Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • ƏMBİZ

    Üzüm salxımları ağacdan sallanır və deyirlər: salxımlar əmbiz-əmbiz sallanır. Konus şəklində yığılmış taxıl, meyvə və s

    Tam oxu »
  • ƏMCƏK

    Əmik variantı da var. Əmmək feilindən dayanacaq qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMƏK

    İməcilik, əppək, iməkləmək, əmmək, əkmək, əmcək sözləri kökdaşdır, əmək, zəhmətanlayışı ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • ƏMƏKÖMƏCİ

    Sözün əsli əbəköməkcidir.Əbə - göbək nənəsidir, köməc isə dərman otunun adıdır. Uşağı tutan qadın həmin otla göbəyi müalicə edib

    Tam oxu »
  • ƏMƏNULLA

    “Allahın bağışladığı” (aman verdiyi) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİ

    Mama sözü “əmiyə oxşayan” deməkdir (eyni məməni əmmiş olan). Dayza isə “doğana (anaya) oxşayan”dır. Latın dilində xalaya matertera (подобная матери) d

    Tam oxu »
  • ƏMİN

    Ərəbcə “inanılmış” (etibarlı) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİNƏ

    Amin sözünün qadın cinsidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİR

    Ərəbcədir, qədimdə sərkərdə, sonra canişin, sonra “şah, başçı” anlamlarını əks etdirib. Əmirxan sinonimlər birləşməsidir

    Tam oxu »
  • ƏMİRALI

    Mənası “Əmir Əli” (şah Əli, böyük Əli) kimi başa düşülə bilər. Görünür, “Əlinin əmri dünyaya gələn” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏMİRULLA

    “Allahın əmri ilə yaranan” deməkdir, ərəb mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİZDİRMƏK

    Əmmək məsdəri ilə bağlıdır, o isə yemək feili ilə qohumdur. Qalx-ız, dur-ğuz, əm-iz tipli sözlərdə şəkilçi təsirli feil və ya icbar növ (əm-iz) əmələ

    Tam oxu »
  • ƏMİZMƏK

    Durğuz, yedizdir tipli sözlərdə z əvəzinə r səsi olub, sonra dəyişib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMMA QOYMAQ

    Amma bağlayıcısı ərəb mənşəlidir və ziddiyyət bildirən cümlələr arasında işlədilir. Əmma qoymaq “ziddinə çıxmaq” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏMMƏK

    Sözün mənası “sormaq” deməkdir. Əmcək, əmzik, məməcik, əmi, əmə, mama (yəni bibi) sözləri kökdaşdır. Güman etmək olar ki, əmmək və yemək eyni kökdən t

    Tam oxu »
  • ƏMSAL

    Ərəb sözüdür, misal, məsələ, təmsil kimi sözlərlə kökdaşdır. Əsl mənası “oxşarlıq”, “uyğunluq” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏNBƏRBALIĞI

    Dişli balinalar yarımdəstəsindən suda yaşayan məməli heyvan­lardan birinə indi “kaşalot” deyirik. 70 tona qədər çəkisi olur, mədəsindən 6 tona qədər ə

    Tam oxu »
  • ƏNCİK

    Encik kimi də işlədilib, “pişik balası” deməkdir. Ənik “bala” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏNDAM

    Fars sözüdür, “qamətli, boylu-buxunlu” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏNDAZƏ

    Farscadır, 65 sm uzunluq ölçü vahidi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏNDƏLİB

    Ərəbcə “bülbül”dür, cəmi “ənadil”dir (bizdə anadil adlı quş var). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏNDƏLİSİT

    İspaniyada Əndəlis tarixi vilayətinin adından

    Tam oxu »
  • ƏNDƏRMƏK

    Əsli ağdarmaq olub. Ağ –“yuxarı” deməkdir, əndər –yuxarıdan aşağı tökmək mənasını əks etdirir. Samosval maşınına da əndərici demək olar

    Tam oxu »
  • ƏNDİHMƏK

    Qərb dialektlərində “suda təngnəfəs olmaq” mənasında işlədilir. Qədim mənbələrdə nəfəs anlamını verən ənəf kəlməsi var (bəzi dillərdə indi də işlədili

    Tam oxu »
  • ƏNGİN

    Kökü geniş (dərin) mənasını verən enmək feilidir (indi işlədilmir). Qaqauz dilində yenqin kimi işlədilir

    Tam oxu »
  • ƏNİK

    “Küçük” mənasında işlədilir (əlik sözü də var və tarixən “vəhşi keçinin dişisi” mənasında işlədilib)

    Tam oxu »
  • ƏNLİK

    Üz, sifət (yanaq) sözlərinin sinonimi kimi en sözümüz olub, yanaq əvəzinə enək işlətmişik. Ənlik həmin en kəlməsi əsasında düzəlib və xalis Azərbaycan

    Tam oxu »
  • ƏNNAĞI

    Onuncu imamın adı olub, mənası, “sadə” (təmiz) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏNTİQƏFÜRUŞ

    Əsli ətiqə-foruş kimidir. Farsca foruş sözü foruxtən(satmaq) feili ilə bağlıdır. Mənası “qədim şeyləri satan” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏNVƏR

    Ərəbcə nur sözünün cəmidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRAZİ

    Ərz (torpaq) sözünün cəmi formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRBAB

    Ərəbcə rəbb (ağa, cənab) sözünün cəmidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRDƏM

    “İgidlik, alicənablıq, insanlıq” deməkdir, ər (igid) sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRDƏŞİR

    Farscadır, hərfi mənası “hakimiyyət sahibi” (şah) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRƏB RƏQƏMİ

    İndi işlətdiyimiz rəqəmlər, əslində, hindlilərin olub, lakin Avropaya Ərəbistandan yayıldığı üçün ərəb rəqəmi kimi məşhurlaşıb

    Tam oxu »
  • ƏRƏBZƏNGİ

    Güman edirəm ki, sözün ikinci hissəsi zənci kəlməsinin dəyişmiş formasıdır: ərəb zəncisi. İkinci yozum: ikinci hissə zəngulə kəlməsi ilə də bağlı ola

    Tam oxu »
  • ƏRƏMİK

    Dilimizdə mənaca yaxın olan qısır və ərəmik sözləri var. Ərəmik “ər”(kişi) sözü ilə bağlıdır: ərdən yarımayan (heç vaxt doğmayan) deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏRƏN

    Kökü “igid” mənasını verən ər sözüdür. Kişi anlamında işlədilən ər sözü də yuxarıdakı ilə eyni olub. İndi Anadolu türkləri kişi əvəzinə erkək kəlməsin

    Tam oxu »
  • ƏRGƏN

    Yetişmək, çatmaq mənasını verən ermək feili var. Ərgən həmin feildən əmələ gəlib, mənası yetişmiş deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏRGƏNLİK

    Ər “yetişmək” deməkdir. Ərgən “yetişmiş oğlan, qız” anlamını verir. Ər­gənlik cinsi yetişmə əlaməti olaraq üzdə əmələ gələn sızaqları bildirir

    Tam oxu »
  • ƏRİK

    Qədimdə çəyirdəyi bərk qabıqla örtülmüş, giləmeyvə ilə müqayisədə böyük olan bütün meyvələrə ərik deyilib (Bağda ərik var idi

    Tam oxu »
  • ƏRİMƏK

    Əsli örümək kimi olub. Od sözünün sinonimi kimi ört (öt) kəlməsi də işlə­dilib, ütmək, ütü, ərimək kimi sözlər həmin örü feili əsasında yaranıb və ist

    Tam oxu »
  • ƏRİŞ

    Ər (ör) sözünün bir mənası “hündür” deməkdir. Ör – “hündür”, “örüş” deməkdir. Əriş “örüş”ün dəyişmiş formasıdır

    Tam oxu »
  • ƏRİŞTƏ

    Farsca riştə (ip) sözünün təhrifidir. Əriştə ip kimi uzun olur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRİZƏ

    Ərəb sözüdür və ərz (“ərz etmək” deyirik) kəlməsi ilə eyni kökə malikdir, mənası “xahiş (yazılı) etmək”dir

    Tam oxu »
  • ƏRKƏK

    Bu kəlmə ər(kişi) sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRKÖYÜN

    Ərk (sərbəst, azad) sözündən əmələ gəlib. Ehtimal ki, öyün hissəsi -in şəkilçisinin qədim forması olub: ərk-in (erkin)

    Tam oxu »
  • ƏRMƏĞAN

    Farscadır, “hədiyyə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRSƏYƏ GƏTİRMƏK

    Uyğur dilində əs feili var və “içmək” mənasını verir. “Dədə Qorqud”da və digər mənbələrdə əsrük sözü içkili, sərxoş anlamında işlədilib

    Tam oxu »
  • ƏRŞAD

    Ərəbcə “ən ağıllı”, “doğru yol göstərən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »