dan. ən qədim, ulu, çox uzaq (nəsil), ümumiyyətlə, nəsil, tayfa, əqrəba mənasında işlədilən ifadə.
çaşdırmaq, bir işi və ya məsələni daha da ağırlaşdırmaq; qarışıqlıq, hərc-mərclik yaratmaq; ~ yeddi dərədən su gətirmək, yeddi dərənin suyunu bir-biri
mənəvi və iqtisadi cəhətdən zərbə vurmaq, ağır xərcə salmaq.
bax: yeddi arxın suyunu bir arxa calamaq.
bax: yeddi möhür altında saxlamaq.
yandırıb-yaxmaq, qəzəbləndirmək, bərk təsirləndirmək; ~ od qoymaq (vurmaq), dərinə işləmək.
bir sirri, məlumatı gizli saxlamaq, heç kimə bildirməmək; ~ yeddi divar arxasında saxlamaq.
üz-gözünü cırmaq, saçlarını yolmaq; ~ şivən qoparmaq (salmaq).
ərini itirmiş, çətinliklə dolanan, kasıb, çoxuşaqlı qadın haqqında işlədilən ifadə.
bax: burnundan gəlmək.
çox narahat olmaq, nuş olmamaq.
bax: yediyi qaba tüpürmək.
nankorluq, nanəciblik etmək, yediyi çörəyə hörmət qoymamaq; ~ əməyi itirmək, oturduğu budağı baltalamaq (kəsmək)
bax: burnundan gətirmək (tökmək).
kefini, əhvalını pozmaq; ~ qanını qaraltmaq.
lovğalıq etmək, lovğa-lovğa danışmaq.
tez, isti-isti, köhnəlməmiş.
gəlirli, xeyirli olduğu güman edilən, əslində isə boş, faydasız olan bir iş, yer haqqında işlədilən ifadə
hansısa hərəkətin, hücumun, sözün güclü hədəfə münasibətdə təsirsiz və əhəmiyyətsiz olduğunu bildirən ifadə
gücü çatmamaq, təsir edə bilməmək; birisi ilə müqayisədə zəif olmaq.
dan. viranə, kimsəsiz, tərk edilmiş, xaraba qalmış yer haqqında işlədilən ifadə.
nədənsə çəkinmək, müəyyən zəif cəhətləri, gizlində nöqsanları olmaq.
əbəs yerə vaxt və enerji sərf etmək, mənasız, boş bir işlə məşğul olmaq.
bax: yelə vermək.
hədər etmək, heç etmək; ~ yelə sovurmaq.
təslim olmaq; ~ ağ bayraq qaldırmaq, əlinin arxasını (dalını) yerə qoymaq.
çox xəsis, simic adam haqqında işlədilən ifadə.
bax: yalı artıq düşmək.
gücü çatmayan işə girişmiş şəxs haqqında “bacardığı iş deyil”, “imkanına, cibinə görə deyil” mənalarında işlədilən ifadə
yuxudan oyandıqdan sonra bir müddət yataqda uzanıb qalmaq, çarpayıdan qalxmağa tənbəllik etmək.
böyük faciə baş vermək, fəlakətlə üzləşmək.
lap çox miqdarda olmaq, yerləşməmək.
yatmaq üçün bir yerdə yorğan-döşək sərmək, yatmaq üçün yer rahlamaq.
hər hansı əməldən çox utanıb xəcalət çəkən adam haqqında işlədilən ifadə; ~ üzünə baxa bilməmək.
həddən artıq razı olmaq.
izi-tozu, əsər-əlaməti qalmamaq; ~ yoxa çıxmaq.
tez alınmaq, sürətlə satılmaq, paylanmaq.
çox utanmaq, utanıb sıxılmaq; ~ xəcalət çəkmək, üzünə baxa bilməmək.
1. Çox sevinmək, çox şad olmaq, son dərəcə məsud, xoşbəxt olmaq; ~ ... dünyaya sığmamaq, uçmağa qanadı olmamaq
vərdişini unutmaq, tərgitmək.
qorxudan, həyəcandan və s.-dən hərəkət edə bilməmək, tərpənməmək, donub-qalmaq; ~ yerində quruyub qalmaq
başını aşağı etmək, xəcil etmək; danlamaq, rəzil etmək; ~ abrını vermək (almaq).
itirmək, heç etmək, puç etmək (adətən, “zəhmət”, “haqq-say” və s. sözlərlə işlənir).
münasib olanda, məqamı çatanda.
məqamı çatmaq, uyğun, münasib olmaq.
söhbətin mövzusu ilə bağlı, habelə ona əlavə olaraq və ya yeni mövzuya keçid məqsədilə işlədilən ifadə; ~ söz sözü gətirər (çəkər)
yoxluğu hiss olunmaq, arzulanmaq.
slenq. situasiyaya uyğun olan, yerinə düşən bir şey haqqında işlədilən ifadə.