Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • ÜŞÜMƏK

    Qış və üşümək sözləri eyni kökdən törəyib. Belə zənn etmək olar ki, sözün tarixi yaş kəlməsi ilə bağlıdır, yaş isə su (caş şəklində olub), yağış (çağı

    Tam oxu »
  • ÜŞÜNMƏK

    Ehtimal olunur ki, qış sözü ilə qohumdur. Əsli qış-tı-maq kimi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÜTMƏK

    Qədim mənası “гладить” deməkdir. “Od”, “isti” anlamı ilə bağlıdır. Ütü ondan düzəlmiş ismdir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ÜTÜK

    Dialektlərdə “filankəs ütüyün biridir” cümləsi işlədilir. Mənbələrdə ötök sözü “kasıb” mənasında qeydə alınıb

    Tam oxu »
  • ÜY

    Oynaq mənasında işlədilir (barmağın üyləri...), “aşıq”, “birləşmə”, “buğum” demək­dir. Həm üy, həm də oynaq eyni kökə malikdir

    Tam oxu »
  • ÜYÜŞMƏK

    Uy-uş-maq kimi olub, mənası “qatılaşmaq” deməkdir. Bişmiş südə çalası (maya) qatırlar, bir müddət sonra süd üyüşür, qatıq olur

    Tam oxu »
  • ÜYÜTMƏK

    Etimonu üy (молоть) sözüdür. Həmin feil, ehtimal ki, ovmaq (xırda­lamaq) sözünün dəyişmiş formasıdır

    Tam oxu »
  • ÜZ VERMƏK

    “Üz verəndə astar da istəyir” deyirik. Buradakı üz sözü üst sözü ilə qo­humdur: “üstünü verəndə altını da istəyir” deməkdir

    Tam oxu »
  • ÜZ VURMAQ

    “Mən ölüm”, “acizanə xahiş” mənalarını əks etdirir. Xahiş zamanı adam əlini üzünə vuraraq, “bu mən ölüm” deyir

    Tam oxu »
  • ÜZEYİR

    Ərəbcə “yardım” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÜZƏNGİ

    Üzük və üzəngi sözləri üzmək feilindən əmələ gəlib: biri qızı ata evindən, 2-ci isə ayağı yerdən üzür

    Tam oxu »
  • ÜZƏNGİLİK

    “Ayağının altının ortası (üzəngiyə qoyulan hissə)”, “ayası” deməkdir. Üzəngi sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ÜZLÜK

    1. Üz sözündəndir (yorğan üzü). 2. Yəhərin qaltağına dəvə, at, öküz və s. gö­­nündən düzəldilən üzdür (“çexol”dur), üz sözündən əmələ gəlib

    Tam oxu »
  • ÜZMƏK

    Türkmənlər suda üzməyə yörümək (bəzi türk dillərində isə qaymaq) deyirlər. Quruda yeriməkdən fərqli, olaraq suda “yerimək” üzmək (əsli: ürmək) adlanıb

    Tam oxu »
  • ÜZRƏ

    Üz, üst, üzrə sözləri tarixən eyni kökə malik olub. İndi üz və üst mənaca bir qə­dər fərqlənir. Üzrə sözü üz yer kimi olub, sonra yer sözü şəkiçiləşər

    Tam oxu »
  • ÜZSÜZ

    Üzü alınmış (süd və s.) anlamında işlədilsə də, məcazi mənası “sırtıq”, “abır­sız”, “həyasız” deməkdir

    Tam oxu »
  • ÜZÜK

    Üzmək feilindəndir (qızı ailədən üzür). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ÜZÜLMƏK

    Türk dillərində “əzab çəkmək”, “narahat olmaq”, “zəiflik” kimi bir neçə mənası mövcuddur. Sözün əsli əzilmək (parçalanmaq, dağılmaq) feili ilə bağlıdı

    Tam oxu »
  • ÜZÜM

    Çin dilindən keçib (əsli: cüsüm) və tut ağacı (bəzən də meyvə) mənasını əks etdirib. Tuta isə “ipək ağacı”, “qurd (barama, шелковица) ağacı” deyiblər

    Tam oxu »
  • VADAR ETMƏK

    Vadar farsca vadiştən (məcbur etmək) feilinin əsasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VADİ

    Ərəbcədir, “dərə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VAĞAN

    Taxıl məhsulu çox yetişir, vaxtında biçilmir və dən yerə tökülür. Buna vağan deyirlər. Mənbələrdə vağanımaq feili var və ruscaya “переспевать” kimi tə

    Tam oxu »
  • VAHAB (VƏHHAB)

    Ərəbcə “səxavətli” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VAXT

    Ərəbcə vəqt kimidir, bizdə dönə (dönüm, dönüş və öy) sözü işlədilib. Öynə sözündə öy kəlməsinin vaxt mənası indi də qalır

    Tam oxu »
  • VALEH

    Ərəbcə “heyran” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VALİDEYN

    Ərəb sözüdür, Valid, Validə, Mövlud, övlad, təvəllüd sözləri ilə kökdaşdır, doğmaq anlamı ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • VALYUTA

    ital. valuta – hərf. qiyməti, dəyəri olan

    Tam oxu »
  • VANDAL

    V əsrdə Roma imperiyasının qərb əyalətlərinə soxulan və faktiki olaraq bu imperiyanı süquta yetirən german tayfaları olduqca çoxsaylı idilər

    Tam oxu »
  • VANDALİZM

    M.Fasmerin yazdığına görə, Almaniyada vandallar adlı qəbilə olub, 455-ci ildə Romanı məğlub edib və bütün mədəni abidələri dağıdıblar

    Tam oxu »
  • VAR

    Bay forması da olub, varlı mənasında işlədilib.Var-bayağut sözü “состоятельный” anlamını verib. “Baylığa nə darlıq” ifadəsi “varlığa nə darlıq” mənası

    Tam oxu »
  • VARAN-GƏLƏN

    Xana toxuyarkən ərişi nizamlamaq üçün olan ağaca varan-gələn deyirlər. Varmaq (getmək) və gəlmə (qayıtmaq) sözləri əsasında əmələ gəlib

    Tam oxu »
  • VARI

    Farscadır, varı kimi də işlədilir (halqavarı və s. ), “sayağı”, “kimi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VARİDAT

    Var kəlməsi ilə əlaqəsi yoxdur. Ərəbcə varid sözü ilə bağlıdır, “mədaxil” mənasında işlədilir. Varid “daxil olmaq”dır, -at isə ərəbcə cəm şəkilçisidir

    Tam oxu »
  • VARİS

    Ərəbcədir, irs, vərəsə sözləri ilə qohumdur. Bizdə oruncu sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VARTAVAR

    Bəzən dialektlərdə yayın ən isti vaxtına vartavar (vartazar, martazar) deyirlər. Güman edirəm ki, sözün əsli marmamar (“isti və isti”) kimi olub

    Tam oxu »
  • VARYAQLAR

    Qədim Skandinaviyadan indiki rus torpaqlarına IX əsrdə gələn əhalini varyaqlar adlandırıblar. M.Adciyazır ki, indiki ruslar elə həmin varyaqlardır (va

    Tam oxu »
  • VASİF

    Vəsf sözü ilə qohumdur, “vəsf edən (tərifləyən)” deməkdir, ərəbcədir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VASİM

    Ərəbcə “gözəl” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VASKÇI

    Qərb dialektlərində ayaqqabını rəngləyənə (yağlayana) “vaskçı” deyirlər, rusca vaksa sözünün təhrifi ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • VASVASI

    Ərəbcədir, vəsvasa“aldatma” demək olub. Bəzi mənbələrdə ərəb mənşəli hesab olunur və “şübhə” anlamında, bəzilərində fars sözü kimi verilir və “глупый”

    Tam oxu »
  • VATERLOO

    Napoleon Bonapart 1799-cu ildə ildırım sürəti ilə həyata keçirdiyi çevriliş nəticəsində Fransa hökumətinin başına keçdi və 1804-cü ildə Fransa imperat

    Tam oxu »
  • VATSAP

    ing. WatsApp

    Tam oxu »
  • VATTA

    alm. watten < holl. wadden – sahilboyu dayazlıqlar

    Tam oxu »
  • VAYBER

    ing. Viber < vibe – energetika, hiss

    Tam oxu »
  • VAYFAY

    ing. Wi-Fi < Wireless Fidelity – «naqilsiz dəqiqlik» ifadəsində sözlərin ilk hərf­lərindən yaradılmış abreviatura

    Tam oxu »
  • VAYSINMAQ

    “Təəssüflənmək” anlamında işlədilir. Vay sözünə feil düzəldən -sı şəkilçisi artırmaqla əmələ gəlib (gülümsü -n -mək qəlibi üzrə), -n şəkilçisi qayıdış

    Tam oxu »
  • VAZEH

    Ərəbcə “aydın”, “açıq”, “aşkar” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • VEB-DİZAYN

    ing. web – tor, şəbəkə + ing.  design < lat. designare – müəyyənetmə, fikrində tutma

    Tam oxu »
  • VEB-SERVER

    ing. web-server < web – tor, şəbəkə + serve – xidmət etmək

    Tam oxu »
  • VEB-SERVİS

    ing. webservis < web – tor, şəbəkə + service – xidmət

    Tam oxu »