is. [ər.] klas. Bir yazı və ya söz ilə anladılmaq istənilən fikir, məna. Beytin məalı
əd. [fars.] Birini bir işdən, hərəkətdən saqındırmaq, çəkindirmək üçün işlədilən söz (bəzən qoşa işlənir); olmaya, olmaya-olmaya, etmə, saqın
is. [ər.] 1. İbadətgah, ibadət yeri (hansı dində olursa olsun). Misir məbədləri. Məbəddə ibadət etmək
[ər. məbəd və fars. …gah] bax məbəd. Bizdən yuxarı dağın şəhərə enən tərəfində müqəddəs Davudun məbədgahı da vardır
zərf [ər.] Heyran-heyran, çaşmış halda, heyrət içində. …Qatar yola düşdü və mən də məbhut onun gözdən itənədək dalınca baxdım
is. [ər.] Miqdar (pul haqqında). Pulun məbləği. – [Allahqulu:] Bu gündən həmin məbləğə on iki saat işləyəcəksiniz
is. [ər.] İbadət, sitayiş edilən şey (Allah, büt, ay, gün, ulduz və s.). Məbudinə ərz qıldı razın; Bildirdi könüldəki niyazın
is. [ər.] ədəb. Həqiqi mənasında işlənməyib, oxşarlığı və münasibəti olan başqa bir mənaya oxşadılaraq işlənən söz və ya ifadə; metafora
sif. [ər.] ədəb. Həqiqi, hərfi mənada deyil, metaforik mənada işlənən; metaforik. Məcazi məna
is. Məcazi mənada işlənmə, məcazi olma. Mənanın məcaziliyi
sif. [ər.] Zorla bir işə sövq olunan, zorla bir işi görməli olan; naçar. [Yusif Sərrac:] …Mən məcburəm ki, səltənətdən əl çəkib təxtü tacı bir kimsənə
zərf [ər.] 1. Məcbur olaraq, məcburiyyət altında, zorla, könülsüz olaraq. Fəxrəddin məcburən qapının aslan başından ibarət olan … çaxçaxını qorxa-qorx
sif. [ər.] Şərtsiz olaraq yerinə yetirilməli, qanunən tələb olunan. Məcburi şərtlər. Qərar hamı üçün məcburidir
is. [ər.] Məcburluq, məcbur olma, zor, güc. Evlənmək istəyən bir qədər peşkəş özü ilə gətirib, bəyin qulluğuna gedib ondan izin almaq məcburiyyətində
bax məcburiyyət
zərf Məccani olaraq; pulsuz, müftə (olaraq)
sif. və zərf [ər.] Müftə, pulsuz, havayı. Məccani bilet. Məccani tamaşa. – …Füqəraları məccani müalicə edir
is. [ər.] 1. Hüququn hər hansı bir sahəsinə aid sistemə salınmış qanunlar toplusu. Mülki məcəllə. Cinayət məcəlləsi
sif. [ər.] 1. Bilinməyən, naməlum (məlum əksi). [Xədicə] hərəkətsiz gözlərini məchul bir nöqtəyə dirəyib baxırdı
bax məchul 2-ci mənada. Məchullu tənlik
is. Naməlumluq; bilinməmə, məchul olma
is. [ər.] 1. Bir məsələ haqqında danışmaq üçün düzəldilən yığıncaq, toplaşmış adamlar heyəti; toplanış, iclas
is. [ər.] Mis və ya başqa metaldan düzəldilmiş dairəvi yastı iri qab, iri sini. Mis məcməyi. Naxışlı məcməyi
is. [ər.] 1. Bütün, tamam, hamı. Seyyid dolanıb gün təki məcmui-cahanı; Dəryaları aşdım, dedim, Allah kərimdir
is. [ər.] Məqalə, hekayə, şeir və s. toplusu; jurnal. “Molla Nəsrəddin” məcmuəsi. “Qobustan” məcmuəsi
sif. və is. [ər.] 1. Dəli, divanə. Halı pəjmürdə, sanki bir məcnun; Anlaşılmaz nədir məramı onun. H.Cavid
sif. və zərf [ər. məcnun və fars. …anə] Məcnun kimi, dəlicəsinə, ağlını itirmiş kimi. …Xavərin babası başıaçıq olaraq pərişanhal və məcnunanə bir qiya
is. Dəlilik, divanəlik. Məcnunluqdu mənə peşə; Düşmüşəm mahala, Maral! Aşıq Ələsgər. Eşqdən bu qədər söyləmək olmaz, Vahid! Mən bu məcnunluğa sevda de
is. [ər.] 1. Suyun axdığı yataq, yol. İnqilab daşqın bir çay kimi məcrasından çıxıb bütün Rusiyanı ağzına almışdı
sif. [ər.] köhn. 1. Yaralanmış, yaralı. 2. Biabır edilmiş, ləkələnmiş. 3. Etimada layiq olmayan, etibarsız sayılan
is. [ər.] 1. Xalq təbabətində xəstə və zəif adamlara vermək üçün xüsusi hazırlanmış xəmirvari bir maddə, dərman
is. [ər.] Qədim iranlıların atəşpərəstlik dini
sif. [ər.] Məcus, atəşpərəst dinində olan; atəşpərəst
is. [ər. “mədxəl” söz. cəmi] Bir idarə, ticarət-sənaye müəssisəsi və ya şəxsin bütün gəliri; gəlir (məxaric əksi)
sif. Gəlirli, mənfəətli, qazanclı, çoxlu gəlir verən, mədaxil gətirən. Mədaxilli iş. – …[Bir sıra müəllimlər] mədaxilli sənətlərin və avam nəzərində h
sif. Gəlirsiz, qazancsız, mənfəətsiz, mədaxili olmayan və ya az olan
is. [ər.] köhn. bax orbit. …Yerin kürəsi öz mədarından çıxmayacaqdır. M.İbrahimov
is. [ər.] 1. coğr. köhn. bax qabarma2 (cəzr müqabili). 2. Ərəb əlifbasında əlifin (“ ”) “a” kimi oxunması üçün üstünə qoyulan diakritik işarə (~)
is. coğr. köhn. Dəniz suyunun vaxtaşırı qalxması və çəkilməsi, artması və azalması hadisəsi; qabarma-çəkilmə
sif. və is. Mübaliğə ilə bir adamı və ya bir şeyi mədh və tərif edən; mədhnamə yazan. Vəsfin etmək üçün sənin tək şahın; Nizami, Xaqani gərək məddahın
is. Məddahın işi; həddindən artıq tərifləmə. Məddahlıq etmək
is. [ər. midə] anat. İnsanda və heyvanlarda qarın boşluğunun yuxarı hissəsində yerləşən həzm orqanı. Mədə ağrısı
sif. anat. Mədənin altında olan, mədənin altında yerləşən. Mədəaltı vəzi
is. anat. Ürəyin, qan damarları ilə hərəkətini nizama salan hissəsi
[ər.] 1. is. Kömək, yardım, imdad, aman. Müşküldür arizə divandan mədəd. Q.Zakir. [Həcər] əl atıb aynalını bərk-bərk sıxdı: – Səndən mədəd! – dedi
sif. və is. köhn. 1. Əl tutan, kömək edən, mədəd olan. 2. Bir işdə başqasına muzdla kömək edən adam; köməkçi
is. 1. Kömək əli uzatma, köməkçi olma, yardım etmə. 2. Bir işi görmək üçün başqasına muzdla kömək etmə; köməkçilik, yardımçılıq
is. [ər. mədəd və fars. …kar] klas. Əldən tutan, kömək edən, imdada çatan, yardım edən. A çocuq, get, sənə həq yar olsun; Cümlə halında mədədkar olsun
is. köhn. Kömək etmə, yardım göstərmə, imdada yetmə
is. [ər.] 1. Yer altından çıxarılan faydalı qazıntı (metal külçəsi, mineral və s.). Mədən çıxarmaq. Yeraltı mədənlər