PEYK

f. 1) xəbər, məktub və s. aparıb-gətirən; 2) hər hansı planetin ətrafında dolanan səma cismi.

PEYHAPEY
PEYKAN
OBASTAN VİKİ
"Peyk" zavodu
Peyk zavodu — Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin tabeliyindəki müəssisə. == Tarixi == Çoxlaylı çap lövhələri istehsal edən "PEYK" zavodu 1993-cü ildə Fransanın M. U. P. İndustrie G. İ. E. konsorsiumunun iştirakı ilə tikilmişdir. 1993–2005-ci illər ərzində "PEYK" zavodu Dövlət Xüsusi Maşınqayırma və Konversiya Komitəsinin tərkibində olmuşdur. 2006-cı ildən "Peyk" zavodu Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin tərkibində fəaliyyət göstərir. Sifarişçi ölkələr – Fransa, İngiltərə, ABŞ və ölkələrdir. Müəssisənin istehsal etdiyi məhsulların 95%-i xarici ölkələrə ixrac olunur. == Fəaliyət sahələri == "PEYK" zavodunun istehsalat fəaliyyətinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardır: Birüzlü, ikiüzlü və çoxlaylı (40 laya gədər) çap lövhələrinin istehsalı; Əyilgən çap lövhələrinin istehsalı; Sərt-əyilgən çap lövhələrinin istehsalıMüəssisənin illik istehsal gücü 60 000 m² çap lövhəsi. == Texnoloji imkanları == Müəssisənin əsas istehsalat sahələri: "BARCO" işçi stansiyası; Fotoşablonların hazırlanması sahəsi; Pəstah sahəsi; Mexaniki sahə; Fotomexanika sahəsi; Qalvanik örtük sahəsi; Qoruyucu örtükləmə sahəsi; Setkoqrafiya sahəsi;Müəssisənin köməkçi istehsalat sahələri: Mikroiqlim sahəsi; Elektrik stansiyası; Təmir və texniki xidmət sahəsi; Təmizləmə qurğuları.
Adrasteya (peyk)
Yupiter XV olaraq adlandırılan Adrasteya (/ ædrəstiːə / ad-rə-STEE-ə, yunan: δδράστεια), məsafə ilə ikinci, Yupiterin dörd daxili peykindən ən kiçiyidir. 1979-cu ildə Voyager 2 tərəfindən götürülən fotoşəkillərdə, bir teleskop vasitəsilə deyil, planetlərarası kosmos vasitəsi ilə çəkilmiş görüntülərdən aşkar ediləcək ilk təbii peyk olaraq təsvir edilmişdir. Rəbbdən tanrı Yupiterə bərabər olan Yunan tanrısı Zevsin ana-babası olan mitoloji Adrasteia adına rəsmən adı verildi. Adrasteya, planetin gününün uzunluğundan daha az bir zamanda, planetini orbitə çıxardığı Günəş sistemindəki bir neçə aylardan biridir. Yupiterin Əsas Üzükünün kənarında yörüngüldür və Yupiterin Yüzüklərinə aid materialın əsas töhfəsi hesab olunur. 1990-cı illərdə Qalileo Qaliley kosmos vasitəsi tərəfindən edilən araşdırmalara baxmayaraq, ayın fiziki xüsusiyyətləri və ölçüsü xaricində Yupiterə möhkəm bağlanmış olması çox az bilinir. == Kəşf və müşahidələr == Adrasteya, David C. Jewitt və G. Edward Danielson tərəfindən 8 iyul 1979-cu ildə çəkilmiş Voyager 2 prodüser fotoşəkilləri tərəfindən aşkar edilmiş və S / 1979 J 1. təyin edilmişdir. Yalnız bir nöqtə kimi görünsəydi, planetlərin kosmos vasitəsi tərəfindən aşkar ediləcəyi ilk ay idi. Kəşfindən çox sonra, Jupiter (Thebe və Metis) daxili moonslarından iki dənəsi, Voyager 1 tərəfindən bir neçə ay əvvəl çəkilmiş görüntülərdə müşahidə edildi.
Bion (peyk)
Bion peyki , (həmçinin biocosmos adlandırılır). Onlar Kosmos peyklərinin bir hissəsi olub, Sovet (indiki Rusiya) Biopeyklər sırasına daxildir. == Bion kosmik proqramı == Sovet biopeyk proqramı 1960-cı ildə Kosmos 110 adı ilə başlamışdır və 1973-cü ildə Kosmos605 ilə davam etmişdir. Sovet İttifaqı ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında kosmik müəssisələr sahəsində əməkdaşlıq 1971-ci ildə ABŞ və Sovet İttifaqının Elm və Tətbiq Sazişinin (kosmik tədqiqat əməkdaşlığına dair razılaşma daxil edildi) imzalanması ilə başlanmışdır. 1969-cı ildə U.S biopeyk layihəsinin ləğvindən bir neçə il sonra, Sovet İttifaqı ilk dəfə 1974-cü ildə ABŞ-nin təcrübələrini Kosmos biopeykində keçirilməsini təklif etdi. Bu təklif 1975-ci ildə ABŞ-Sovet araşdırmasının Kosmos 782 missiyasının başlanması zamanı həyata keçirildi. Bion kosmik gəmisi Zenit peykinə əsaslanırdı və 1973-cü ildə başlaması ilə insanlara radiasiya təsiri problemlərinə əsas diqqət yetirildi. Başlanğıc proqrama Kosmos 110, 605, 690, 782, əlavə olaraq Zenit-2M kəşfiyyat peykləri üzərində uçan Nauka modulları daxildir. Nauka modulunda 90 kq-lıq avadanlıq ola bilərdi.Sovet / Rus Bion proqramı, ABŞ tədqiqatçılarını, Fundamental Kosmos Biologiya və biotibbi eksperimentlərin kosmosa buraxılması üçün bir platforma ilə təmin etdi. 1966-cı ildə başlanan Bion proqramı, yerə yaxın orbitdə bir biopeykdə primatlar, gəmiricilər, həşəratlar, hüceyrələr və bitkilər istifadə edərək bioloji təcrübələrin aparıldığı bir sıra missiyalardan ibarət idi.
Desdemona (peyk)
Desdemona (ing. Desdemona) Uranın daxili peyklərindən biridir. O, Voyecer 2-nin 1986 13 yanvar tarixindəki uçuşu nəticəsində əldə edilən şəkillər vasitəsilə kəşf edilmiş və qısa müddətliyinə S/1986 U 6 adı verilmişdi. Desdemona adı isə Uilyam Şekspirin Otello tamaşasındakı Otello obrazının həyat yoldaşından götürülmüşdür. Digər bir adı X Urandır.Desdemona Bianka, Kressida, Cülyetta, Portia, Rozalind, Kupid, Belinda və Perditanın da daxil olduğu peyklərin Portia qrupuna aid olunur. Bu peyklərin bir birlərinə bənzəyən orbitləri və fotometrik xüsusiyyətləri var. Desdemona haqqında orbiti, 32 km-lik radiusu və 0.08-lik geometrik albedosu xaricində, demək olar ki, əhəmiyyətli heç nə bilinmir. Voyacer 2-dəki şəkillərdə Desdemona uzunsov və əsas oxu Urana tərəf yönələn cisim kimi görünür. Səthi bozumtul rəngdədir.Qarşıdakı 100 milyon il içərisində Desdemonanın ona yaxın yerləşən Kressida və Cülyetta peykləri ilə toqquşması gözlənilir.
Despina (peyk)
Despina (lat. Despœna;yun. Δέσποινα) və ya Neptun V — Neptunun üçüncü ən yaxın daxili peyki. Peykə Poseydonnun və Demetranın qızı olan nimfa Despinanın adı verilib. Despina Voyager 2 zondu tərəfindən çəkilən şəkillərdən 1989-cu il iyulun sonlarında aşkar edilmişdir.Peyk müvəqqəti olaraq S/1989 N 3 adlandırılmışdır.Kəşf 2 avqust 1989- cu ildə açıqlanmışdır.Peyk 16 sentyabr 1991-ci ildə adlandırılmışdır. Despina düzənsiz formalaşır və hər hansı geoloji dəyişikliklərin əlamətinin olmadığını göstərir.Çox güman ki, bu peyk, Neptunun orijinal peyklərinin hissələrinin yenidən biləşərək əmələ gətirdikləri dağıntılardan ibarət bir yığndır. Despinanin orbiti Talassanın orbitindən kənarda və yalnız Neptunun halqaları daxilində hərəkət edir.Despinanın radiusu Neptunun sinxron orbital radiusundan aşağıda olduğundan,o nəhəg yavaşlama ilə içəriyə doğru spiralvari dolanır və ola bilsin ki sonda Neptunun atmosferinə təsir göstərsin.
Diona (peyk)
Diona (q.yun. Διώνη, lat. Dione) — Saturn planetinin peyki. 21 mart 1684-cü ildə italyan astronomu Covanni Kassininin Paris rəsədxanasındakı tədqiqatları nəticəsində kəşf edilmişdir. == Adlandırılması == Diona Kassininin kəşf etdiyi Saturnun 4 peykindən biridir. Digər üçü Tetis, Reya və Yapetdir. Kassini kəşf etdiyi peykləri Fransa kralı XIV Lüdovikin şərəfinə "Lüdovik ulduzları" (lat. Sidera Lodoicea) adlandırmışdı. 1847-ci ilə qədər astronomlar Dionanı Saturnun dördüncü peyki (Saturn IV) adlandırırdılar. Yalnız həmin il Uilyam Herşelin oğlu Con Herşel Saturnun o dövrdə məlum olan 7 peykini Roma mifologiyasında Saturnun analoqu olan Kronosun bacı və qardaşlarının şərəfinə adlandırmağı təklif etdi.
Disnomiya (peyk)
Disnomiya — cırtdan planet Eridanın peykidir. 2005-ci ildə Mayk Braun tərəfindən kəşf olunub.
Elara (peyk)
Elara — Yupiterin təbii peyklərindən biridir. Çarlz Dillon Perrena tərəfindən 1905-ci ildə kəşf edilmişdir. Yupiterin 8-ci ən böyük peykidir. Adı Yunan tanrılarında Zevsin sevgililərindən biri olan Elaradan gəlir. 1975-ci ilə qədər Yupiter VII olaraq adlandırılmışdır.
Enkelad (peyk)
Enselad (ing. Enceladus; yun. Εγκέλαδος) və ya şərti adı ilə Saturn II — Saturnun ən böyük 6-cı və ən parlaq peyki. 1789-cu ilin 23 avqustunda Uilyam Herşel tərəfindən kəşf edilmişdir. Adını yunan mifologiyasında titan Enseladdan almışdır. Peykin diametri təxminən 500 km-dir. Kütləsinin böyük hissəsini buzlaqlar təşkil edir. == Xarakteristikası == Enseladın digər buz peyklərindən fərqləndirən əsas cəhəti çox parlaq və səthinin hamar olması, parlaq olmasıdır. Enseladın su buzundan ibarət səthi daim yenilənmə içərisindədir. Peyk Günəşdən aldığı işığın 90 %-ni qaytarır.
Enselad (peyk)
Enselad (ing. Enceladus; yun. Εγκέλαδος) və ya şərti adı ilə Saturn II — Saturnun ən böyük 6-cı və ən parlaq peyki. 1789-cu ilin 23 avqustunda Uilyam Herşel tərəfindən kəşf edilmişdir. Adını yunan mifologiyasında titan Enseladdan almışdır. Peykin diametri təxminən 500 km-dir. Kütləsinin böyük hissəsini buzlaqlar təşkil edir. == Xarakteristikası == Enseladın digər buz peyklərindən fərqləndirən əsas cəhəti çox parlaq və səthinin hamar olması, parlaq olmasıdır. Enseladın su buzundan ibarət səthi daim yenilənmə içərisindədir. Peyk Günəşdən aldığı işığın 90 %-ni qaytarır.
Etna (peyk)
Etna (yun. Αίτνη) və ya Yupiter XXXI Yupiterin əks istiqamətdə dönən düzənsiz peyklərindən biridir.Peyk 2001-ci ildə Havay Universitetindən olan astronomlar komandası tərəfindən Scott Şeppardın başçılığı ilə kəşf edilmişdir və müvəqqəti olaraq S/2001 J 11 adlandırılmışdır.Etna Karme qrupuna aiddir.Bu qrup Yupiterin ətrafında 23 və 24 Gm məsafədə fırlanan təxminən 165° əyilməyə malik əks istiqamətdə dönən düzənsiz peyklərdən ibarətdir. Etnanın diametri təxminən 3 kilometrdir və Yupiterin ətrafında 22,285 Mm məsafədə 679.641 gün ərzində fırlanır.Orbitinin ekssentrisiteti 0.393-dür. Peykin adı 2003-cü il Avqust ayında Yunan mifalogiyasındakı Etna dağının allahını təcəssüm edən Etna və ya Etne sözündən götürülüb.
Fajr (peyk)
Fajr (fars. فجر‎; azərb. şəfəq‎ deməkdir) — 2015-ci ilin fevralında orbitə buraxılmış İran süni peykidir. .
Femisto (peyk)
Femisto (yun. Θεμιστώ) və ya Yupiter XVIII — Yupiterin kiçik peyklərindən biri. 1975-ci ildə kəşf edilsə də, itmiş və 2000-ci ildə yenidən kəşf edilmişdir. == Kəşf və adlandırma == Femisto birinci dəfə 30 sentyabr 1975-ci ildə Elizabet Romer və Çarlz Koval tərəfindən kəşf edilmiş və bu kəşf 3 oktyabrda açıqlanmışdır. Peyk ilk olaraq S/1975 J 1 adlandırılmışdır. Amma bu peykin ətraflı öyrənilməməsi səbəbi ilə peyk astronomların gözündən itmişdir. 1980-ci illərdə Femisto ancaq astronomiya kitablarının qeyd bölməsində yer alırdı. Daha sonra 2000-ci ildə bu peykə çox bənzər bir peyk Skott Steppard, Devid Cevit, Yevqen Maqner və Yanqa Fernandes tərəfindən kəşf edilmişdir. Bu peyk S/2000 J 1 adlandırılmışdır. Amma sonra bunun 1975-ci ildə kəşf edilən peyk olduğu təsdiqlənmişdir.
Foton (peyk)
Foton (və ya Photon) iki ədəd Rusiya elmi peykinin və yenidən qurulan vasitə proqramlarının layihə adıdır. İnsansız olmasına baxmayaraq, dizayn Vostok kosmos stansiyasının kapsulasından hazırlanmışdır. Foton layihəsinin əsas məqsədi materialşünaslıq tədqiqatlarıdır, lakin bəzi missiyalar həmçinin biologiya, o cümlədən digər tədqiqat sahələri üzrə də təcrübə keçirir . Orijinal Foton seriyası 1985-dən 1999-cu ilədək Plesetsk kosmodromundan 12 ədəd buraxılmışdı . İkinci seriya, Foton-M adı altında, orijinal Foton üzərində dizayn dəyişikliklərindən sonra istifaə olunmağa başladı və hələ də istifadə olunur. Bu günə qədər Foton-M-nin dörd başlanğıc xüsusiyyəti var.Birincisi 2002-ci ildə Plesetsk kosmodromundan buraxıldı və müvəffəqiyyətsizliklə nəticələndi. Son üç, peyk 2005, 2007 və 2014-cü ildə Baykonur Kosmodromundan həyata keçirildi və hamısı uğurla nəticələndi. Həm Foton, həm də Foton-M seriyasında, Soyuz-U (11A511U və 11A511U2) raketləri raket vasitəsi kimi istifadə edildi. Foton-7 missiyasından başlayaraq Avropa Kosmik Agentliyi Foton proqramına tərəfdaş olmuşdur. == Foton-M == Foton-M Rus robot peykidir ki,Yer ətrafında tədqiqatlar aparır.Foton-M-in əsas strukturu Foton üzərində qurulmuşdur və əsas dəyişiklər telemetriya və uzaqdan idarəetmə üzərində aparıldı.Batereya tutumu artırıldı və termal idarəetmə sistemi yaxşılaşdırıldı.
Peyk
Peyk — kosmosda başqa bir obyekt ətrafında müəyyən trayektoriya ilə fırlanan obyektdir. Süni və təbii peyklər mövcuddur. Beynəlxalq Astronomiya İttifaqının 24 avqust 2006-cı ildəki qərarına əsasən mərkəzi cisim (planet, asteroid) ətrafında fırlanan, trayektoriyasının mərkəzi bu cismin daxilində yerləşən obyektlərə peyk demək olar. Əgər fırlanan obyektin mərkəzi kənarda yerləşərsə onda həmin obyekt peyk adlanmır və onlar iki və ya daha artıq planetdən ibarət olan sistemin tərkib hissəsi kimi qəbul edilir. Dünyanın peyki Aydır Ümumiyyətlə, "peyk" sözü kosmosa atılan və kosmosda Dünya ya da başqa bir cisim ətrafında hərəkət edən bir maşını ifadə edir. 1957-ci ildə Sovetlər Birliyi, Dünyaya orbitdəki ilk insan istehsalı peyk olan Sputnik 1-i başlatdı. Bu qeyri-adi müvəffəqiyyət, astronavtları Aya aparıb kosmos araşdırmalarına hakim olan ilk ölkə olması üçün Amerika və Rusiya arasındakı yarışa başlamışdı. Sputnik, dünya səviyyəsində radio operatorları tərəfindən duyulabilən davamlı bir beep siqnalı Verdi. Dünya və ay təbii peyklərə nümunədir. Minlərlə süni və ya insan istehsalı peyk, Dünyanın ətrafında dönür.
Hiperion (peyk)
Hiperion (ing. Hyperion) və ya Saturn VII — Saturn planetinin təbii peyki. 1848-ci ilin 16 sentyabrında Villiam Bond, Corc Bond və Villiam Lassel tərəfindən kəşf olunmuşdur. Peyki digərlərindən fərqləndirən əsas cəhəti kürə formasında olmamasıdır. == Adlandırılması == Peyk öz adını yunan mifologiyasında Kronun ögəy qardaşı olan İşıq tanrısı Hiperiondan almışdır. Ekvivalent ad kimi Saturn VII-dan dan istifadə olunur. Çünki bu ingilis astronom Con Herşelin kəşf etdiyi 6 Saturn peykindən sonra 7-ci peykdir. == Haqqında == Saturndan 1.5 milyon km uzaqlıqda olan və planetin ətrafında dövrəsini 21 günə başa çatdıran Hiperion yumurta formalı olub 360 km uzunluğunda və 250 km enindədir. Səthinin niyə bu qədər meteor izi daşıdığı bilinmir. Peykin sıxlığı isə suyun sıxlığından belə azdır.
Kallisto (peyk)
Kalisto — Günəş sistemində Yupiter planetinin ikinci ən böyük peyki. == Haqqında == Kallisto Yupiterin ən böyük 2-ci, Günəş sisteminin isə 3-cü ən böyük təbii peykidir. 1610-cu ildə Qalileo Qaliley tərəfindən kəşf edilən və bu səbəbdən Qaliley peyklərinə aid edilən Kallisto bu qrupun ən uzaqda yerləşən peykidir. Günəş sistemində ən çox kraterə sahib göy cismidir. Səthi son 4 milyard ildə heç dəyişməmişdir.
Kosmos (peyk)
Kosmos (rus. Космос) Sovet İttifaqı və sonradan Rusiya tərəfindən idarə olunan çox sayda peykə verilən bir təyinatdır. Kosmos1, ilk kosmik gəmi , 16 Mart 1962-ci ildə fəaliyyətə başladı. == Tarixi == Yer üzündə ilk sovet peykləri Sputnik, Polyot (1963-cü ildən), Elektron (1964-cü ildə), Proton (1965-ci ildə) və Molniya (1965-ci ildə) adlandırılmışdır, lakin bir çoxu 16 Mart 1962-ci ildə Kosmos-1 dən sonra Kosmos adlandırılmışdır. Layihə, insanlı kosmik gəmi və peyklərin elmi tədqiqat və hərbi məqsədlər üçün pilotsuz yoxlanılmasını əhatə edirdi. Kosmik gəmi tək bir proqram olmayıb, demək olar ki, bütün Sovet və Rusiya hərbi peykləri, habelə bir sıra elmi peyklərdən ibarətdir, hansılar ki, başlanğıcdan dərhal sonra orbitə çatdıqdan sonra uğursuzluqla nəticələnib. Kosmik gəmilərə optik kəşfiyyat peykləri, rabitə peykləri, erkən xəbərdarlıq mərmi müdafiə etmə kosmik peykləri , nüvə enerjisiylə radar kəşfiyyat peykləri, anti-peyk silahları və hədəfləri, naviqasiya peykləri və texnologiya nümayişləri daxildir. Dnepropetrovsk Sputnik, Bion və Meteor peykləri kimi bəzi elmi kosmik peyklərə Kosmos təyinatları verilmişdir. Daha sonra Kosmos təsvirlərinə təyin edilmiş 152 kosmos vasitəsi üçün idarəetmə sistemləri Elmi İstehsal Müəssisəsi (Xarkov) tərəfindən hazırlanmış və istehsal edilmişdir. 2014-cü ilin yanvar ayından etibarən, 2490 Kosmos peykinə start verildi.
Kupid (peyk)
Kupid (ing. Cupid) - Uranın daxili peykidir. O, 2003-cü ildə Habbl teleskopundan istifadə edən Mark Şovalter və Cek Lissauer tərəfindən ləşf edilib. Kupid adı Uilyam Şekspirin Afinanın Timonu tamaşasındakı bir obrazdan götürülüb.Kupid Uranın peykləriUranın daxili peykləri içərisində ən kiçiyidir. Diametrinin təxminən sadəcə 18 km olduğu təxmin edilir. Bu və onun qaranlıq səthi Voyacer 2-nin 1986-cı ildə Uranın yaxınlığından etdiyi uçuş zamanı onun görüntülərini əldə etməyi xeyli çətinləşdirmişdi. Kupidin orbiti ondan daha böyük olan Belindanın orbitindən sadəcə 863 km fərqlənir. Mab və Perditadan fərqli olaraq Uranın peykləri həmçinin 2003-cü ildə kəşf olunmuşdu, o bu cəhətdən də çox narahat görünmür.Kəşf olunduqdan sonra Kupidə müvəqqəti olaraq S/2003 U 2 adı verilmişdi. XXVII Uran olaraq da adı qeyd olunur. Asteroid olan 763 Kupido ilə qarışdırılmamalıdır.
Laomedeya (peyk)
Laomedeya (yun. Λαομήδεια) və ya Neptun XII Neptunun düz istiqamətdə dönən düzənsiz peyklərindən biridir. Peyk Metyu Holman və bir neçə alim tərəfindən 13 Avqust 2002-ci ildə kəşf edilmişdir.3 Fevral 2007-ci ildə (İAUC 8802) onun adı elan olunmazdan əvvəl, bu peyk S/2002 N 3 kimi tanınırdı. O, təxminən 23,571,000 km məsafədə Neptunun ətrafında fırlanır və diametri təxminən 42 kilometrdir.Bu peyk yunan mifalogiyasındakı əlli Nereiddən birinin adını daşıyır.
Larissa (peyk)
Larissa (yun. Λάρισσα) və ya Neptun VII — Neptunun beşinci ən yaxın daxili peyki. Bu peykə Yunan mifalogiyasında Poseydonun sevgilisinin və Yunanıstanda Fessaliyada eyniadlı nimfa şəhərinin adı verilib. == Kəşf == Peyk ilk dəfə təsadüfən yerüstü ulduz tutulması müşahidələri əsasında Harold C. Reitsema, Vilyam B. Habbard və Larri A. Lebofskay tərəfindən 24 May 1981-ci ildə kəşf edilmiş və müvəqqəti olaraq S/1981 N 1 adlandırılmışdır.Kəşf 29 May 1981-ci ildə açıqlanmışdır. == Xarakteristika == Neptunun dördüncü ən böyük peyki olan Larissa düzənsiz formadadır və heç bir geoloji dəyişmə əlaməti görünmür.
Leda (peyk)
Leda (yun. Λήδα) və ya Yupiter XIII Yupiterin düz istiqamətdə dönən düzənsiz peyklərindən biridir.1974-cü il Sentyabrın 14 də Palomar Observatoriyasında Çarli Tomas Koval tərəfindən kəşf edilmişdir.Peyk Yunan mifalogiyasında Zevsin sevgilisinin adını daşıyır.Kovalın peykə təklif etdiyi ad 1975-ci ildə qəbul edilir. Leda Himalia qrupuna aiddir.Himalia qrupu Yupiterdən 11-13 Gm aralığında 27.5 ° meyillikdə 5 peykin fırlandığı qrupdur.Bu orbital elementlər haqqında məlumatlar 2000-ci il Yanvar ayına aiddir,belə ki onlar daim Günəş və planetlərdəki dəyişikliklər səbəbi ilə öz xarakteristikalarını dəyişirlər.
Mefona (peyk)
Mefona (ing. Methone) — Saturnun çox kiçik peyklərindən biri. Orbiti Saturnun Mimas və Enkelad peyklərinin orbitləri arasında yerləşir. == Kəşf və adlandırma == Peyk ilk dəfə Kassini komandası tərəfindən müşahidə olunmuş və müvəqqəti olaraq S/2004 S 1 adı verilmişdir. Daha sonra peyk Saturn XXXII adlandırılmışdır. "Kassini" aparatı iki dəfə peykə yaxınlaşmışdır. 2012-ci ilin 20 mayında peykin 1.900 km yaxınlığına çataraq şəklini çəkmişdir. Mefona adı 21 yanvar 2005-ci ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı tərəfindən tövsiyə olunmuş, 2006-cı ildə keçirilmiş iclasda təsdiq olunmuşdur. Yunan mifologiyasında Mefona yeddi alkioniddən biridir. == Xarakteristikası == 2012-ci ilin may ayında Saturnun orbitində fəaliyyət göstərən "Kassini" aparatı ilk olaraq Mefonaya yaxınlaşaraq onun şəkillərini çəkmişdir.
Metida (peyk)
Metida (yun. Μήτις) və ya Yupiter XVI Yupiterin daxili peyklərindən biridir. Peyk 1979-cu ildə Voyacer 1 kosmik zondu tərəfindən çəkilmiş şəkillərdə kəşf edilmiş və 1983-cü ildə Zeusun birinci arvadının adı ilə Metida adlandırılmışdır.Qalileo kosmik gəmisi ilə 1996-cı ilin əvvələrindən 2003-cü ilin Sentyabr ayı arasında aparılan əlavə müşahidələr onun səthinin şəkillərini çəkməyə imkan vermişdir. == Kəşf və müşahidə == Metida 1979-cu ildə Voyacer 1 kosmik zondu tərəfindən çəkilmiş şəkillərdə Stiven Sinnot tərəfindən kəşf edilmiş və müvəqqəti olaraq S/1979 J 3 adlandırılmışdır.1983-ci ildə ona rəsmi olaraq Zevsin ilk həyat yoldaşı olan titan Metidanın adı verilmişdir.Voyacer 1 in çəkdiyi şəkillərdə Metida nöqtə kimi görsənirdi və bu səbəbdən Metida haqqında məlumatlar Qalileonun gəlişinə kimi çox məhdud idi.Qalileo Metidanın demək olar bütün səthinin şəkillərini çəkmişdi. == Fiziki xarakteristikaları == Metida düzənsiz formadadır və ölçüləri 60×40×34 km-dir,bu da onu Yupiterin dörd daxili peykinin ən kiçiyi edir.Təqribi hesablanması nəticəsində onun səthinin sahəsinin 5800 və 11.600 km² aralığında olduğu güman edilir.Metis tərkibi və kütləsi məlum deyil, lakin onun orta sıxlığı Amalteyanın orta sıxlığına yaxın olduğundan, onun kütləsinin 3.6 × 1016 kq,sıxlığının isə (~0.86 g/cm³) olduğu fərz edilir.Bu sıxlıq onu göstərir ki,peykin 10-15 %-i su və buzdan ibarətdir. Metida səthində çoxlu kraterlər var və qırmızımtıl rəngdə görünür.Baş və arxa yarımkürələr arasında böyük asimmetriya var:baş yarımkürə arxa yarımkürədən 1.3 dəfə parlaqdır. == Orbit və rotasiya == Metida Yupiterin dörd daxili peykindən biridir.O Yupiterdən ~128,000 km məsafədə fırlanır.Metidanın orbiti çox kiçik ekssentrisitetə (~0.0002) və Yupiterin ekvatoruna nəzərən çox kiçik əyilməyə (~ 0.06°) malikdir. Nəhəng kilitlənmə səbəbi ilə Metida öz orbital dövrüdə sinxron fırlanır. Metida Yupiterin peyklərinin ən sürətlə hərəkət edənidir.O Yupiterin ətrafında 31.5 km/s sürətlə fərlanır. == Yupiterin halqaları ilə əlaqəsi == Yupiterin əsas halqası daxilində Metidanın orbiti təqribən 1000-km uzanır.Metida əsas halqanın tozunun çox hissəsini təşkil edir.
Miranda (peyk)
Miranda — Uranın 5 sferoid peykindən ən kiçiyi və ən yaxını. Miranda Cerard Koyper tərəfindən 1948-ci il fevralın 16-da Teksasda yerləşən Mak-Donald rəsədxanasında aşkar edilmiş və Uilyam Şekspirin "The Tempest" adlı əsərindən Miranda adına layiq görülmüşdür. Uranın digər böyük peykləri kimi, Miranda da planetin ekvatorial müstəvisinə yaxın dövr edir. 470 km diametri olan və hidrostatik tarazlıqda olduğuna inanılan Miranda Günəş sistemində ən yaxından izlənilən obyektlərdən biridir. Mirandanın yaxından çəkilmiş yeganə görüntüləri 1986-cı ilin yanvarında Urana uçuşu əsnasında Mirandanı müşahidə etmiş Voyacer 2 zondu tərəfindən çəkilmişdir. Uçuş zamanı Mirandanın cənub yarımkürəsi Günəşə doğru yönəldiyindən yalnız bu hissə tədqiq edilmişdir.
Ambriel (Uranın peyki)
Ambriel — Uranın peyklərindən biri; 1851-ci il oktyabrın 24-də Villiam Lassell tərəfindən kəşf edilmişdir. Ariel ilə eyni zamanda kəşf edilmiş və Aleksandr Papanın "The Rape of the Lock" adlı əsərindəki bir obrazın adını daşıyır. Ambriel əsasən sərt suxurlara malik buzdan ibarətdir, ehtimal ki, bərk nüvəyə və buzlu mantiyaya malikdir. Ambrielin səthi digər Uran peyklərinə nisbətən daha qaranlıqdır və əsasən kənar təsirləri nəticəsində formalaşmışdır. Lakin, kanyonların mövcudluğu erkən endogen prosesləri büruzə verir və peykin köhnə səthinin məhv olmasına səbəb olan erkən endogenetik əsaslı bir səth yenilənmə hadisəsinə məruz qalmış olması ehtimal edilir. Ambriel, diametri 210 km-ə (130 ml) çatan çoxsaylı zərbə kraterləri ilə əhatə olunmuşdur, Oberondan sonra Uranın ikinci ən çox kraterli peykidir. Ən görkəmli səth xüsusiyyəti Vunda kraterinin zirvəsində parlaq bir materialdır. Bu peyk, Uranın bütün peykləri kimi, ehtimal ki, meydana gəlməsindən sonra planetin ətrafını əhatə edən akressiya diskindən meydana gəlmişdir. Uran sistemi 1986-cı ilin yanvarında Voyager 2 kosmik gəmisi tərəfindən yalnız bir dəfə tədqiq edilmişdi. Ambrielin bir neçə şəkli çəkilmişdir ki, bu da peykin səthinin təxminən 40%-i əhatə edirdi.
Ariel (Uranın peyki)
Ariel — Uranın məlum olan 27 peykinin dördüncüsüdür. Ariel öz oxu ətrafında fırlanır və Uranın ekvatorial sahəsində dolanır, belə ki onun orbiti Uranın orbitinə demək olar ki perpendikulyardır və bu səbəblə həddindən artıq mövsümi dəyişikliyə malikdir. O, 1851-ci ilin oktyabrında William Lassell tərəfindən kəşf edilmişdir və ədəbiyyatında iki ayrı ədəd ilə xarakterizə edilir. 2017-ci ilə qədər, Ariel haqqında məlumatlarının əksəriyyəti Uranın 1986-cı ildə "Voyager 2" kosmik aparatı vasitəsiləalçaqdan uçuşlarından əldə edilmişdi və peykin səthinin təxminən 35% -nə təsvir edilmişdir. Uranın orbitləri və zoldlanması kimi müxtəlif konsepsiyalar zaman-zaman təklif olunmasına baxmayaraq, bu peykin müşahidə etmək üçün hələ də aktiv plan yoxdur. Mirandadan sonra, Ariel Uranın beş əsas dairəvi peykinin ikinci ən kiçiyi və öz planetinə ən yaxın ikinci peykdir. Günəş sisteminin 19 ən məşhur dairəvi peyklərindən biri olub (diametr üzrə 14 sıradadır) təxminən bərabər hissələrdə buz və qayalı materiallardan ibarətdir. Onun kütləsi təxminən Yerin hidrosferinə bərabərdir. Bütün Uran peykləri kimi, Ariel, ehtimal ki, planetin meydana gəlməsindən qısa müddət sonra onu əhatə edən akkresiya diskindən formalaşmışdır və digər böyük peyklərə oxşardır, ancaq buzlu mantiya ilə əhatələnmiş sərt nüvəyə malik olması ilə fərqlənir. Ariel qoruqlar, kanyonlar və silsilələr sistemi ilə çarpaz kəsilmiş geniş krateri ərazilərdən ibarət olan mürəkkəb səthə malikdir.
Avropa (Yupiterin peyki)
Avropa, Yupiter II — Yupiter planetinin Qaliley peykləri arasındaki ən kiçiyi. Günəş sisteminin ən böyük altıncı təbii peyki. Avropa 1610-cu ildə Qalileo Qaliley tərəfindən kəşf edilmişdir. Yunan mifologiyasındakı ekvivalenti Zevs olan Roma tanrısı Yupiter tanrısının məşuqəsi Europa şərəfinə adlandırılmışdır. Aydan bir qədər kiçik olan peyk əsasən silikat daşdan, səthdə su-buz qarışıq qabıqdan və böyük ehtimalla dəmir-nikel nüvədən ibarətdir. Çoxu oksigendən ibarət seyrək atmosferə sahibdir. Avropanın səthi çat və cızıqlarla örtülmüşdür. Kosmosdaki əksər qatı planetlərin əksinə kraterleri çox azdır. Günəş sistemində bilinən obyektlər içərisində ən hamar səthə sahib olan kosmik obyektdir.Aparıcı bir nəzəriyyəyə görə Yupiterin nəhəng cazibə qüvvəsi altında Avropa dövri deformasiyaya uğrayır. Günəşdən çox uzaq olmağına baxmayaraq bu proses nəticəsində yaranan istilik ilə Avropanın okeanı maye halda qalır.
Azərbaycanın milli telekommunikasiya peyki
Azerspace/Africasat-1A Rabitə Peyki (ing. Azerspace/Africasat-1A Satellite) — Azərbaycanın ilk rabitə peyki, Amerikanın "Orbital Sciences Corporation" şirkəti tərəfindən inşa olunmuşdur. Azerspace-1 peyki orbitə 2013-cü il 8 fevral tarixində, Fransız Qvianasında (Cənubi Amerika) yerləşən Kuru kosmodromundan Fransanın Arianespace şirkəti tərəfindən Ariane-5 daşıyıcı raketi ilə buraxılmışdır. == Peyk == Çəkisi: 6521 kq. Ölçüləri: Tam açılmış halda peykin ölçüləri: 23,6 m x 8,9 m x 5,6 m-dir. "Azerspace-1" peyki teleradio yayımı və telekommunikasiya xidmətlərinin göstərilməsi, eləcə də korporativ və hökumət müştərilərinin tələblərinə cavab verən keyfiyyətli və dayanıqlı rabitə platformaların təmin edilməsi üçün nəzərdə tutulub. Peyk üzərindən 100-ə yaxın televiziya və radio kanalı yayımlanır."Azerspace-1"-in istismar müddəti isə azı 15 ildir. Telekommunikasiya peyki olan Azerspace-1-dən səs, məlumat bazası, internet, TV və radio yayım xidmətləri məqsədilə istifadə edilə bilər. Peykin verəcəyi bir neçə qiqabitlik İnternet alternativ kimi fors-major situasiyalarda faydalı ola bilər. Peykin ərsəyə gəlməsi üçün 230 milyon manat xərc çəkildiyi deyilir.
Beynəlxalq peyk və kosmik rabitə təşkilatları
Bu hazırda ən azı bir kommersiya kommunikasiya peyki olan bütün şirkətlərin siyahısıdır. == Qlobal top 20 == Ümumdünya Teleport Assosiasiyası bütün fərdiləşdirilmiş kommunikasiya mənbələrindən əldə edilən gəlirlərə əsaslanan şirkətlərin siyahılarını dərc edir və teleportlar və peyk donanmalarının operatorlarını əhatə edir.
Desdemona (Uranın peyki)
Desdemona (ing. Desdemona) Uranın daxili peyklərindən biridir. O, Voyecer 2-nin 1986 13 yanvar tarixindəki uçuşu nəticəsində əldə edilən şəkillər vasitəsilə kəşf edilmiş və qısa müddətliyinə S/1986 U 6 adı verilmişdi. Desdemona adı isə Uilyam Şekspirin Otello tamaşasındakı Otello obrazının həyat yoldaşından götürülmüşdür. Digər bir adı X Urandır.Desdemona Bianka, Kressida, Cülyetta, Portia, Rozalind, Kupid, Belinda və Perditanın da daxil olduğu peyklərin Portia qrupuna aid olunur. Bu peyklərin bir birlərinə bənzəyən orbitləri və fotometrik xüsusiyyətləri var. Desdemona haqqında orbiti, 32 km-lik radiusu və 0.08-lik geometrik albedosu xaricində, demək olar ki, əhəmiyyətli heç nə bilinmir. Voyacer 2-dəki şəkillərdə Desdemona uzunsov və əsas oxu Urana tərəf yönələn cisim kimi görünür. Səthi bozumtul rəngdədir.Qarşıdakı 100 milyon il içərisində Desdemonanın ona yaxın yerləşən Kressida və Cülyetta peykləri ilə toqquşması gözlənilir.
Despina (Neptunun peyki)
Despina (lat. Despœna;yun. Δέσποινα) və ya Neptun V — Neptunun üçüncü ən yaxın daxili peyki. Peykə Poseydonnun və Demetranın qızı olan nimfa Despinanın adı verilib. Despina Voyager 2 zondu tərəfindən çəkilən şəkillərdən 1989-cu il iyulun sonlarında aşkar edilmişdir.Peyk müvəqqəti olaraq S/1989 N 3 adlandırılmışdır.Kəşf 2 avqust 1989- cu ildə açıqlanmışdır.Peyk 16 sentyabr 1991-ci ildə adlandırılmışdır. Despina düzənsiz formalaşır və hər hansı geoloji dəyişikliklərin əlamətinin olmadığını göstərir.Çox güman ki, bu peyk, Neptunun orijinal peyklərinin hissələrinin yenidən biləşərək əmələ gətirdikləri dağıntılardan ibarət bir yığndır. Despinanin orbiti Talassanın orbitindən kənarda və yalnız Neptunun halqaları daxilində hərəkət edir.Despinanın radiusu Neptunun sinxron orbital radiusundan aşağıda olduğundan,o nəhəg yavaşlama ilə içəriyə doğru spiralvari dolanır və ola bilsin ki sonda Neptunun atmosferinə təsir göstərsin.
Diona (Saturnun peyki)
Diona (q.yun. Διώνη, lat. Dione) — Saturn planetinin peyki. 21 mart 1684-cü ildə italyan astronomu Covanni Kassininin Paris rəsədxanasındakı tədqiqatları nəticəsində kəşf edilmişdir. == Adlandırılması == Diona Kassininin kəşf etdiyi Saturnun 4 peykindən biridir. Digər üçü Tetis, Reya və Yapetdir. Kassini kəşf etdiyi peykləri Fransa kralı XIV Lüdovikin şərəfinə "Lüdovik ulduzları" (lat. Sidera Lodoicea) adlandırmışdı. 1847-ci ilə qədər astronomlar Dionanı Saturnun dördüncü peyki (Saturn IV) adlandırırdılar. Yalnız həmin il Uilyam Herşelin oğlu Con Herşel Saturnun o dövrdə məlum olan 7 peykini Roma mifologiyasında Saturnun analoqu olan Kronosun bacı və qardaşlarının şərəfinə adlandırmağı təklif etdi.
EUMETSAT (peyk sistemi)
== EUMETSAT peyk sistemi == EUMETSAT peyk sisteminin quraşdırılmasında məqsəd hava proqnozlarının tərtibatı üçün yeni informasiyaların hər beş dəqiqədən bir əldə edilməsidir. EUMETSATın tərkibində quraşdırılmış DAWBEE sputnik stansiyasında məlumatlar on beş dəqiqədən bir təzələnir. Qeyd edək ki, bu sistem yalnız faktiki havanı, hava axınlarının istiqamət traektoriyasına siklon və antisiklonların hərəkət mexanizmi, buludsisttemlərini, yağıntıları, qar örtüyünü,. Tepperatura (torpaq, dəniz, hava) görünüşü, duman. Reflektiv şüalanma, insolyasiya, albedo, atmosferdəki su buxarının, karbonun ( CO2), ozonun (O3), paylanmasını, havanın tozlanma dərəcəsini eyni zamanda təhlükəli hidrometeoroloji hadisələri, şimşək və qasırğaların intansivliyini yer səthində quraqlıq ərazilərinin paylanması, yanğınların baş verməsi, divergensiya və s. Meteoroloji amilləri əks etdirir.
Enkelad (Saturnun peyki)
Enselad (ing. Enceladus; yun. Εγκέλαδος) və ya şərti adı ilə Saturn II — Saturnun ən böyük 6-cı və ən parlaq peyki. 1789-cu ilin 23 avqustunda Uilyam Herşel tərəfindən kəşf edilmişdir. Adını yunan mifologiyasında titan Enseladdan almışdır. Peykin diametri təxminən 500 km-dir. Kütləsinin böyük hissəsini buzlaqlar təşkil edir. == Xarakteristikası == Enseladın digər buz peyklərindən fərqləndirən əsas cəhəti çox parlaq və səthinin hamar olması, parlaq olmasıdır. Enseladın su buzundan ibarət səthi daim yenilənmə içərisindədir. Peyk Günəşdən aldığı işığın 90 %-ni qaytarır.
Enselad (Saturnun peyki)
Enselad (ing. Enceladus; yun. Εγκέλαδος) və ya şərti adı ilə Saturn II — Saturnun ən böyük 6-cı və ən parlaq peyki. 1789-cu ilin 23 avqustunda Uilyam Herşel tərəfindən kəşf edilmişdir. Adını yunan mifologiyasında titan Enseladdan almışdır. Peykin diametri təxminən 500 km-dir. Kütləsinin böyük hissəsini buzlaqlar təşkil edir. == Xarakteristikası == Enseladın digər buz peyklərindən fərqləndirən əsas cəhəti çox parlaq və səthinin hamar olması, parlaq olmasıdır. Enseladın su buzundan ibarət səthi daim yenilənmə içərisindədir. Peyk Günəşdən aldığı işığın 90 %-ni qaytarır.

Digər lüğətlərdə

вы́правка гла́дыш гостеприи́мность зарекомендо́вываться мхи наполо́ть подколу́пываться херуви́мский база́ровщина в рассужде́нии выводи́ться диссоциати́вно замо́рский мучно́е обры́ть переволо́ка Маныч deceitfully octoploid snow cap trivialize underside xenogamy плетельный упад