Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • OV

    Aul sözü ilə kökdaşdır. Qabaqlar heyvanı dairəyə alıb (aul formasında) ovla­yıblar. Qədim mənası “qomarma” deməkdir

    Tam oxu »
  • OV OVLAMAQ

    Qarğıdalı sulamaq, pambıq sulamaq kimi birləşmələr konkretlik bildirir, amma yazı yazmaq, su sulamaq, ov ovlamaq kimi birləşmələr ümumilik, qeyri-müəy

    Tam oxu »
  • OVXARLA

    Baltanı və s. alətləri bərk qızdırıb suya salırlar. Bu zaman o, çox möhkəm olur və yaxşı kəsir. Buna ovxarla (Cəbrayılda avxarla) deyirlər

    Tam oxu »
  • OVQAT

    Ərəbcə vaxt (əsli: vəqt) sözünün cəmidir, bizdə əhval sözünün sinonimi kimi işlədilir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • OVUC

    Ovmaq feili ilə qohumdur, “ovuq (çökək) yer” deməkdir. Əlin içinin çökəkliyi ilə bağlıdır, ovuq kəlməsi ilə kökdaşdır (rus dilində də belədir: ладонь

    Tam oxu »
  • OY

    “Çökək”, “çuxur” anlamlarını əks etdirir, ondan oymaq (üskük), öyədək (çuxura düş­mək) kimi sözlərdə əmələ gəlib

    Tam oxu »
  • OYAQ

    Oy (ay) “ağıl” deməkdir. Oyğur “ayıltmaq”, oyaq “бодрый” mənasını əks et­dirib. Oy ismindən oy-a feili, ondan da oyaq sifəti yaranıb

    Tam oxu »
  • OYANMAQ

    Özbək dilində bu sözün yerinə uyğon, uyğok kəlmələri işlədilir, uyxu (yuxu), uyumaq sözləri ilə qohumdur

    Tam oxu »
  • OYKUMEN

    yun. oikumene < oikeo – məskunlaşdırıram

    Tam oxu »
  • OYLAQ

    Bu sözün qədim yazılışı ağla (быть безлюдным, пустовать), ağlat (без­люд­ный, уединный) formalarında olub

    Tam oxu »
  • OYMAQ1

    “Tayfa” (племя) mənasında işlədilən bu söz monqol dilinə məxsusdur. Mənası “qohum”, “nəsil” deməkdir

    Tam oxu »
  • OYNAMAQ

    Dilimizdə kökü itmiş sözlər var: ayır, ayrıl, ayırd; yaşınmaq, yaşmaq; yu­xarı, yoxuş, yüksək; ayıq, ayıl; gizlə, gizli; darıx, darılmaq, darğın; yaxı

    Tam oxu »
  • OYNAŞ

    Qırğız dilində oynamaq feili “быть в любовных отношениях” kimi izah olu­nur. -Aş (-əş) isə birgəlik bildirən şəkilçidir

    Tam oxu »
  • OYUQ

    Kənd təsərrüfatında dəni quşlardan qorumaq üçün oyuq (uyuq) düzəldirlər (rusca: пугало). Huyuq (maq) (yəni qorxutmaq) kəlməsi təhriflə bağlı oyuq, uyu

    Tam oxu »
  • OZAN

    İki yozumu var: 1. “Gəzən”, “uz (çox) gedən”.  2. “Uslu, ağıllı, dərrakəli” (uz, us sözləri “ağıllı, bacarıqlı” deməkdir)

    Tam oxu »
  • OZLAR

    isv. as – tirə

    Tam oxu »
  • OZOKERİT

    yun. ozo – qoxuyuram + yun. keros – mum

    Tam oxu »
  • OZON

    yun. ozon – iyli

    Tam oxu »
  • OZONOMETR

    yun. ozon – iyli + yun. metron – ölçü

    Tam oxu »
  • OZONOSFER

    yun. ozon – iyli + yun. sphaira – şar

    Tam oxu »
  • ÖCƏŞMƏK

    Etimoloji kökü öc kəlməsidir. Bu kök mənbələrdə həm də “söndürmək” (keçirmək) mənasında qeydə alınıb

    Tam oxu »
  • ÖD

    Qədim mənası “sarı” deməkdir. Təkcə bizdə yox, çox dillərdə öd “sarı” anlamı ilə bağlıdır. Səbəbi isə odur ki, qara ciyər müntəzəm olaraq, sarı rəngli

    Tam oxu »
  • ÖDƏMƏK

    Qədim sözlərdən olan öd (öt) kəlməsi “borc” (долг, заем) mənasını əks etdirib. -ə şəkilçisi isimdən feil düzəldib

    Tam oxu »
  • ÖDƏN

    Öd sözü ilə qohumdur. Mədəaltı vəzinin qədim adıdır. Özdən variantı da olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÖFKƏ

    Bağır-öfkə sözü “içalat” anlamını əks etdirir. Öfkə həm “ağ ciyər”, həm də “hirs” mənalarında işlədilir

    Tam oxu »
  • ÖGEY

    1. Mənbələrdə ög (oy) “doğma”, öksüz isə “yetim” kimi verilib. Dilimizdə ögey “doğma olmayan” deməkdir (əsli: ög döy; ög deyil kimi olub)

    Tam oxu »
  • ÖGƏC (ÖYƏC)

    Üç yaşdan aşağı olmayana qoça deyirlər. Keçi (seyiz) isə həmin yaşda ərgəc adlanır. Qohum sözlərdir, mənşəyi qaranlıqdır

    Tam oxu »
  • ÖGƏN

    Bu, çay (река) sözünün sinonimi olub, ögüz formasında da işlədilib, “su” mə­nasında öl sözü də mövcud olub

    Tam oxu »
  • ÖKÜZ

    Güman ki, bu alınma sözdür, bizdə onun yerinə ud sözü işlədilib. Öküzçü əvəzinə udçu demişik. 4 yaşdan yuxarı olan heyvana ök deyiblər

    Tam oxu »
  • ÖLKƏ

    El, ulus sözləri ilə eyni kökə malikdir. Kök ilişmək kəlməsindəki il feilindən ibarətdir, “birlik” ifadə edir: el adamlar birliyidir, çoxluğudur, ulus

    Tam oxu »
  • ÖLÜM

    Dilimizdə ölüm, ya olum; ölüm-dirim (mübarizəsi), ölüm-qalım (məsələsi) kimi sözlər işlədilir. Bunlar sinonimlik əlamətinə malik olsa da, son ikisi da

    Tam oxu »
  • ÖLÜM-İTİM

    Sözün ikinci komponenti gedim kimi olub, sonra dəyişib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÖLÜVAY

    Əsli ölüxay kimi olub, solaxay, dəlixay sözlərinin qəlibi üzrə yaranıb. Təhrif nəticəsində xay sözü vay şəklinə düşüb

    Tam oxu »
  • ÖMƏR

    Ərəbcə “həyat” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÖPMƏK

    Öpmək, hopmaq, hap (eləmək) sözlərinin hər üçü kökdaşdır və qədim mənaları “sormaq, ağzına almaq” deməkdir

    Tam oxu »
  • ÖRDƏK

    Həm də ödirək kimi işlədilib. Öd “quş”, irək isə “çay”, “su” mənasında işlə­dilib. Deməli, ördək “su quşu” mənasını verir

    Tam oxu »
  • ÖRKƏN

    İki mənada işlədilib: “bostanda tağ” (mənbələrdə bunun əvəzinə, bağırsaq da işlədilib) və “çatı növü”

    Tam oxu »
  • ÖRNƏK

    Sözün əsli örmək (hörmək) kimi olub. Mənası “nümunə, ülgü, qəlib” de­məkdir. Əl işləri (tikiş, naxış

    Tam oxu »
  • ÖRTDƏNMƏK

    Qərbi Azərbaycanda (Qafanda) “günəşdən yanmaq” anlamını əks etdirir. Əsli örtlən kimi olub. Ört (pört) “isti” demək olub

    Tam oxu »
  • ÖRTMƏK

    Mənbələrdə ört sözü “yanmaq, od” anlamlarında da işlədilib. Ütü, ütmək kəlmələri də ondan əmələ gəlib

    Tam oxu »
  • ÖRTÜK

    Dilimizdəki xırman sözü alınmadır, biz onun yerinə örtük kəlməsini işlət­mi­şik. Bu söz “od, yandırmaq, qurutmaq” mənalarını əks etdirən ört feili zəm

    Tam oxu »
  • ÖSKÜRMƏK

    Nəfəs borusunun adı bizdə öş (ös) sözü olub (bu söz, ümumiyyətlə, “boru” mənasında sonra da işlədilib)

    Tam oxu »
  • ÖTKƏM

    Görmək qəlibi üzrə yaranıb. Güman edirəm ki, ötük-əm, gör-ük-əm kimi olub, sonra ü saiti ixtisara düşüb

    Tam oxu »
  • ÖTKÜN

    İti feili ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÖVLAD

    Ərəbcə vələd sözünün cəmidir. Vəliəhd, Şahvələd, Validə kimi sözlərlə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÖY

    Danışıqda sözümün öyü var işlədilir. Öy “iç”, “məğz” deməkdir. Sözün əsli ay (aya) kimi olub, “ovuc” deməkdir

    Tam oxu »
  • ÖYƏDƏK

    Heyvanın arxası üstə çuxura düşməsi (ayaqları göyə tərəf olur, dura bilmir və boğulub ölür) dialektlərdə öyədəyə düşmək sözü ilə ifadə edilir

    Tam oxu »
  • ÖYLƏM

    Öylə kimi də işlədilir, öy (oy) tuva dilində “vaxt” deməkdir. Öyləm (oylə) saat 12-yə yaxın vaxtlardır ki, bu zaman heyvan örüşdən evə (istirahətə) gə

    Tam oxu »
  • ÖYRƏNMƏK

    “Fikirləşmək” mənasını əks etdirən feilimiz olub: Ö. Ağıl sözünün mə­na­sını ök sözü əks etdirib. Buradan da ögüt (indi öyüd kimi işlədilir), öymək, ö

    Tam oxu »
  • ÖYÜD

    Öyrə, öyrə-n, öyrə-t sözləri ilə qohumdur. Kökü (öy sözü) ad – feil omonimi olub. Dilimizdə bircə səsdən (ö səsindən) ibarət feil olub və “fikirləşmək

    Tam oxu »