Bax: çarqat. Pəri xanımın genə ürəyi durmayıb, yendi Tapdığın yanına, başından ipək çarğatı açıb, onun başını sarıdı, götürdü otağa, bir həkim çağırıb
Göy, səma və dünya, kainat mənasında da işlənir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Bütün dünyada. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Bu atın tayı-bərabəri çarx altında tapılmaz. (“Alı kişi”)
Aşılanmış göndən tikilən kəndli ayaqqabısı. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) O necə deyərlər, çəkdi çarığının dabanını, qırdı yerin damarını, günə bir mə
Qarovul; qabaqcıl əsgər. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Böyük baş yaylığı. Ara ipəyi dördqat ipək telindən ibarət olduğu üçün çarqat (çahar qat) adlanır. Nigar xanım o saat Pəri xanımın çarqatına bircə qırn
Bir-birinə qarışdırmaq, aranı vuruşdurmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qəsb etmək, talan etmək, qarət etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: çarşov. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Qapalı bazar. Qurbanidi mənim adım, Mövlamdan aldım muradım. Sinəndi çarşım, bazarım, Şəkərə, nabata gəldim
Çadra, ancaq gözlərini açıq qoyub başdan-ayağa bədənlərini örtdükləri bürüncək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dayə Həsənə dedi ki, götür çarşovu, Zərn
Yük heyvanı ilə muzdla yük daşıyan adam. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Əlqərəz, Xoca Yaqub çatdı İstanbula, çarvadar bazarında karvanı karvansarada ra
Çaşmaq, yanılmaq, səhv etmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qaranlıq gecədə yol çaşırmayan, Düşman qabağında ər düşürməyən, Üstündə əl-ayaq yığşırılma
Səs təqlidi: çat-çat çatlamaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çatlamış, yarıq, çatlaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Əlləri ilə bir şeyin ətrafını tutmaq, əlləri arxadan bir-birinə bağlamaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qoşun gəlib, indi səni tutarlar, Qollarını dal
Şöhrətlənmək, ad çıxarmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Fərmanları, qərarları, hökmləri uca səslə camaata elan edən şəxs. 2. Aşağı rütbəli məmur. 3. Zəvvarları müşayiət edən, onların yola düşməsini və gə
Başçısı olan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Vəhşi xoruz. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dönərək; sürətli, çevik, mütəhərrik. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Əqrəb. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qeyd: Elmi ədəbiyyatda əqrəb (scorpion) və çayan (scolopendra) fərqləndirilsə də, bədii ədəbiyyatda eyni məfhum k
1. Taxıllar fəsiləsindən kökümsovlu alaq otu. 2. Çəmən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ala gözlüm badə içmiş ayılur, Söz uzansa, çayır kimi yayılur
Nəfəs borusuna bir şey düşməsi nəticəsində təngnəfəs olmaq, boğulmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qarı böyük bir tikə götürüb tələsik ağzına təpdi,
Bax: çəçik. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qoca ilxıçı onun baldırlarını, çeçiklərini yoxladı. (“Alı kişi”)
Nahar, günorta yeməyi. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qarı gəlir bizə yavuq, Elə bil ki, tutub soyuq, Çeşdəliyə bircə toyuq, Axşama qayğanağı var
Göz. Şahindən ayığam, qazdan sayağam, Dü çeşmim gözləyir, sübhü dandadı. (“Qurbani”)
Göz. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dəstimi verdim dəstinə, Mən qurban. Qurbanam çeşmi-məstinə, Ala göz! (Gürcü əlifbası ilə yazılmış əly
Bulaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Çeşmələr elə axırdı ki, elə bil göz yaşıdır. (“Durna teli”) (İ.A
Əziz, göz bəbəyi qədər sevimli. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Mənə də bir badə, ey gözüm saqi, Eyvaz Koroğlunun çeşmi-çiraği; Çəmlibel sakini, Qırat o
Səhərlə günorta arasında olan vaxt, saat 11-12 radələri. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Gün çeşt yerinə çatmamışdı ki, yetişdi Ruma
Bax: çeşdə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Dövrəyə almaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Toyuğun dənliyi. 2. Xirtdək, boğaz. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanda 2-ci mənada işlənir. Kişi gördü ki, bu, o dəyirmançılardan deyil
Atın qabaq ayaqları. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Təpikləmək, qabaq ayaqları ilə vurmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Təpikləşləmək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Çəçikləşirdi, qapışırdı, vuruşurdu. (“Düratin itməyi”) * Dürat ilxıdakı xam dəli ayqırlarla çəçikləşir, v
Mübahisə, danışıq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qərəz, uzun çək-çevirdən sonra Alı kişi bu ustanı da razı elədi
Bax: çək-çevir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Mübahisə; mübarizə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ərəb Reyhan Koroğlunun kəmərindən yapışıb deyirdi ki, Eyvazı aparmağa qoymaram
Bax: çamxana. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Çəmənlik. Məcnun özünü Leyli ilə görüşdükləri çəməngaha yetirib gördü ki, lələ köçüb, yurdu qalıb. (“Leyli və Məcnun”)
Çəmənlik. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu Qıratını minib bir neçə mənzil yol gedəndən sonra gəlib çatdı bir çəməngaha
Duman, sis. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Uca-uca dağlar başı, Çənli də olur, çənsiz də olur. Cəhd elə bir işdə tapıl Sənli də olur, sənsiz də olur
Əl, pəncə. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Namərd çəngində qalmışam, Dərdü xufata dolmuşam, Deyəsən cinni olmuşam
1. Bax: çəng. 2. Bir əl tutan qədər (adətən, rəqəmlərlə). (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Gərək Telli xanımı Cəfər paşanın çəngəsindən qurtarıb, Çənlibe
fars. çəngal Qarmaq, asılqan, asqı // kəsilmiş heyvanların cəmdəyini və iri ət parçalarını asmaq üçün iri qarmaq; qənarə
1. Dəf çalıb oxuyan rəqqasə. 2. Çəngçalan. 3. Əxlaqsız qadın mənasında. Dastanlarda 3-cü mənada rast gəlinir
Dumanlı, sisli. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Uca-uca dağlar başı, Çənli də olur, çənsiz də olur. Cəhd elə bir işdə tapıl Sənli də olur, sənsiz də olu
Həyasız, utanmaz. İrvahım deyərlər mənim adıma, Damanda qalmışam yetiş dadıma. O vaxt düşdüm bir çəpəlin oduna, Doğru yetiş dərdi-dillərə sən də