Azərbaycan dastanlarının leksikası

  • LƏB FARS

    Dodaq. Qayda budu, aşiq olan qəm çəkər, Yarın ayrılığı qəddimi bükər. Yanağı qırmızı, dodağı şəkər, Ağzı şirin, ləbi ballım görünməz

    Tam oxu »
  • LƏC ƏRƏB

    Tərs, höcət, inad, davakar, yola getməyən. Dialektlərdə ləj şəklində də işlənir. Şah İsmayıl heç danışmaz ləcinən, İşim yoxdur mazaratnan, bicinən, Ve

    Tam oxu »
  • LƏFZ ƏRƏB

    Söz, kəlmə. Onlar gedib Ağa xanın evinə çatdılar. Ağa xan dedi: – Bu cavan oğlan oxusun görüm, ləfzi nə təhərdi, mənim toyumu yola sala bilərmi? (“Abd

    Tam oxu »
  • LƏL ƏRƏB

    Qırmızı rəngli qiymətli daş. Üç yüz altmış çeşmələrim axardı, Gözəllərim seyrangaha çıxardı, Xanımlarım ləlü-gövhər taxardı, Baxmazmısan xan yerində d

    Tam oxu »
  • LƏLƏ

    Dastanlarda, əsasən, “oğlan uşaqlarının tərbiyəsi ilə məşğul olan adam” mənasında işlənir. Dialektlərdə ata, böyük qardaş, baba, nökər mənalarında da

    Tam oxu »
  • LƏNƏT QILMAQ

    Qovmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • LƏNGƏHARİ

    [ləngəho:r] şəklində dialektlərdə işlənir: “həddindən artıq iri və səliqəsiz, biçimsiz” mənasını verir

    Tam oxu »
  • LƏŞGƏR

    Bax: ləşkər.

    Tam oxu »
  • LƏŞKƏR FARS

    Ordu, qoşun. Şəhərlər dağıdıb, ləşkər pozaram, Min düşmanı bir qılınca düzərəm, İndi sənin mən başını üzərəm, Gəldim, burdan əlləri boş getmərəm!    

    Tam oxu »
  • LİLNAR

    Lilmar, liləmar şəklində dialektlərdə işlənir, lilli deməkdir. – Qızım, ora lilnardı, orda su olacaq, gəl gedək

    Tam oxu »
  • LİMÇƏ

    Nimçə. Qurbani dedi: – Dədə, bir başı limçə, bir başı çömçə olsa, dərdimi sənə söyləyə bilərəm... Bəli, gətirdilər Qurbaniyə bir dənə saz verdilər

    Tam oxu »
  • LOĞALAX

    Dialektlərdə büküm, dəstə mənasında işlənir. Çadırın hər yandan tənəflərini qopardıf, loğalax qayırıf, atının tərkinə bağlayıf, əyağını üzəngiyə vuruf

    Tam oxu »
  • LOHİ-TALI

    Tale lövhəsi (lövhi-məhfuz nəzərdə tutulur). Qəza-qədər yazdı lohi-talıma, Atam-anam qan ağlasın halıma, Bir dilbər sevdası düşüb canıma, Gəlin bir-bi

    Tam oxu »
  • MABEYN ƏRƏB

    Ara, aralıq; orta, ortalıq. Sözün beynəlmiləl, beynəlxalq kəlmələri ilə əlaqəsi var. Mən də xan babama namə yazaram, Ara yerdə mabeynini düzərəm; Əsma

    Tam oxu »
  • MABƏD ƏRƏB

    Davam. Ovçular təəccüb qalıb sözün məbədini gözlədilər. (“Şəmşir və Sənubər”)

    Tam oxu »
  • MADAR ƏRƏB

    Ən istəkli, ən əziz; arxa, ümidgah (övlad haqqında). – Qadan alım, mənim xanım qızım, təkcə bir madar qızım var

    Tam oxu »
  • MAH FARS

    Ay; gözəlin surətinə, qaşlarına işarə kimi də işlənir. Sərim qurban olsun beylə naqqaşa, Gətirdin dəstimi damana, Gülgəz! Ağ üzdə xallara, mah qələm q

    Tam oxu »
  • MAHI ƏRƏB

    Balıq. Dəryada mahılar, havada quşlar, Alagöz ceyranı çölə düşübdü.                         (“Səyyad və Sədət”)                              * Dəryala

    Tam oxu »
  • MAHİ

    Bax: mahı.

    Tam oxu »
  • MAHİ-MƏNZƏR

    fars. mah, ərəb. mənzər Üzü aya bənzər; məcazi mənada: gözəl. Nə müddətdi hicran dağı çəkən can Çarəsiz dərdimə dərman gəlibdi

    Tam oxu »
  • MAHİTAB FARS

    1. İşıqlı, parlaq ay. 2. Məcazi mənada: gözəl. Səhər seyri bir ov çıxdı qarşıma, Könül sevdi sənin kimi maralı

    Tam oxu »
  • MAHMƏNZƏR

    Bax: mahi-mənzər.

    Tam oxu »
  • MAHMUZ

    Mahmız; atı mahmızlamaq üçün çəkmənin dabanına taxılan şiş dişli kiçicik dəmir çarx. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MAHMUZI

    Zərif ipək parça. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MAHMUZLAMAQ

    Atı sürmək üçün qarnına vurmaq, ata mahmız vurmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MAHNA

    Bəhanə. Lazım budu ki, özümü xəstəliyə vurum. Mahna eliyib özünü xəstəliyə vurdu. (“Nəcəf və Pərzad”)                                                

    Tam oxu »
  • MAHTAB

    Bax: mahitab.

    Tam oxu »
  • MAHTABAN FARS

    İşıqlı, parlaq ay. Dastanlarda müxtəlif variantlarda rast gəlinir: mahtaban, mahu təvan, mahi-təvan. Qarşıda əyləşib bir sultan kimi, Canım alır zalım

    Tam oxu »
  • MANCILAQ

    Mancanaq (daş atmaq üçün qurğu). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MAR FARS

    İlan. Sən ki ovçusu deyilsən, Marınan nə işin var?            (“Səyyad və Sədət”)                      * Fələk xarab etdi abadanları, Zülmlə söndürdü

    Tam oxu »
  • MATAH

    ərəb. məta sözünün canlı dildə işlənən forması Müasir dildə “qiymətli, az tapılan şey, əziz şey” mənasında işlənir

    Tam oxu »
  • MAVLAMAQ

    Miyoldamaq, həsrətini çəkmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MAZARAT

    ərəb. məzərrət 1. Ziyan, zərər. 2. Mərdimazar, müzür. Dastanda 2-ci mənada işlənib. Dialektlərdə dələduz mənasına rast gəlinir

    Tam oxu »
  • MEHRAB ƏRƏB

    1. Məscidlərdə qiblə tərəfdəki divarın içində oyuq yer (önündə namaz qılınır). 2. Qiblə. 3. Məcazi mənada: inanılan yer

    Tam oxu »
  • MERAC ƏRƏB

    Məhəmməd peyğəmbərin (s.a.s.) göyə çıxması və Allahla danışması. Nərdivan; çıxılacaq yer, yüksəklik mənaları da var

    Tam oxu »
  • MƏĞRİB ƏRƏB

    Qərb, günbatan mənasında işlənir. Qərb, qürub sözləri ilə flektivlik cəhətdən eyniköklüdür. Məğribnən məşriqi seyr elədim, Viranə şəhərdə bir pəri gör

    Tam oxu »
  • MƏĞŞUŞ

    Bax: məxşuş.

    Tam oxu »
  • MƏHBUB ƏRƏB

    Sevgili, istəkli, dost. Flektivlik baxımından həbib (dost) sözü ilə eyniköklüdür. Alimləri yazı yazar, mənadı, Gülləri var – min dərdlərə davadı, Gözə

    Tam oxu »
  • MƏHƏL ƏRƏB

    1. Əsr. 2. Ara. 3. Sıra. 4. Zaman. 5. Fürsət. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MƏXŞUŞ ƏRƏB

    Qarışıq, qarma-qarışıq. İğtişaş sözü ilə flektivlik baxımından eyniköklüdür. Haraya baxıram, hava məxşuşdu, Gördüyüm oylaqlar yadıma düşdü

    Tam oxu »
  • MƏKƏS

    Milçək. Arı şirə çəkir yazda çiçəkdən, Nə çıxar boş yerə yalan deməkdən! Bir fayda axtarma məkəs – milçəkdən, Şanında tapılar bal desəm, olmaz!      

    Tam oxu »
  • MƏKKAR

    Bax: məkkara.

    Tam oxu »
  • MƏKKARA ƏRƏB

    Məkrli, hiyləgər, aldadıcı. Dünyaya düşənlər qismətin yeyər, Kamillər agahdı, cahillər uyar, Sehrkardı, işin bilənlər duyar, Vəfasızdı, həm məkkara dü

    Tam oxu »
  • MƏQBUL GƏLMƏK

    Xoşa gəlmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MƏLAYİK ƏRƏB

    Mələk sözünün cəmi, mələklər. Məlayikə şəklində də işlənir. Gərdəni çəkilmiş tazə sürahı, Məlayik hurizən bir bəşər olsun

    Tam oxu »
  • MƏMƏR

    Nəmər, muzd. Üç gündən sonra mənim bacım Pəri xanımın toyudu, gələrsən ora, toy məclisində oxuyarsan və çoxlu da məmər yığarsan

    Tam oxu »
  • MƏNLƏMƏK

    Ağlayıb inləmək, sızlamaq; (munlamaq) məhzun olmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MƏNRƏTMƏK

    Bağırtmaq, böyürtmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »
  • MƏNZİLİ-MAVA ƏRƏB

    Sığınacaq, daldalanacaq, məskən; yer. Günbəzlərdə etdim mənzili-mava Ədalət olmadı yetişsin hova.                  (“Dilsuz və Xəzangül”)

    Tam oxu »
  • MƏRƏ

    Hey! (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)

    Tam oxu »