Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • DEBİT

    fr. debit – borc

    Tam oxu »
  • DEDLAYN

    ing. deadline – keçilməz xətt

    Tam oxu »
  • DEFLYASİYA

    lat. deflatio – üfürmə, sovurma

    Tam oxu »
  • DEHQAN

    Deh sözünün cəm forması (deh-at) göstərir ki, kök ərəbcədir, “kənd” de­məkdir, -qan hissəsi fars mənşəlidir

    Tam oxu »
  • DEKAN

    Yunancadır, deka (10) sözü ilə qohumdur. Ilkin mənası “onbaşı” demək olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • DEKRİMİNALİZASİYA

    lat. de – əkslik, inkar bil­dirən sözönü + lat. criminalis – cina­yətkar

    Tam oxu »
  • DEQRADASİYA

    lat. degratatio – enmə

    Tam oxu »
  • DELİMİTASİYA

    lat. delimitatio – sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi

    Tam oxu »
  • DELTA

    yun. delta – yunan əlifbasının üçbucaq formalı dördüncü hərfi: Δ, δ

    Tam oxu »
  • DELÜVİ

    lat. delio – yuyuram

    Tam oxu »
  • DEMEKOLOGİYA

    yun. demos – xalq + yun. oikos – məkan, ev + yun. logos – elm, təlim

    Tam oxu »
  • DEMİLİTARİZASİYA

    lat. de – qeyri, olmayan + lat. militaris – hərbi

    Tam oxu »
  • DEMOKRATİYA

    yun. demos – xalq + yun. kratos – hakimiyyət

    Tam oxu »
  • DEMOQRAFİYA

    yun. demos – xalq + yun. grapho – yazıram

    Tam oxu »
  • DENDRİT

    yun. dendron – ağac

    Tam oxu »
  • DENUDASİYA

    lat. denudatio – çılpaqlaşma

    Tam oxu »
  • DEPRESSİYA

    lat. depressio – enmə

    Tam oxu »
  • DESKVAMASİYA

    lat. desquamare – qabığını çıxarmaq

    Tam oxu »
  • DETERİORASİYA

    lat. detero – pisləşirəm, pozuluram

    Tam oxu »
  • DEYİKLİ

    Sinonimi kimi bələkkəsdi, göbəkkəsdi, beşikkərtmə sözləri ilə də işlədilir. Deyikli sözü demək feilindəndir: valideynlər oğlanla qızı uşaq vaxtdan ev­

    Tam oxu »
  • DEYİL

    İki mülahizə söyləmək olar: 1. V.V. Radlov əsərində söz çokul kimi verilib və yox kəlməsi ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • DEYİNGƏN

    Kökü demək feİlindən ibarətdir. -in şəkilçisi qayıdış növü, yəni leksik vahid düzəldir. -gən şəkilçisi feildən sifət düzəldir (xatırladım ki, qayıdiş

    Tam oxu »
  • DEYİŞMƏ

    İki yozumda veriblər: 1. Demək feili ilə bağlıdır, onun qarşılıq növdə işlə­dilməsidir: tərəflərdən biri deyir, digəri cavab verir

    Tam oxu »
  • DEYN

    Ərəbcədir, cəm forması “doyun”dur. Mənası “boynuna tapşırıq qoymaq”, “boy­nuna yük qoymaq” deməkdir. “Koroğlu”da işlədilib

    Tam oxu »
  • DƏDƏ

    Qədim hind sözü kimi yozurlar, mənası “ata’ deməkdir. Məncə, türk mən­şə­lidir, dad (dadızdır, dadlı

    Tam oxu »
  • DƏFƏ

    Ərəbcədir, bizdə yol sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • DƏFİNƏ

    Ərəbcə dəfn (basdırma) sözündəndir, mədfən sözü ilə qohumdur. “Yerə basdırılmış daş-qaş (xəzinə)” mənasını verir

    Tam oxu »
  • DƏFTƏR

    Yunan mənşəlidir, qədim mənası “dəri” deməkdir. Qabaqlar yazı dəri üzə­rində yazılarmış, ona görə də yazı vasitəsi dəftər adı ilə yayılıb

    Tam oxu »
  • DƏHMƏRLƏMƏK

    “Atı hərəkətə gətirmək, sürətini artırmaq” mənasında işlədilir. Əsli dəh-dəhləmək (dəh-dəh eləmək, mahmızlamaq) olub, sonradan dəyişib

    Tam oxu »
  • DƏHNƏ

    Farscadır, dəhan (ağız) sözü ilə qohumdur. Çaydan arxın ayrıldığı yerə deyilir. “Gəm” mənası da var (“ağızlıq” deməkdir)

    Tam oxu »
  • DƏHRƏ

    Mənbələrə inansaq, fars sözüdür. Azərbaycan dilində onun müqabilində dımıq (ehtimal ki, dimdik sözü ilə bağlıdır, çünki dəhrənin burnu dimdiyə oxşayır

    Tam oxu »
  • DƏXL

    “Mənə dəxli yoxdur” deyirik. Dəxl ərəbcə müdaxilə sözü ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • DƏK

    Bu qoşma dəymək feili ilə bağlıdır. Onun sinonimi olan –can2 qoşması isə dək sözünün dəyişmiş formasıdır, tarixi baxımdan hər ikisi eyni söz olub

    Tam oxu »
  • DƏLALƏT

    Ərəbcə dəlil sözünün cəmidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • DƏLƏDUZ

    Fırıldaqçı deməkdir, ola bilsin ki, tələ və tuzak sinonimlərinin birləş­mə­sindən əmələ gəlib (yığcam, uzundraz, qıyğacı

    Tam oxu »
  • DƏLƏMƏ

    Alınma sözdür (farsca: dolme, yəni “qatılaşma”). Mayanı südə qatır, 1-2 saat saxlayırlar. Sonra torbada ağır daşın altına qoyurlar ki, süzülüb pendirə

    Tam oxu »
  • DƏLİ

    Türkmən dilində dəl feili var, rus dilində “сходить с ума” kimi tərcümə olunub. Deməli, sözün kökü feildir (müqayisə et: dir və dir –i, öl və öl –ü),

    Tam oxu »
  • DƏLİXAY

    Sözün tarixi kökü dəl (ağlını itirmək) feilidir, ondan dəli (müqayisə et: dir –i) sifəti əmələ gəlib, sonra da üzərinə xay artırılıb

    Tam oxu »
  • DƏLİQANLI

    Dəli sözünün bir mənası “igid, cavan” deməkdir. Dəliqanlı da bu məna ilə bağlıdır: cavan, cəsur adamlara belə deyilir

    Tam oxu »
  • DƏLLƏK

    Ərəbcədir, bizdə “yolquçu”, “ülğucçu” deyiblər. Dəllək sözünün bir mənası ərəbcə “hamamçı”deməkdir. Bir deyim var: “dəvə dəlləklik eylər köhnə hamam i

    Tam oxu »
  • DƏLMƏK

    Tatar dilində telqeç, telqelerqe, teleqre (axtalamaq) sözləri var. Onların kökü “kəsmək” deməkdir. Dəlmək sözünün ilk mənası “kəsmək” demək olub (bili

    Tam oxu »
  • DƏLV

    Ərəbcə “dolça, vedrə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • DƏM

    Farsca “zaman” “an”, “nəfəs”, “kef” anlamını verən sözdür. Bu dəmdə birləş­mə­­­sində an, dəmkeş sözündə isə “nəfəs” mənasını əks etdirir

    Tam oxu »
  • DƏMBƏDƏM

    İlkin mənası “vaxtdan vaxta” kimi anlaşıla bilər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • DƏMƏŞQ POLADI

    İslamı qəbul etdikdən sonra ərəblər 613-cü ildə yaşadıqları geniş və quraq yarımadanın sərhədlərini aşmış, 636-cı ildə isə Dəməşqi tutmuşlar

    Tam oxu »
  • DƏMİR

    “Od” anlamını verən göy (kömür) sözü ilə bağlıdır. Səbəbi isə odur ki, dəmiri is­tehsal etmək üçün oddan istifadə olunub

    Tam oxu »
  • DƏMİR PƏRDƏ

    1945-ci ildə nasist Almaniyası son günlərini yaşayırdı. Almaniyanın təbliğat naziri Yozef Göbbels məğlubiyyətin qaçılmaz olduğunu gözəl başa düşürdü

    Tam oxu »
  • DƏMİRQARA

    Meşədə bitən və dəmirağac kimi bərk olan bir ağacın adıdır, vələsin bir növüdür. Zənn etmək olar ki, sözün əsli “dəmirqıran” (baltanı qıran) deməkdir

    Tam oxu »
  • DƏMİRQIR

    At rəngidir, rusca ona “темно-серый” (tünd boz) deyirlər. Qır torpaq rəngidir. Dəmiri rənglə torpaq rənginin çalarından ibarətdir

    Tam oxu »
  • DƏMİROV

    Təmrəyi, təmirətgə kimi formalarda qeydə alınıb. Dəmir sözü ilə bağlıdır. Dəmirlayu (dəmir kimi) şəklində olub, sonra dəmirov formasına düşüb

    Tam oxu »