Mənasız, boş, cəfəng, nalayiq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Mən bilmənəm hərzə-hərzə söz nədi, Əlli nədi, altmış nədi, yüz nədi, Nəzərimdə dərə-təpə,
Qibtə etmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Tövşümək. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Tüpdağıdan həsəkliyə-həsəkliyə soruşdu: – Koroğlu, gecədi ya gündüz? (“Mərcan xanımın Çənlibelə gəlməyi”) (İ
Səkkiz. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Adı Eyvazxan ola, həşt behiştin çəməni, Sənəti qəssab ola, özü ki, gövhər kanı
Yönəlmə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: heybəçə. Qarı bir həybəçəni doldurdu ağac qırıqları ilə, getdi Cahan xanımın otağının yanında “ay xırdavat alan” deyib qışqırdı
1000 (min). Qurbanam gözünə, yaşına sənin, Ağını kim qatdı aşına sənin? Əgər bir iş gəlsə başına sənin, Mən özümü həzar para eylərəm
Bax: həzəran.
Minlər, minlərlə. Ay ilə gün gərdiş eylər, ötüşər, İki sevgi peymanına bitişər, Ruzi müqərrərdi, gələr yetişər, Həzəran ölkə gəz, həzəranda çap
Hazırda olanlar, hüzurda hazır olanlar, iştirak edənlər (məclis əhlinə müraciət zamanı işlədilir). Həzərat, yaxşı baxın Qarşıda duran gözələ
Hazırda olanlar, hüzurda hazır olanlar, iştirak edənlər (məclis əhlinə müraciətlə işlədilir). (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ay həzərat, ay camaat, Ürə
Kələk, fırıldaq, hiylə // oyun. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Ay oğul, bə deyirlər, onların minbir hoqqası var
Bir cismin çevrəsi; ov yeri, qoruq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qotaz. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Dastanlarda kömək mənasında işlənir. Hoy variantı da var. Günbəzlərdə etdim mənzili-mava Ədalət olmadı, yetişsin hova
Dastanlarda kömək mənasında işlənir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hoy variantı da var. Göndərdim durna ovuna, Eyvaz əyləndi, gəlmədi
Az vaxt, an, müddət. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dəlilər girib qocanın zəmisini bir hovurun içində yığıb qurtardılar
1. Bax: hov. 2. Bax: hay. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu sazı götürüb tacirə dedi: Mərd igidlər çəkər hoyu, Kəskindi şəmşirin soyu, Sizsiz Kor
İmdada çağırmaq, köməyə çağırmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Haydı (çağırış və əmr mənalı nida). (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hoydu, dəlilərim, hoydu, Yeriyin meydan üstünə! Havadakı şahin kimi, Tökülün al qan
Ərəbcə O mənası verən və sufi ədəbiyyatında Allaha aid olan kəlmədir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) İgidə yoldaş olmasa, Bir qoşuna baş olmasa
Allahı çağırmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Allaha (O) işarə edən kəlmə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
ərəb. hüma Cənnət quşu; dövlət quşu (əfsanəvi quş). Humay kimi dövr eylərəm havada, Babam öldü, yetim qaldım yuvada, Bir əli əllərdə, ağzı duada, Bir
ər. hüma Mifologiyada: cənnət quşu; dövlət quşu (hökmdar öləndə humay quşu kimin çiyninə qonsa, kölgəsi kimin üstünə düşsə, onu hökmdar seçirdilər)
humayun (hümayun) ağı – qalın ağ parça növü. ...axırda Vəzir bir erkəci öldürtdürüb, humayun ağına bükdürdü, səs saldı ki, bəs Pəri xanım ölüb
1. Cənnətdə xidmət edən gözəl qız; behişt qızı, cənnət qızı. 2. Klassik şeirdə: çox gözəl qadın. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğluyam, mən sözümdə
Huri kimi, huriyə bənzər. Əbdülkəbir diqqətlə Xəzangülə nəzər salanda nə gördü: heç dünyaya baxan gözləri belə huri-nisbət, mələksifət, ziba çeşm gözə
Məscid, təkyə, karvansara və s. yanındakı kiçik otaqlardan hər biri. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Eyvaz sözünü tamamlayandan sonra Xacə Yəqub karvans
Ağız boşluğunu qida borusu ilə birləşdirən əzələ borusu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanda boğaz mənasında işlənir
Bax: humayun.
Camalın gözəlliyi, üz gözəlliyi, zahiri gözəllik. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu Pərizad xanımın hüsnü-camalını bu alma satandan eşitmişdi
Yuxu, röya. Dur xab etmə çeşmə üstə, Bir qulaq ver mən şikəstə. Qoşun gələr dəstə-dəstə, Dur, yatmağın çağı deyil
Yuxu, röya. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qoşun çəkib dörd yanımız alarlar, Bu xabi-qəflətdən ayıl, Eyvaz xan! Bizi tutub o zindana salarlar, İyid olm
Qəflət yuxusu. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Xərac sözünün təhrifidir. Könül, sənə vəsfi-halım söyləyim, Yarəb, bu dünyada necolur könlüm? Hərdən dərviş olur, hərdən dilənir, Hərdən bəzirgandan x
Xədim; xidmətçi. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Gördü bir neçə saray adamı qabaqda, onların arxasınca əllərində çovgan olan bir neçə xacə, sonra isə Ni
Torpaq. Fələk, sənlə əlləşməyə bir belə meydan ola, Tut əlimi, fürsət sənin, lütf ilə ehsan ola. Getmiş idim mürşüdümə dərdimə dərman qıla, Mən nə bil
Torpaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu ürəyində: “məni qolu bağlı, boynu zəncirli görüb kişiləşirsən?” – deyib, sözünə belə davam etdi: Məni xa
fars. xak – torpaq, pa – ayaq 1. Ayaq basılan yer. 2. Astana, kandar. Səyahət eyləyən Nəzakət xanım, Seyrəngah sizindi, gəz, qayıt indi
fars. xak – torpaq, pa – ayaq 1. Ayağın torpağı; ayaq basılan yer. 2. Astana, kandar. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qırram qoşununu xaki-pay kimi, Bir
Qədim türk xalqlarında hökmdarlara verilən ad, titul. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Düşmanın üstünü quştək aldıran, Aslanlar dişindən ovlar saldıran,
Bax: xələt. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dəlilərin dördü də şahanə xalat geyib Koroğlunun hüzuruna gəldi
Mal-qara saxlamaq üçün ətrafı hasarlanmış yer; ağıl. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Hər gün səhər dan yeri ağaranda Alı kişi ilxını çölə aparar, bütün
Bax: xalicə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Kiçik xalı, kiçik türk xalısı, məbəd xalısı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Məcazi mənada: yetkin olmayan, təcrübəsiz, püxtələşməmiş, hazırlıqsız. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Uca dağları döşlətdin, Ağır alaylar boşlatdın, Y
Qarşısındakını xam, təcrübəsiz, anlaqsız, xəbərsiz sayaraq, bundan istifadə etməyə çalışmaq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Susdurmaq.
Bax: xamuş eləmək.