Bu quş adıdır, bəzən “sona” da deyirlər. Rusca лебед adlanır. Bir də quğu quşu var, rusca кукушка (müftəxordur, özünə yuva tikmir, yumurtasını başqa y
Qu quşu ölüm ərəfəsində çox yanğılı bir səslə nəğmə oxuyur və bu, onun son nəğməsi olur. Sənətkarların ömürlərinin son anlarında yazdıqları əsas (xüsu
Qüvvət sözünün təhrifidir. Qərb dialektlərində işlədilir (rəng mənalı quba da var), ehtimal ki, qonur sözü ilə qohumdur
Qızılı, yəni qırmızı ilə qonur qarşılığı olan rəngə quba deyirik. Ən çox at, qaz, dəvə və s. haqqında işlədilir: Quba qazlar
Ərəb mənşəlidir (əsli: qübar), “toz”, “torpaq” mənalarında işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yunanca “başçı” (quberniya rəhbəri) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Latın mənşəlidir, bizdə onun yerinə sancaq (qubernatora “sancaqbəyi”) deyiblər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Kökü qucmaq feilidir, -aq şəkilçisi feildən isim düzəldir (sor və soraq qəlibi üzrə). Kəlmə “od, isti” mənalarında işlədilmiş köy sözü ilə bağlıdır və
V.Radlov məşhur 8 cildlik əsərinin 2-ci cildinin 2-ci hissəsində (s.1128) yazır ki, quda sözünün mənası “kəbin” deməkdir
Dilimizdə r-z əvəzlənməsi ilə bağlı gör və göz, uddur və uduz, qudur və quduz... sözləri mövcuddur. Quduz sözü qudurmaq feilindən r-z əvəzlənməsi nəti
Qılmaq feili ilə bağlıdır, “işləyən” deməkdir. “Uşaq” mənasında da işlədilib (qulbeçə deyirik). Əsl Azərbaycan sözüdür, fars dilinə Xətainin dövründə
Əsli qol və ac sözlərindən ibarətdir. İndi də bəzən qolac kimi işlədilir. Ehtimal ki, qucaq (qucu, quculamaq) sözü də məhz qol sözü ilə qohumdur
Məncə, qol, qıç, qulaq sözləri eyni kökdən törəyib və “çıxıntı” deməkdir. “Arxın qulağını dəyiş” deyirik; cəhrədə iyin kərt yeri də qulağa (cəhrədə o
Bu ifadədəki as sözünün əsli aç feilindən ibarətdir. Göz açıb baxmaq kimi, qulaq açıb eşitmək də mövcud olub
“Ушанка” mənasında işlədilən bu söz qulaq və çın hissələrindən ibarətdir. Mənası “qulağı açılıb-yığılan papaq” deməkdir
“Əlinin qulu, qulamə” deməkdir, ərəbcədir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bu sözün qulun forması da var. Oğul və oğlan sözləri göstərir ki, qul və qulan sözləri də olub, lakin indi qul müstəqil işlədilmir
“İzahlı lüğət”də bu söz “qoşqu ləvazimatının hamısı” kimi açıqlanıb. Nə qulan-quşqun ifadəsi isə “təbii” anlamında şərh olunub
Bişirilərək yeyilən bir bitkinin adıdır. Başqa türk dillərində ona qulanquyruğu deyirlər. Doğrudan da, atın quyruğuna bənzəyir
“Qolu güclü” demək olub, sonra məna dəyişib. Qol (qolçomaq) sözü ilə qohumdur, sinonimi hərami sözüdür (haram kəlməsindəndir)
Fars sözüdür, bizdə tutaq sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Alınma sözdür, əsli ərəbcə olsa da, fars dilində çox işlədilir, mənası “sancı” deməkdir. Ruslar ona “колика” deyirlər
Qoyunlar rənginə görə müxtəlif növlərə bölünür: qumral, ərbəş, bəröyüm, qara, boz, gərçal. Qumral “qızılı”, quba “açıq-şabalıdı rəng” deməkdir
Ərəbcədir, quş adıdır, cəm forması qumardır. Dialektlərdə qur-qur da deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Başqa türk dillərinin bəzilərində qumsel kimi işlədilir. –sel şəkilçisi bizdəki –lı4 şəkilçisinin sinonimi kimi özünü göstərir
Qədim mənası “bələk” deməkdir. Dialektlərdə yığcam adama qındırğa deyirlər. -daq hissəsi bağ kəlməsinin dəyişmiş formasıdır
Qurumaq feili ilə bağlıdır. Sonra quru(maq) sözündəki u səsi düşüb və quru-aq kəlməsi quraq şəklində sabitləşib
Qurumaq feili ilə bağlıdır, ondan quru sifəti, sonra isə quru-aq ismi, nəhayət, quruaqsı feili əmələ gəlib (ikinci u saiti ixtisara düşüb)
Su dəyirmanında üst daşı oxla birləşdirən və fırlayan dəmirə el arasında qurbağa deyirlər. Formaca qurbağaya bənzəyir
Qəməri təqvimlə XII ayın adıdır. Mənası “əvəz” deməkdir. Qurban bayramı ilə bağlı yaranmış sözdür, “həyatını kiməsə fəda etmək” deməkdir, bizə ərəb di
“Milçək toxumundan yaranan ayaqsız böcək” deməkdir. Qurdalamaq sözü də bununla qohumdur. Qurucuq variantı da olub
“Ehtiyatlı olun, qabağınıza qurd-quş çıxar” cümləsi işlədilir. Əslində, söz qurd-qıc şəklində olub: “qurd və digər yırtıcı (qıc eləyən, dişləyən) heyv
Dan üzü ifadəsinin sinonimidir. Həmin vaxt hamı, hətta itlər də şirin yuxuya gedir və qurd ova başlayır, ağzına yem gəlir
Əslində, qurd aramaq formasında olub. Şoru qarışdırıb qurdunu təmizləməklə bağlı yaranıb. İndi məna xeyli dəyişib: “əl vurma, qarışdırma” və s
El arasında qızılca mənasında işlədir, dərinin səpməsi və göz-göz olması ilə özünü göstərir. Belə səpmə qurd (böcək) yuvalarını xatırladır
“Qur” sözü müxtəlif mənalara malik olub: “dartmaq, çəkmək, yaratmaq” və s. Tələ qurmaq, xana qurmaq, tapqır (əsli: dartqur), qurşaq sözlərindəki qur,
Kənd yerində heyvanı çaya su içməyə aparır və qurreh sözü ilə müşayiət edirlər. Bu “qurt-qurt edərək iç” deməkdir
Bəzi mənbələrdə cumru, cumrusaq kimi verilib. Mənası “yumru” deməkdir. Mədə ərəb sözüdür. Bizdə onun yerinə qursaq işlədilib
Qədimdə qur feili olub və “dartmaq” mənasında işlədilib (“tələ qur” deyirik). Qurşa isə “bağla” deməkdir
Belin incə yerinə deyirlər. Qurşaq (toqqa) sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bir içim su, bir qurtum su ifadələri işlədirik. Görünür, qurt sözü həm də feil olub (yoxsa, qurt-um forması mümkün deyildir) və təqlidi söz kimi yaran
“Bəladan qurtardım” deyirik. Sözün əsli qutğar kimi qeydə alınıb: qut “yaxşı” deməkdir, -ğar şəkilçisi feil düzəldib: suvğar (suvarmaq), qabğar (qabl
Bu sözün qurtarmaq kəlməsi ilə əlaqəsi yoxdur, qut kəlməsi ilə bağlıdır (azad olmaq, xoşbəxtliyə çatmaq)
Rus dilindəki “глаток” mənasını əks etdirir, təqlidi sözdür, su içəndə çıxarılan qurt-qurt səsi ilə bağlıdır
Bu söz indi ad-feil omonimi kimi işlədilir, lakin qabaqlar müstəqil qur sifəti olub (turş-u qəlibi üzrə), ondan da qurumaq feili əmələ gəlib
Süzmənin qurudulması ilə bağlıdır. Keçmək feilindən keçid sözü əmələ gəldiyi kimi, qurumaq feilindən də qurud əmələ gəlib (ya da qurumaq feilinə təsir
Rus dilində “сажа” adlanan şeyə bizdə qurum deyirlər. Qurum –(əsli: göyrüm) “his” deməkdir, göy (od) sözünün əsasında əmələ gəlib: “yanmış, tüstüyə,
Kepimək (təpimək) sözü ilə qohumdur. Türkmən dilində ku sözü ruscaya “сухой” kimi tərcümə olunur. (Bəşir Əhmədov
Kök qurnaz kəlməsindəki qurla eynidir. Pis niyyətlə (təmənalı şəkildə) qadın və kişinin arasını düzəldən, onları əxlaqsızlığa çağıran adama “qurumsaq”
Yüzdə bir lirəyə bir piastr deyiblər (piastr latınca “qəpik” deməkdir, quruş bir gümüş piastra deyiblər)