Xörək adıdır, bişirəndə çıxardığı səslə bağlı belə adlanıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Çıxmaq feili ilə daş (dışarı, kənar) sözlərindən əmələ gəlib. “Kənara çıxarılan, atılan” mənasını əks etdirir
Kökü indi işlənməyən çıl feilidir, (çıldır sözü də burdandır) “Ağlını itirmək” deməkdir. Çılğın feildən düzəlmiş sifətdir
Qaraqalpaq dilində “parlaq” (блеск) anlamında işlənib. (yıl, yəni od, alov sözü ilə qohumdur. Çilçıraq ilə də qohum ola bilər
Çaqıl forması da mövcuddur. Su axarkən bir-birinə, ya da iri daşlara toxunaraq (çaxılaraq) səs salan xırda daşlara deyilir
Qırpmaq sözü “kəsmək” deməkdir. Biçindən sonra yerdə qalan hissə “qırpı” adlanıb. Çırpı da bununla qohum ola bilməzmi? Qırpıq (kəsik), qıt (kəsilmiş)
Qədim sözlərdəndir. Ev ustaları divarda, yerdə iz salmaq üçün uzun bir ipi tozlamış (təbaşir, əhəng və s
Bunun müxtəlif növləri olub: 1) qan çibanı (furunkul), 2) göz çibanı (itdirsəyi), 3) ərgənlik çibanı (üzdə sızaqlar), 4) atəş çibanı (прыщ) və s
Çi “su”, “şirə”, “şeh” demək olub, çibin şirə sözü ilə bağlıdır, “şirəyə yığılan”dır. Çügün, çigün variantları da olub
Bu xəstəliyin adı mənbələrdə çekek kimi verilib. Çökək sözü ilə bağlıdır, üzdə çökəklər yaradır. Bəzən düşünürlər ki, çiçək xəstəliyinə tutulanların ü
Uşaq nitqində işlədilir, çiçək sözü ilə bağlıdır, “qəşəng” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bu, fars mənşəlidir, çadır, çətir kəlmələri ilə qohumdur, çi (ça, çə) hissəsi çəhar sözünün ixtisarından əmələ gəlib, -dar(-dır, -tir) hissəsi farsca
Farsca çehel (qırx) və çıraq kəlmələrindən törəyib. Buradakı çil (40) hissəsi qeyri-müəyyən çoxluq bildirir (bizdəki qırxayaq kimi), konkret miqdarı
Farscadır, çellə variantı da var. “Kiriş” (yay-oxda) deməkdir, “Koroğlu”da işlədilib. (Bəşir Əhmədov
Çi “su”dur. Çiləkən “suda zir-zibilin ilişib bir yerdə yığılması”dır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Su anlamı ilə bağlıdır. Çimmək, çamır, çuyuq, suyuq, çay tipli sözlərdəki çi (ça, çu, çı) hissəsi qədimdə, su mənasını əks etdirib
Çilin “dəmir” deməkdir, -gər isə “zərgər” sözündəkinin eynidir. Çilingər “əl ilə metaldan müxtəlif şeylər düzəldən usta’ya deyiblər, indi “dəmirçi” an
Fars sözüdür və mənası “40” deməkdir, farsca əsli “çellə”dir. Yay-oxun kirişinə deyirlər. Görünür, 40 sapdan olurmuş
Tamam, cılxa deməkdir, “çim sudur” deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Güman ki, çim (yumru hissə) sözü ilə bağlıdır. Əsli çimlik olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
fr. plage – dəniz sahili
Təqlidi sözdür, çimildəmək feili ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Güman edirəm ki, çiçək, çən, çiskin, çimmək sözləri tarixən eyni kökə malik olub, su anlamı ilə bağlıdır
Orağın dişli formasıdır. Çin (Kitay) sözü ilə bağlıdır. Çini (qablar) da Çin sözü ilə bağlıdır. Bunlar (çin, çini qab) ilk dəfə Çində istehsal olunduğ
Çine farsca “quş yemi” deməkdir. Dan “qab” anlamında işlədilir, hərfi məna “yem qabı”dır, quşun mədəsinə deyirlər
Dəniz (tengiz) kəlməsi ilə qohumdur. Güman edirəm ki, çingiz sözü dəniz sözündən qədimdir və onun çi hissəsi “su” anlamı ilə bağlıdır: çiləmə,çisək, ç
Farfor adlanan və Çində istehsal olunan qablar Rusiyaya 200 il əvvəl gətirilib. “Çinə aid olan” deməkdir
Mənbələrdə rus dilindəki навоз sözünün qarşılığı kimi tiris kəlməsi verilib. Çirk sözü onun dəyişmiş formasıdır və itdirsəyi kəlməsindəki dirsək hissə
Farsca çirk və ab sözlərindən əmələ gəlib, “çirkli su” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Çi “su” deməkdir, çisə bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Fars mənşəlidir, həmin dildə sidik sözünün yerinə şaş işlədilir, şaşidən məsdəri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov
Çitəmək, çətən, çit sözləri kökdaşdır, “плетен” mənasını verir. Ситец formasında rus dilində də işlədilir
“Su” anlamı ilə bağlıdır, türkmən dilində bu söz “şeh”, “yaş” mənalarında işlədilir (çiy şeyin canında yaşlıq olur)
Bu, çiy sözü ilə bağlıdır, bişməmiş südün üzünə deyirlər (xama da deyirlər).
Farslarda çələk kimi işlədilir. Qərb dialektlərində çiyələm forması geniş yayılıb. Qədimdə çilək kimi işlədilib və bir çox giləmeyvələrin adı olub: t
Mənbələrdə çiq (çiyid sözü mənbələrdə çiqid kimi yazılıb) sözü var və “yumru” mənasını verir. Bizdə 2 oxşar söz var: çiyid və çəyirdək
M.Kaşğari göstərir ki, bu sözün mənası “kənd ağsaqallının köməkçisi” demək olub. İndiki çoban yerinə, qoyçu (qoyun çobanı), yılxıçı (iri mala baxan ç
(Danışıqda зверобой kimi də işlədilir) yarpaqları aşsüzən kimi, yəni deşikli olduğundan belə adlanıb
“Donuz xırçası” (coşqa) deməkdir, indi “kiçik” anlamını verir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Sözün qolak variantı da olub (qolyok, yəni “qolu yox”). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Kitabi-Dədə Qorqud”da çokan kimi işlədilib. Qədim mənası “toppuz” demək olub. Sancaq yerinə, “çomaqlı iynə” işlədiblər
Monqol mənşəlidir, əsli çoqur kimidir, ”ləkəli” deməkdir. Rus dilində чубарный sözü “atın ala-bula rəngi”ni əks etdirir
Farscadır, “mürgü” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə əsli civar kimidir, ”uzağa gedə bilməyən”, “yaxın ətraf” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Çökək sözü ilə kökdaşdır, amma diz çökmək ifadəsindəki çökmək sözünün çökək, çuxur anlamları ilə heç bir əlaqəsi yoxdur
Ağacda, güldə olan iri tikanlara çökür deyirlər. Mənbələrdə bu söz yalnız feil kimi qeydə alınıb və “çökdürmək” anlamında açıqlanıb
Mənbələrdə çöm sözü “sıxmaq”, “yığılmaq”, çömbəl isə “быть сжатым” kimi qeydə alınıb. Kəlmə dombal (bu söz “domba ol”dan əmələ gəlib) sözünün təhrifi
Çökək, çanaq sözləri ilə qohumdur. Ço “su” deməkdir, çömçə “su qabı” kimi anlaşıla bilər. Çökək suyun yığıldığı yerdir
Çevrə kəlməsi ilə kökdaşdır və “dəyirmi olan” deməkdir. Mənbələrdə də belə verilib: çörək – круг. (Bəşir Əhmədov
Farscadır, əsli çubək, “kiçik ağac” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)