin İslam ölkələri arasında qadınlara səsvermə hüququ verən ilk dövlətdir. Sovet Azərbaycanı dövründə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında əsaslı dəyişiklik baş verir. XXI əsrdə isə Azərbaycan mədəni baxımdan müasirləşir. == Dilin inkişaf xronologiyası == Türkoloq və etnoqraf N. A. Baskakov Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf tarixini üç mərhələyə bölür: XIV–XVI əsrlər — ədəbiyyatda fars dilinin istifadə edildiyi və ərəb və fars sözləri ilə zəngin olan qədim Azərbaycan dilinin inkişaf etdiyi dövr. XIX əsrin ikinci yarısı—XX əsrin əvvəlləri — ədəbi Azərbaycan dilinin canlı danışıq dilinə çevrildiyi və milli ədəbi dil normalarını əldə etdiyi dövr. Oktyabr inqilabından sonra — Azərbaycan dilinin "Azərbaycan sosialist milləti"nin dilinə çevrildiyi dövr.İranikaya görə Azərbaycan türkçəsi ədəbiyyatının tarixi dörd mərhələdən ibarətdir: XIII əsrdən 1828-ci ildə Şimali Azərbaycan xanlıqlarının İranın Rusiya tərəfindən məğlub edilməsi nəticəsində Rusiyanın tərkibinə qatılmasına qədərki dövr.
Azərbaycan tarixinin xronologiyası
Azərbaycan tarixinin xronologiyası - Azərbaycanın ən qədim dövrdən müasir dövrə qədərki tarixinin xronologiyası. == İbtidai icma dövrü == == Quldarlıq dövrü == == İlkin Feodalizm dövrü == == Feodalizm dövrü == IX əsrin 60-cı illəri – Şirvanın istiqlaliyyətinin bərpa edilməsi 879-941-ci illər – Sacilər dövləti 889-cu il – Məhəmmədin Azərbaycanın hakimi təyin olunması 893-cü ildən başlayaraq – Məhəmmədin Ərməniyəyə yürüşləri 901-ci il – Məhəmmədin vəfatı 914-cü il – Rusların Azərbaycanın Xəzər sahili yaşayış məntəqələrinə basqınları. 919-cu il 16 iyul – Ərdəbil yaxınlığında döyüş 927-ci il 27 dekabr – Kufə şəhəri yaxınlığında döyüş. Yusifin öldürülməsi 942-981-ci illər – Salarilər sülaləsinin hakimiyyəti 944-cü il 24 avqust – Bərdə şəhərinin tutulması 945-ci il 12 avqust – Rusların Bərdəni tərk etməsi X əsrin II yarısı – Azərbaycanda Şəddadilər dövlətinin meydana gəlməsi 953-cü il – Məzrubanın Ərdəbildə hakimiyyəti ələ keçirməsi 957-ci ilin dekabrı – Məzrubanın ölümü 961-981-ci illər – İbrahimin hakimiyyəti 971-ci il – Şəddadilər dövlətinin fəaliyyətinin başlanması 981-ci il – İbrahimin məğlubiyyəti və Ərdəbilin tutulması 987-ci il – Əbdül-heycanın Ərməniyəyə hücumu 988-1030-cu illər – Sultan I Mahmudun hakimiyyəti 1010-1080-ci illər – Qətran Təbrizi 1020-1059-cu illər – Əbu Mənsur Vəhsudan 1027-1034-cü illər – Şirvanşah Mənuçöhrün hakimiyyəti 1027-1382-ci illər – Kəsranilər sülaləsi XI əsr. 30-40-cı illəri – Azərbaycanda rusların hücumlarının genişlənməsi 1038-1063-cü illər – Toğrul bəyin hakimiyyəti 1038-1157-ci illər – Səlcuq imperiyası 1042-ci ilin oktyabrı – Təbrizdə zəlzələ 1045-ci il – Həmədanın tutulması 1050-ci il – İsfahanın tutulması 1050-1067-ci illər – Əbdüləsfər Şavurun hakimiyyəti XI əsr. 50-ci illəri – Səlcuq qoşunlarının Azərbaycana daxil olması 1055-ci ilin yazı – Bağdadın tutulması 1063-1072-ci illər – Alp Arslanın hakimiyyəti 1067-ci il – Alp Arslanın Arrana gəlməsi XI əsr. 70-80-cı illəri – Şirvanşah Məzyədilər dövlətinin tənəzzülü 1071-ci il – Məlazgird yaxınlığında döyüş 1072-1092-ci illər – Məlikşahın hakimiyyəti 1074-1088-ci illər – III Fəzmunun hakimiyyəti 1088-ci il – Gəncənin tutulması 1089-1125-ci illər – IV Davidin hakimiyyəti 1108-1127-ci illər – Ağsunqurilər sülaləsi 1108-1146-cı illər – Fələki Şirvanı 1117-ci il – Şirvanın tutulması XII əsr. 20-30-cu illəri – Qafqaziyədə feodal dövlətinin istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsi 1120-ci il – Qəbələ, Şəki, Şamaxının tutulması 1120-1160-cı illər – III Mənuçehrin hakimiyyəti 1120-1199-cu illər – Əfzələddin Xaqani (Xaqani Şirvani) 1121-1122-ci illər – IV Davidin Toğrulla müharibələri 1123-cü il – IV Davidin Şirvana gəlməsi 1123-cü il – Gülüstan qalasının tutulması XII əsr. 30-cu illəri – Azərbaycan Atabəylər dövlətinin meydana gəlməsi 1136-1225-ci illər – Atabəylər-Eldənizlər sülaləsinin hakimiyyəti 1136-1160-cı illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin təşəkkülü 1141-1209-cu illər – Nizami Gəncəvi 1160-1234-cü illər – İbn əl-Əsir 1161-1191-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin çiçəklənməsi 1161-ci ilin yayı – III Georginin Gəncə və Dəbili qarət etməsi 1163-cü ilin yanvarı – Atabəy Eldənizin Gürcüstana hücumu 1164 və 1166-cı illər – Gürcülərin Azərbaycana hücumu 1174-cü il – Eldənizin Gürcüstana hücumu 1175-1186-cı illər – Atabəy Cahan Pəhləvanın hakimiyyəti 1184-1213-cü illər – Tamaranın hakimiyyəti 1186-1191-ci illər – Qızıl Arslanın hakimiyyəti 1188-ci ilin martı – Həmədan yaxınlığında döyüş 1190-1245-ci illər – Zülfüqar Şirvani 1191-1225-ci illər – Azərbaycan Eldənizlər dövlətinin tənəzzülü 1192-ci il – Şirvanda zəlzələ 1192-ci il – III Toğrulun Təbrizə hücumu XIII əsr. sonu 1447-ci il – Səfəvilər tarixinin birinci dövrü 1203-1225-ci illər – I Güstasp ibn Fərruxzadın hakimiyyəti 1206-1227-ci illər – Çingiz xanın hakimiyyəti 1210-1225-ci illər – Özbəyin hakimiyyəti 1219-cu il – Xarəzm dövlətinə basqın 1220-ci il – Monqolların Azərbaycana yürüşü 1221-ci il – Monqolların Təbrizə yürüşü 1222-ci il – Monqolların Şamaxını tutması 1224-1244-cü illər – III Fəribürzün Şirvanı idarə etməsi 1225-ci il – Azərbaycanın Xarəzmşah Cəlaləddinin hücumlarına məruz qalması 1225-ci il – Azərbaycanda Atabəylər Eldənizlər dövlətinin süqutu 1231-ci il – Gəncədə xalq üsyanı 1231-ci il – Monqolların ikinci dəfə Azərbaycana soxulması 1235-ci il – Gəncənin tutulması XIII əsr.
Azərbaycanın ərazi və suverenlik məsələlərinin xronologiyası
Azərbaycanın ərazi və suverenlik məsələlərinin xronologiyası — 1918-ci ildən etibarən Azərbaycanın hərbi və diplomatiya yolları vasitəsilə iddia etdiyi əraziləri nəzarətinə götürməsi, həmçinin bu ərazilərdə suverenliyini bərpa etməsi ilə bağlı hadisələrin xronologiyası. == Siyahı == == İstinadlar == == Mənbə == Göyüşov A ., 1917–1920-ci illərdə Şimali Qafqaz dağlılarının azadlıq uğrunda mübarizəsi, B., 2000; Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (1918–1920). Parlament. Stenoqrafik hesabatlar, c.l, B., 1998. Jiroxov, Mixail. Семена распада. войны и конфликты на территории бывшего СССР (rus). Moskva: BHV-Peterburg. 2012. ISBN 978-5-9775-0817-9.
Bakı şəhərinin xronologiyası
== 20-ci əsrdən əvvəl == 12-ci əsr – Qız qalası tikildi. 1169 – Ləzgi məscidi tikildi.[mənbə göstərin] 1378 – Cümə məscidi tikildi. 1442 – Şirvanşahlar sarayında Şah məscidi tikildi. 1509 – Farslar ələ keçirdi. 1578 – Osmanlılar ələ keçirdi. 1603 – Farslar yenidən ələ keçirdi. 1723 – Ruslar tərəfindən alındı. 1732 – Neft emalı zavodu fəaliyyətdədir. 1735 – Farslar yenidən ələ keçirdi. 1747 – Bakı xanlığı quruldu.[mənbə göstərin] 1806 – Rus qüvvələri tərəfindən alındı.
Fotoqrafiya xronologiyası
Fotoqrafiya xronologiyası - Fotoqrafiyanın və kinematoqrafiyanın inkişafında baş vermiş əsas hadisələr, fotoqrafiyanın inkişafına ciddi təsir göstərmiş kəşflər və ideyalar. X əsr - ərəb fiziki və riyaziyyatçısı İbn əl-Heysəm tərəfindən kamera-obskuranın işləmə prinsipinin ilk dəfə izah olunması. 1727 - Rusiyada Bestujev-Ryumin tərəfindən günəş işığında müxtəlif duz tərkibli məhlulların rənginin dəyişdiyinin aşkar olunması. 1727 - Həkim və anatomiya professoru İohann Henrix Şults tərəfindən ilk dəfə gümüş nitratın işığa həssaslığının müəyyən edilməsi və təcrübə vasitəsilə təsdiq edilməsi. 1777 - Karl Vilhelm Şults tərəfindən mavi və bənövşəyi şüaların qırmızı şüalardan daha təsirli olduğunun sübut olunması. 1800 - Vilyam Gerşel tərəfindən infraqırmızı şüalanmanın mövcudluğunun kəşf olunması. 1816 - Şotlandiyalı Ser Deyvid Bryusterin işığın polyarlaşdırılmasından faydalanaraq kaleydoskop icad etməsi. 1822, 19 iyul - fransız alim Yozef Nisefor Niyepsi (Joseph Niepce) tətəfindən ilk dəfə foto təsvirin alınması. 1831 - Belçikalı alim Yozef Plateyu və Avstriyalı Simon von Stamfer tərəfindən ilk animasiya aləti-fenakistiskop kəşf edilmişdir. 1834 - Alman alimi Yohann Varfolomey Trommsdorff (1770-1837) tərəfindən ilk fotokimya reaksiyasının keçirilməsi.
Futbol xronologiyası
== Tarixöncəsi (e.ə 7000- b.e.1200) == E.ə 7000 - İlk top oyunları meydana çıxdı. E.ə. III əsr - Çində futbola bənzər "Tsutsyu" oyunu yarandı. E.ə. 100 - Yunanıstanda "Episkires" oyunu ortaya çıxdı. 600 - Kiotoda futbola bənzər "Kemani" oyunun yaradılması. X əsr - Türklərin "Təpük" oyununu oynamağa başladı. 1170 - İngiltərə arxivləri ilk dəfə futbol oyunundan bəhs etdi. == Orta Əsrlər (1200-1863) == 1314 13 aprel - İngiltərə kralı II Edvard Londonda futbolu qadağan etdi. 1365 - İngiltərə kralı III Eduard futbolu qadağan etdi.
Göytürklərin tarixinin xronologiyası
Bu, Göytürklərin Türk xaqanlığının yaranmasından İkinci Göytürk xaqanlığının sonuna qədər olan tarixinin xronologiyasıdır. == V əsr == == VI əsr == == VII əsr == == VIII əsr == == İstinadlar == == Ədədbiyyat == Andrade, Tonio, The Gunpowder Age: China, Military Innovation, and the Rise of the West in World History, Princeton University Press, 2016, ISBN 978-0-691-13597-7. Asimov, M.S., History of civilizations of Central Asia Volume IV The age of achievement: A.D. 750 to the end of the fifteenth century Part One The historical, social and economic setting, UNESCO Publishing, 1998 Barfield, Thomas, The Perilous Frontier: Nomadic Empires and China, Basil Blackwell, 1989 Barrett, Timothy Hugh, The Woman Who Discovered Printing, Great Britain: Yale University Press, 2008, ISBN 978-0-300-12728-7 (alk. paper) Beckwith, Christopher I, The Tibetan Empire in Central Asia: A History of the Struggle for Great Power among Tibetans, Turks, Arabs, and Chinese during the Early Middle Ages, Princeton University Press, 1987 Biran, Michal, The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History: Between China and the Islamic World, Cambridge University Press Bregel, Yuri, An Historical Atlas of Central Asia, Brill, 2003 Drompp, Michael Robert, Tang China And The Collapse Of The Uighur Empire: A Documentary History, Brill, 2005 Golden, Peter B., An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State-Formation in Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East, OTTO HARRASSOWITZ · WIESBADEN, 1992 Graff, David A., Medieval Chinese Warfare, 300-900, Warfare and History, London: Routledge, 2002, ISBN 0415239559 Graff, David Andrew, The Eurasian Way of War Military Practice in Seventh-Century China and Byzantium, Routledge, 2016, ISBN 978-0-415-46034-7. Haywood, John, Historical Atlas of the Medieval World, AD 600-1492, Barnes & Noble, 1998 Latourette, Kenneth Scott, The Chinese, their history and culture, Volumes 1-2, Macmillan, 1964 Lorge, Peter A., The Asian Military Revolution: from Gunpowder to the Bomb, Cambridge University Press, 2008, ISBN 978-0-521-60954-8 Millward, James, Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang, Columbia University Press, 2009 Needham, Joseph, Science & Civilisation in China, V:7: The Gunpowder Epic, Cambridge University Press, 1986, ISBN 0-521-30358-3 Rong, Xinjiang, Eighteen Lectures on Dunhuang, Brill, 2013 Shaban, M. A., The ʿAbbāsid Revolution, Cambridge: Cambridge University Press, 1979, ISBN 0-521-29534-3 Sima, Guang, Bóyángbǎn Zīzhìtōngjiàn 54 huánghòu shīzōng 柏楊版資治通鑑54皇后失蹤, Yuǎnliú chūbǎnshìyè gǔfèn yǒuxiàn gōngsī, 2015, ISBN 978-957-32-0876-1 Sinor, Denis, The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press, 1990, ISBN 978-0-521-24304-9 Skaff, Jonathan Karam, Sui-Tang China and Its Turko-Mongol Neighbors: Culture, Power, and Connections, 580-800 (Oxford Studies in Early Empires), Oxford University Press, 2012 Wang, Zhenping, Tang China in Multi-Polar Asia: A History of Diplomacy and War, University of Hawaii Press, 2013 Whiting, Marvin C, Imperial Chinese Military History, Writers Club Press, 2002 Wilkinson, Endymion. Chinese History: A New Manual, 4th edition. Cambridge, MA: Harvard University Asia Center distributed by Harvard University Press. 2015. ISBN 9780674088467.
Mona Liza haqqında uydurma hekayələrin xronologiyası
Aşağıda, İtaliya intibahı dövründə Florensiyada Leonardo da Vinçi tərəfindən çəkilmiş Liza del Cakondonun "Mona Liza" adlı portretinə həsr edilmiş və ya qismən əsərdən bəhs edilən uyruma və yarım-uydurma hekayələrin (filmlər, teleserial seriyaları və ədəbi əsərlər də daxil olmaqla) siyahısı verilmişdir. Əsərlər çıxarıldığı dövrə uyğun olaraq xronoloji ardıcıllıqla göstərilmişdir. == 1970-ci illər == 1975 – İkinci xanım Cakonda (ing. The Second Mrs. Giaconda), Elayni Lobl Köniqsburq tərəfindən yazılmış və portretin çəkilməsindən bəhs edən roman. 1979 – "Ölüm şəhəri", "Doktor Kim" teleserialının seriyası, əsas süjet "Mona Liza"nın Luvrdan oğurlanmasından bəhs edir. == 1980-ci illər == 1985 – Granada Televiziyasının çəkdiyi "Şerlok Holms" teleseriyasının seriyalarından birində Artur Konan Doylun "Sonuncu problem" romanı əsasında "Mona Liza"nın Luvrdan oğurlanmasından bəhs edilir. Süjet ssenari müəlliflərinin ideyası olmaqla, Konan Doylun 1893-cü ilə aid hekayəsinə tam uyğun deyildir. == 2000-ci illər == 2003 – Da Vinçi şifrəsi, Den Braun tərəfindən yazılmış romandır. "Mona Liza" süjetin ayrılmaz hissəsidir və kitabın orijinal nəşrinin üz qabığında istifadə olunub.
Nyu-York şəhərinin xronologiyası
Bu məqalə ABŞ-nin Nyu-York ştatındakı Nyu-York şəhərinin tarixi xronologiyasıdır. == 1700-cü ilə qədər == 1614 – Niderlandlar Manhetten adasında yerləşdilər. 1623 – Niderlandlar qala tikdi. 1624 – Vest-Hind şirkəti tərəfindən Yeni Amsterdam quruldu. 1650 – Əhalinin sayı təxminən 1000 oldu. 1656 – Şəhərin küçələri düzəldildi. 1664 – 24 sentyabr – Yeni Amsterdamın adı Nyu-York olaraq dəyişdi. 1665 12 iyun: Tomas Uillett şəhərin ilk meri oldu. Bruklində ilk cinayət baş tutdu. 1666 – Tomas Delavall şəhərin ikinci meri oldu.
Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının xronologiyası
Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının xronologiyası — XVIII əsrin sonuna qədər azərbaycanca ədəbiyyatın ortaya çıxması ilə azərbaycan şeirlər yazan müəlliflərin siyahısıdır. Diqqətə alınmalıdır ki, bəzi şairlər müxtəlif mənbələrdə azərbaycanlı, türk və ya türkmən olaraq göstərilir. “Dünya dilləri” seriyasında ədəbi Azərbaycan dilinin ortaya çıxması tarixi olaraq XIII əsr hesab edilir. Azərbaycan ədəbiyyatının ortaya çıxması XIII—XIV əsrdə yaşamış İzzəddin Həsənoğlunun adına yazılır. Akademik “Şərqin tarixi” azərbaycan dilində ədəbiyyatın ortaya çıxması tarixi olaraq XIV—XV əsrləri göstərir. Azərbaycan dilində erkən mətnlər həmçinin qədim Osmanlı ədəbiyyatının bir hissəsi hesab edilir. Müstəqil azərbaycan dilinin son şəklinə gəlməsi dövrü XVIII əsr hesab edilir. Azərbaycan dili kimi adlandırılan ilk çap XX əsrin əvvəllərinə aiddir. == XIV əsr == == XV əsr == == XVI əsr == == XVII əsr == == XVIII əsr == == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Азербайджанская литература. // Краткая литературная энциклопедия.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (1978-1989)
== 1984 == 15 avqust – Siirt * Türkiyə Eruh bölgəsində jandarma bölməsinə bombalı və silahlı hücum edən PKK terrorçuları 1 türk əsgərini şəhid etmişlər. 15 avqust – Hakkari * Türkiyə Şəmdinli bölgəsində jandarma bölməsinə silahlı basqında 3 dinc sakin 6 nəfər yaralanmışdır. 17 avqust – Hakkari * Türkiyə PKK təşkilatının terrorçuları Şəmdinlidə zabit mənzilinə jandarma bölməsinə jandarma hava kazısına silahlı basqın etmişlər 2 hərbçi yaralanmışdır. 3 oktyabr * Hakkari * Türkiyə Çukurcada 8 hərbçi şəhid edilmişdir. 7 oktyabr * Siirt * Türkiyə PKK-dan olan bir qrup terrorçunun elədikləri hücumda 4 uşaq 16 qadın daxil 20 nəfər bombalı və silahla öldürülmüşdür. == 1985 == 4 aprel – Siirt * Türkiyə.Terrorçular bir səhiyyə qrupunu atəşə tutmuşlar 1 polis əməkdaşı 1 jandarma komandiri 3 nəfər öldürülmüşdür. 13 may – Hakkari * Türkiyə Terrorçuların təhlükəsizlik qüvvələrinə atəş açması nəticəsində baş verən toqquşmada 3 terrorçu öldürülmüş 1 terrorçu yatalı olaraq ələ keçirilmişdir. 6 avqust – Mardin * Türkiyə Bələdiyyə sədrinin evinin atəşə tutulması nəticəsində sədrinin qardaşı və dayısı öldürülmüşdür. 8 avqust – Van * Türkiyə Çatak bölgəsində PKK-cılar evləri dağıtmışlar və yandırmışlar 10 nəfər qətlə yetirilmişdir. 28 oktyabr – Hakkari * Türkiyə PKK terrorçuları jandarma bölməsinə hücum etmişlər 4 türk hərbçi şəhid olmuşdur.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (1980-ci illər)
== 1984 == 15 avqust – Siirt * Türkiyə Eruh bölgəsində jandarma bölməsinə bombalı və silahlı hücum edən PKK terrorçuları 1 türk əsgərini şəhid etmişlər. 15 avqust – Hakkari * Türkiyə Şəmdinli bölgəsində jandarma bölməsinə silahlı basqında 3 dinc sakin 6 nəfər yaralanmışdır. 17 avqust – Hakkari * Türkiyə PKK təşkilatının terrorçuları Şəmdinlidə zabit mənzilinə jandarma bölməsinə jandarma hava kazısına silahlı basqın etmişlər 2 hərbçi yaralanmışdır. 3 oktyabr * Hakkari * Türkiyə Çukurcada 8 hərbçi şəhid edilmişdir. 7 oktyabr * Siirt * Türkiyə PKK-dan olan bir qrup terrorçunun elədikləri hücumda 4 uşaq 16 qadın daxil 20 nəfər bombalı və silahla öldürülmüşdür. == 1985 == 4 aprel – Siirt * Türkiyə.Terrorçular bir səhiyyə qrupunu atəşə tutmuşlar 1 polis əməkdaşı 1 jandarma komandiri 3 nəfər öldürülmüşdür. 13 may – Hakkari * Türkiyə Terrorçuların təhlükəsizlik qüvvələrinə atəş açması nəticəsində baş verən toqquşmada 3 terrorçu öldürülmüş 1 terrorçu yatalı olaraq ələ keçirilmişdir. 6 avqust – Mardin * Türkiyə Bələdiyyə sədrinin evinin atəşə tutulması nəticəsində sədrinin qardaşı və dayısı öldürülmüşdür. 8 avqust – Van * Türkiyə Çatak bölgəsində PKK-cılar evləri dağıtmışlar və yandırmışlar 10 nəfər qətlə yetirilmişdir. 28 oktyabr – Hakkari * Türkiyə PKK terrorçuları jandarma bölməsinə hücum etmişlər 4 türk hərbçi şəhid olmuşdur.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (1990-1999)
== 1990 == 4 yanvar Mardin Türkiyə Ömərli qəsəbəsi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında baş verən qarşıdurmada 4 terrorçu öldürülmüş və 1 türk hərbçi şəhid olmuşdur. 10 yanvar Siirt Türkiyə Eruh bölgəsinin Düğünyurdu kəndindən girov götürülən 3 nəfər PKK silahlıları tərəfindən öldürülmüşdür. 16 fevral Diyarbəkir Türkiyə Balıkkor kəndi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında atışmada 1 hərbçi şəhid olmuş 2 polis əməkdaşı yaralanmışdır. 23 fevral Mardin Türkiyə Silopi bölgəsinin Derebaş kəndində bir evə basqın edən PKK terrorçuları 6 nəfəri öldürmüşlər. 26 fevral Mardin Türkiyə Silopi qəsəbəsinin Derebaşı kəndində bir evə basqın edən PKK terrorçuları 5 nəfəri avtomat silahlılarla qətlə yetirmişlər və hadisə yerinə gələn əsgərlərdən birini də şəhid etmişlər. 6 mart Hakkari Türkiyə Şəmdinli bölgəsinin Bağlıca kəndinə basqın təşkil edən PKK terrorçularıyla kənd mühafizəçiləri arasında atışmada 3 qadın öldürülmüş və 1 kənd mühafizəçisi yaralanmışdır. 15 mart Siirt Türkiyə Pervari qəsəbəsi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə atışmada 1 hərbçi şəhid olmuş 4 PKK terrorçusu öldürülmüşdür. 21 mart Elazığ Türkiyə İşçiləri aparan iki xidmət msşına PKK terrorçuları tərəfindən hücum edilmişdir 4 mühəndis öldürülmüşdür 22 mart Ağrı Türkiyə Doğubəyazıt bölgəsinin Yuxarı Güngörən kəndinə basqın edən PKK terrorçuları kənd məktəb ilə müəllim mənzilini yandırmışlar. 22 mart Siirt Türkiyə Pervari qəsəbəsinin Doğan kəndi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında baş verən qarşıdurmada 2 türk hərbçi şəhid olmuş 1 türk əsgəri yaralanmışdır. 24 mart Diyarbəkir Türkiyə Lice qəsəbəsinin üç kəndinə basqın təşkil edən PKK terrorçuları 6 nəfəri öldürmüşlər.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (1990-cı illər)
== 1990 == 4 yanvar Mardin Türkiyə Ömərli qəsəbəsi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında baş verən qarşıdurmada 4 terrorçu öldürülmüş və 1 türk hərbçi şəhid olmuşdur. 10 yanvar Siirt Türkiyə Eruh bölgəsinin Düğünyurdu kəndindən girov götürülən 3 nəfər PKK silahlıları tərəfindən öldürülmüşdür. 16 fevral Diyarbəkir Türkiyə Balıkkor kəndi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında atışmada 1 hərbçi şəhid olmuş 2 polis əməkdaşı yaralanmışdır. 23 fevral Mardin Türkiyə Silopi bölgəsinin Derebaş kəndində bir evə basqın edən PKK terrorçuları 6 nəfəri öldürmüşlər. 26 fevral Mardin Türkiyə Silopi qəsəbəsinin Derebaşı kəndində bir evə basqın edən PKK terrorçuları 5 nəfəri avtomat silahlılarla qətlə yetirmişlər və hadisə yerinə gələn əsgərlərdən birini də şəhid etmişlər. 6 mart Hakkari Türkiyə Şəmdinli bölgəsinin Bağlıca kəndinə basqın təşkil edən PKK terrorçularıyla kənd mühafizəçiləri arasında atışmada 3 qadın öldürülmüş və 1 kənd mühafizəçisi yaralanmışdır. 15 mart Siirt Türkiyə Pervari qəsəbəsi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə atışmada 1 hərbçi şəhid olmuş 4 PKK terrorçusu öldürülmüşdür. 21 mart Elazığ Türkiyə İşçiləri aparan iki xidmət msşına PKK terrorçuları tərəfindən hücum edilmişdir 4 mühəndis öldürülmüşdür 22 mart Ağrı Türkiyə Doğubəyazıt bölgəsinin Yuxarı Güngörən kəndinə basqın edən PKK terrorçuları kənd məktəb ilə müəllim mənzilini yandırmışlar. 22 mart Siirt Türkiyə Pervari qəsəbəsinin Doğan kəndi yaxınlarında təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında baş verən qarşıdurmada 2 türk hərbçi şəhid olmuş 1 türk əsgəri yaralanmışdır. 24 mart Diyarbəkir Türkiyə Lice qəsəbəsinin üç kəndinə basqın təşkil edən PKK terrorçuları 6 nəfəri öldürmüşlər.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (2000-2009)
== 2005 == 16 iyul Aydında Quşadası yolunda turistləri daşıyan avtobus partladılmışdır 3-ü xarici 20 nəfər yaralanmışdır.Terror aktına görə məsuliyyəti PKK terror təşkilatının dərin qanadı Kürdüstan Azadlıq Şahinlər-TAK qruplaşması öz üzərinə götürmüşdür. 4 iyun Tuncelinin Çiçəkli kəndi yaxınlarında PKK-ya qarşı əməliyyat aparan Tunceli 4-cü komandir qüvvələti PKK üzvləri tərəfindən pusquya salınmış 4 türk hərbçi şəhid olmuşdur. 2 iyun Bingöldə PKK terrorçuları tərəfindən dəmiryoluna yerləşilən bombanın partlaması nəticəsində 3 təhlükəsizlik qüvvəsi şəhid olmuşdur. 5 avqust Hakkarinin Şəmdinli rayonunda jandarma komandanlığa hücum edən PKK yaraqlıları 5 əsgəri şəhid etmişlər və 1 əsgəri yaralamışlar. 16 yanvar Muş`un Mazgirt rayonunun Şişli kəndi yaxınlarında PKK terrorçuları ilə baş verən qarşıdurmada 2 əsgər şəhid olmuş üç əsgər yaralanmışdır 5 terrorçu öldürülmüşdür. 15 aprel Tuncelinin Pervari bölgəsində PKK terrorçularıyla toqquşmada 3 əsgər şəhid olmuş 2 terrorçu öldürülmüşdür. == 2006 == 3 may Hakkaridə əsgərlər ilə uşaqları daşıyan xidmət maşına PKK terrorçuları tərəfindən törədilən hücumda 8 əsgər 11 tələbə 2 qadın daxil 21 nəfər yaralanmışdır. 14 may Şirnakda PKK terrorçuları ilə təhlükəsizlik qüvvələri arasında baş verən atışmada 4 əsgər şəhid olmuş 1 terrorçu öldürülmüşdür. 11 iyul Şirnakın İdil qəsəbəsində 2 polis əməkdaşı şəhid edilmişdir. 16 iyul Siirtin Eruh bölgəsində PKK ilə təhlükəsizlik qüvvələri arasında atışmada 8 əsgər şəhid olmuşdur.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (2000-ci illər)
== 2005 == 16 iyul Aydında Quşadası yolunda turistləri daşıyan avtobus partladılmışdır 3-ü xarici 20 nəfər yaralanmışdır.Terror aktına görə məsuliyyəti PKK terror təşkilatının dərin qanadı Kürdüstan Azadlıq Şahinlər-TAK qruplaşması öz üzərinə götürmüşdür. 4 iyun Tuncelinin Çiçəkli kəndi yaxınlarında PKK-ya qarşı əməliyyat aparan Tunceli 4-cü komandir qüvvələti PKK üzvləri tərəfindən pusquya salınmış 4 türk hərbçi şəhid olmuşdur. 2 iyun Bingöldə PKK terrorçuları tərəfindən dəmiryoluna yerləşilən bombanın partlaması nəticəsində 3 təhlükəsizlik qüvvəsi şəhid olmuşdur. 5 avqust Hakkarinin Şəmdinli rayonunda jandarma komandanlığa hücum edən PKK yaraqlıları 5 əsgəri şəhid etmişlər və 1 əsgəri yaralamışlar. 16 yanvar Muş`un Mazgirt rayonunun Şişli kəndi yaxınlarında PKK terrorçuları ilə baş verən qarşıdurmada 2 əsgər şəhid olmuş üç əsgər yaralanmışdır 5 terrorçu öldürülmüşdür. 15 aprel Tuncelinin Pervari bölgəsində PKK terrorçularıyla toqquşmada 3 əsgər şəhid olmuş 2 terrorçu öldürülmüşdür. == 2006 == 3 may Hakkaridə əsgərlər ilə uşaqları daşıyan xidmət maşına PKK terrorçuları tərəfindən törədilən hücumda 8 əsgər 11 tələbə 2 qadın daxil 21 nəfər yaralanmışdır. 14 may Şirnakda PKK terrorçuları ilə təhlükəsizlik qüvvələri arasında baş verən atışmada 4 əsgər şəhid olmuş 1 terrorçu öldürülmüşdür. 11 iyul Şirnakın İdil qəsəbəsində 2 polis əməkdaşı şəhid edilmişdir. 16 iyul Siirtin Eruh bölgəsində PKK ilə təhlükəsizlik qüvvələri arasında atışmada 8 əsgər şəhid olmuşdur.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (2010-2016)
== 2010 == === Yanvar === 17 yanvar Batmanda təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında baş verən toqquşmada 1 təhlükəsizlik qüvvəsi şəhid olmuşdur. === Mart === 10 mart Hakkaridə PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 1 uşaq ölmüşdür. 14 mart Hakkaridə PKK terrorçularının atəş açmaları nəticəsində 1 əsgər şəhid olmuş 1 əsgər yaralanmışdır. 17 mart Hakkarinin Yeşilova kəndində PKK terrorçularının yola yerləşdirdikləri minanın partlaması nəticəsində 2 kişi 1 qadın daxil 4 nəfər yaralanmışdır. 26 mart Şirnakın Uludere rayonunda PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 1 kənd mühafizəçisi şəhid olmuşdur. 30 mart Hakkaridə PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 3 hərbçi şəhid olmuşdur. 31 mart Hakkari Şəmdinlidə PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 1 əsgər yaralanmışdır. === Aprel === 12 aprel Hakkari Şəmdinlidə PKK terrorçuları İraq sərhədindəki hərbçilərə atəş açmışlar. 14 aprel Şirnakda PKK terrorçuları hərbi qüvvələrə məxsus bir mikroavtobusa silahlı basqın etmişlər 1 əsgərşəhid olmuş və 2 əsgər yaralanmışdır. 15 aprel Batmanda PKK terrorçularının hücumunda 1 ehtiyat-zabit şəhid olmuşdur.
PKK təşkilatının həyata keçirdiyi teraktların xronologiyası (2010-cu illər)
== 2010 == === Yanvar === 17 yanvar Batmanda təhlükəsizlik qüvvələri ilə PKK terrorçuları arasında baş verən toqquşmada 1 təhlükəsizlik qüvvəsi şəhid olmuşdur. === Mart === 10 mart Hakkaridə PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 1 uşaq ölmüşdür. 14 mart Hakkaridə PKK terrorçularının atəş açmaları nəticəsində 1 əsgər şəhid olmuş 1 əsgər yaralanmışdır. 17 mart Hakkarinin Yeşilova kəndində PKK terrorçularının yola yerləşdirdikləri minanın partlaması nəticəsində 2 kişi 1 qadın daxil 4 nəfər yaralanmışdır. 26 mart Şirnakın Uludere rayonunda PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 1 kənd mühafizəçisi şəhid olmuşdur. 30 mart Hakkaridə PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 3 hərbçi şəhid olmuşdur. 31 mart Hakkari Şəmdinlidə PKK terrorçuları tərəfindən yola yerləşilən minanın partlaması nəticəsində 1 əsgər yaralanmışdır. === Aprel === 12 aprel Hakkari Şəmdinlidə PKK terrorçuları İraq sərhədindəki hərbçilərə atəş açmışlar. 14 aprel Şirnakda PKK terrorçuları hərbi qüvvələrə məxsus bir mikroavtobusa silahlı basqın etmişlər 1 əsgərşəhid olmuş və 2 əsgər yaralanmışdır. 15 aprel Batmanda PKK terrorçularının hücumunda 1 ehtiyat-zabit şəhid olmuşdur.
Qarabağ döyüşlərinin xronologiyası (2020)
Qarabağ döyüşlərinin xronologiyası — 27 sentyabr 2020-ci ildə başlayan Qarabağ döyüşlərinin günlük hadisələri. == Xronologiya == === 27 sentyabr === Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Tərtər rayonunun Qapanlı, Ağdam rayonunun Çıraqlı və Orta Qərvənd, Füzuli rayonunun Mirzənağılı, Qazaxlar, Əhmədalılar, Alxanlı, Şükürbəyli və Horadiz şəhəri, Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndləri 27 sentyabr 2020-ci il saat 06:00 radələrində iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğuları vasitəsilə intensiv atəşə tutulmuşdur. Bunun nəticəsində Azərbaycanın mülki əhalisi arasında həlak olan və yaralananlar olub və mülki infrastruktur obyektlərinə ciddi ziyan dəyib.Eyni gündə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə aid şəxsi heyət və tank bölmələrinin raket-artilleriya qoşunlarının bölmələri, cəbhə aviasiyası və pilotsuz uçuş aparatlarının dəstəyi ilə Ermənistan silahlı qüvvələrinin ön xətdə və müdafiənin dərinliyində yerləşən xeyli sayda canlı qüvvəsi, hərbi obyektləri və döyüş texnikası, o cümlədən 12 ədəd "OSA" zenit-raket kompleksi aşkar edilərək məhv edilmişdir. Bundan əlavə Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri cəbhənin Tərtər istiqamətində bir döyüş helikopteri vurmuş, ekipaj üzvləri isə sağ qalmışdır.Aparılan hərbi əməliyyatlar zamanı Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd, Horadiz, Yuxarı Əbdürrəhmanlı, Aşağı Əbdürrəhmanlı, Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndləri işğaldan azad edilmiş, o cümlədən qarşı tərəfin Ağdərə rayonu istiqamətində və Murov dağı silsiləsindəki hündürlüklərdə yerləşən postları darmadağın edilərək bir sıra hakim yüksəkliklər (Gamışdağ və Ömər aşırımı) nəzarətə götürülmüşdür. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatı nəticəsində Murovdağ silsiləsindəki Murov zirvəsi işğaldan azad edilmişdir.Ermənistan silahlı birləşmələrinin dinc Azərbaycan əhalisini hədəfə alması səbəbindən növbəti dəfə toplarla açılmış atəş nəticəsində Naftalan rayonu, Qaşaltı kənd sakini Qurbanov Elbrus İsa oğlu və onun 4 ailə üzvü həlak olmuşdur. Azərbaycan mediasının axşam saatlarında verdiyi məlumata görə Azərbaycan Ordusuna məxsus kamikadze tipli uçan pilotsuz aparatlar Ermənistanın işğal etdiyi ərazilərdə yerləşdirdiyi S-300 zenit-raket sistemini məhv etmişdir. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidmətinin məlumatlarına görə, Ermənistan ordusuna məxsus silah-sursat anbarı məhv edilmiş və bölgədə güclü partlayış baş vermişdir.Elə həmin gün İran rəsmiləri, qarşıdurmalar nəticəsində bir top mərmisinin Xudafərin şəhristanının Aşağı Xələfbəyli kəndinə tuş gəldiyini, lakin maddi ziyanın dəymədiyini və heç kimsənin xəsarət almadığını bildirmişdir. === 28 sentyabr === Bakı vaxtı ilə saat 11:00 radələrində Prezident İlham Əliyevin sərəncamına əsasən Azərbaycan Respublikasında qismən səfərbərlik elan edilib. Bir qədər sonra Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat Xidmətinin rəisi polkovnik Vaqif Dərgahlı Ermənistan tərəfinin itkiləri arasında Suriya və Yaxın Şərqin müxtəlif ölkələrindən olan erməni əsilli muzdluların da olduğunu açıqlamışdır.Ermənistan silahlı birləşmələrinin dinc Azərbaycan əhalisinin sıx yaşadığı əraziləri növbəti dəfə ağır artilleriya qurğularından atəşə tutması nəticəsində Ağdam rayonu, Evoğlu kənd sakini 1979-cu il təvəllüdlü Paşayev Coşqun Ənvər oğlu həlak olmuşdur. Saat 11 radələrində düşmənin dinc Azərbaycan əhalisinin sıx yaşadığı əraziləri növbəti dəfə ağır artilleriya qurğularından intensiv atəşə tutması nəticəsində Tərtər şəhəri Heydər Əliyev prospektində yerləşən rayon Məhkəməsinin inzibati binasının yanına düşmüş mərmi qəlpələrindən 1975-ci il təvəllüdlü Əliyev Mehman Sovet oğlu həlak olmuş, həmin vaxt ərazidən keçən təcili tibbi yardım maşının sürücüsü 1968-ci il təvəllüdlü Əsədov Qənbər Əsgər oğlu və maşında olan hərbi polisin əməkdaşı 1994-cü il təvəllüdlü Hüseynov Fəxrəddin Fərman oğlu, həmçinin ərazidə olan digər Tərtər şəhər sakini 1991-ci il təvəllüdlü İbrahimov Tural Firdovsi oğlu yaralanmışdır.
Sovet senzurasının xronologiyası
Sovet senzurasının xronologiyası — 1917-ci ilin oktyabr ayından 1991-ci ilin oktyabr ayına qədər RSFSR və SSRİ-də senzurayla ilə bağlı baş verən hadisələr. == Sovet senzurasının dövrləşdirmə tarixi == Tarix elmləri doktoru, Rusiya Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru Tatyan Qoryayeva sovet senzurasının inkişafını iki əsas tarixi mərhələyə ayırır: 1917–1930-cu illər — təşəkkül və bərqərar olma dövrü 1940-cı illər— 1991-ci il — durğunluq dövrüDaha ətraflı dövrləşdirmə imkanı institusional yanaşmanın istifadəsi zamanı yaranır: 1917–1922 — İnqilabi Hərbi Şura, Çeka, Narkompros zamanı müəssisə senzurası dövrü; 1922–1930 — dövlət senzura sisteminin təşkil edilməsi və təşəkkülü; 1930–1953 — Ədəbiyyat və nəşriyyat məsələləri üzrə baş idarə (Qlavlit) Narkomprosun tərkibində fəaliyyəti (1953-cü ildə Qlavlit qısa müddətə DİN tabeliyində idi); 1953–1966 — müvəqqəti liberallaşdırılma dövrü; 1966–1987 — senzura sisteminin durğunluq dövrü; 1987–1991 — Qlavlitdə islahat aparma cəhdləri fonunda sistemin dağılması; == Sovet Rusiyasında senzuranın tətbiqi == RSFSR Xalq Komissarları Soveti 1917-ci il oktyabrın 27-də (9 noyabr) (Petroqradda hakimiyyətin ələ keçmirilməsindən 2 gün sonra) "Mətbuat haqqında dekret" çıxartdı Bu dekret əsasında 1917-ci ilin oktyabrından 1918-ci ilin iyununadək 470-dən çox müxalifət qəzetləri ya bağlanıldı yada fəaliyyətini dayandırdı.. 1917-ci il noyabrın 4-də (17) Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi səs çoxluğu ilə bolşevik fraksiyasının Xalq Komissarları Sovetinin mətbuata aid siyasətini dəstəkləyən qətnaməsini qəbul etdi. 1917-ci il noyabrın 8-də Xalq Komissarları Soveti tərəfindən "Elanların çapına monopoliya" dekreti buraxıldı və ona əsasən, ancaq hökumət nəşrləri elanları çap edə bilərdilər. 1918-ci il yanvarın 28-də Xalq Komissarları Soveti "Mətbuatın inqilabi tribunalı haqqında" dekreti qəbul elədi, ona əsasən, "əksinqilabi çıxışlara" görə cərimə və qəzetin bağlanmasından tutmuş azadlıq və ya siyasi hüquqlarından məhrum edilməsinə qədər müxtəlif cəzalar tətbiq oluna bilərdi. 1918-ci il martın 4-də XKS özəl kinematoqrafı sovetlərə tabe edən "Kino müəssisəsi nəzarəti haqqında" qərarı qəbul elədi. 1918-ci ilin iyununda Hərbi İşlər üzrə Xalq komissarlığının operativ şöbəsi nəzdində Hərbi-senzura şöbəsi yaradıldı.
Tibet imperiyasının xronologiyası
Bu, Tibet imperiyasının VI əsrdən IX əsrə qədər olan tarixinin xronologiyasıdır.
Türk xalqları tarixinin xronologiyası (500-1300)
Aşağıda VI-XIV əsrlər arasındakı Türk xalqları tarixinin müəyyən edilmiş zaman xronologiyası verilmişdir. Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyası bu zaman xronologiyasında yer alsa da, Səlcuqlu Rum sultanlığı üçün daha ətraflı xronologiyaı üçün Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyasına baxın. Çağdaş Türkiyə Respublikasının və qanuni sələfinin xronologiyası üçün Osmanlı imperiyasının xronologiyası və Türkiyə tarixinin xronologiyasına baxın. Bu zaman xronologiyasında qeyd olunanların xaricində, türk xalqları Azərbaycan və Orta Asiya respublikaları ilə yanaşı Rusiya, Çin və İran kimi Osmanlı imperiyası və Türkiyə ərazisindən kənarda yaşamışlar.
Türk xalqlarının xronologiyası (500-1300)
Aşağıda VI-XIV əsrlər arasındakı Türk xalqları tarixinin müəyyən edilmiş zaman xronologiyası verilmişdir. Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyası bu zaman xronologiyasında yer alsa da, Səlcuqlu Rum sultanlığı üçün daha ətraflı xronologiyaı üçün Anadolu Səlcuqlu dövlətinin xronologiyasına baxın. Çağdaş Türkiyə Respublikasının və qanuni sələfinin xronologiyası üçün Osmanlı imperiyasının xronologiyası və Türkiyə tarixinin xronologiyasına baxın. Bu zaman xronologiyasında qeyd olunanların xaricində, türk xalqları Azərbaycan və Orta Asiya respublikaları ilə yanaşı Rusiya, Çin və İran kimi Osmanlı imperiyası və Türkiyə ərazisindən kənarda yaşamışlar.

Digər lüğətlərdə

валья́жный ву́зовец гуде́ть забере́менеть мазу́рский нашпигова́ть плешь праро́дина я́лик дегенерати́вный препоя́саться на брань четверти́на этно́граф algaroba antrum epitome errand-boy flannelled fund hieroglyphical preprocessing tyrannise пальмовые Пегас собрать