Beşdəbir. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qanad. Kəklik, pərin çatmaz şonqar pərinə. Gəlməsin könlünə güman, haralı? (“Məhəmməd və Güləndəm”) * Dir
Həyətyanı əkin sahəsi. Bəlkə, bizə bir öküz verə, biz də gətirib pərəkardan-zaddan əkək. (“Qurbani”)
1. Xidmətçi, qul. 2. Məcazi mənada: pərəstiş edən, pərəstişkar. Cəmi-cümlə hər məhşuri bilmişəm, Çağır kimlər sənə pərəskar olar
Bax: pərəskar.
Bax: pərəskar. Yusif deyər, sən də ondan var idin, Onların şahısan, pərəstkarıdın. Xabda görmüş sən Kəmtərə yar idin, Yusif hər elmdən bilər halları
Bax: peykər.
Dilimli, pərli, qanadlı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bıçaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Fırlamaq, uçmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Keşiş cübbəsi, keşişlərin geydikləri qara cübbə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Qoca, çox yaşlı kişi, ixtiyar. 2. Məcazi mənada: ustad, müəllim. Söz tamam oldu. Reyhan xanım kağızı aparıb gizlətdi
Qoca, ağsaqqal, ixtiyar. Bir məhəlləsində yeddilər, beşlər, Bir məhəlləsində bəzirgan işlər, Bir məhəlləsində doqquz dərvişlər, Bir məhəlləsində piran
Bax: piran.
Peşkəş, hədiyyə. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bişirmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
16,38 kq-a bərabər ağırlıq ölçüsü. Put yarım çay gətir, qırx beş pud şəkər, Simavar qaynasın daim sarasər, On beş gün kef çəkmək hər axşam, səhər, Qıs
Duman, sis, tutqun hava. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Pusqu. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Busquda durmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: pud.
fars. büt Bütpərəstlərin öz əlləri ilə düzəldib özlərinə Tanrı etdikləri şəkil, heykəl. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
fars. butə Hədəf, nişangah. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: bütxana. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Gizli, xəlvət. Pünhan danış, heç kəs səni duymasın, Şirin cana heç özgələr qıymasın, Öldürsə öldürsün, burda qoymasın, Yalvar, yapış yara, dil sənə qu
Qıvrılmış, qıvrım. Yüz qaməti-rəna ola, yüz kakili-pürçin... (“Qurbani”)
Püstan məmə, döş deməkdir. Adətən, xalq şeirində gözəlin sinəsi nara bənzədilir. Seydi, sana bir ərzim var, Dolan pünhanı-pünhanı
Yol. Qəfləli, qatırlı gedən bəzirgan. Xəbər ver bir mənə Dərbənd elindən. Rahın tay eyləyib gedən bəzirgan, Xəbər ver bir mənə Dərbənd elindən
Nişan almaq, hədəfə götürmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bax: rəbb. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
1. Köçmə, səfər etmə. 2. Məcazi mənada: ölüm. Seyfəlmülük durub rəhlət üstündə, Zalım fələk cavan canım qəsdində, Bir namə yazılıb kağız üstündə, Moll
1. Qoşqu ləvazimatı, minik atına lazım olan əşyalar. 2. Döşənəcək, yatacaq. 3. Səfər ləvazimatı. Məndən sonra bu dünyadan doysunlar, Şahana rəxtimi mə
Bax: rəxtitab. Axşam rəxt-xabə girib yatdı. (“Tahir və Zöhrə”)
fars. rəxt – yatacaq, xab – yuxu Yataq, yorğan-döşək. Yəqin etdi ki, at üstə çox inciyib, odur ki, rəxtitab saldı, guya Abbas dincəlsin
Məhəmməd peyğəmbərin (s.ə.s.) ana bətninə düşdüyü gecə. Təbəssüm eyləyir hərdən nazənin, Mərifət anlayıb mənasın bilin
Bax: rəmmal. – Əlinizi qoyun qılıncın dəstəsinə. Münəccim deyil, rəmdar deyil, nə biləcək? (“Qurbani”)
Falçı, rəmlçi, rəml atan (qum üzərində işarələr çəkməklə və ya başqa üsullarla gələcəkdən xəbər verən)
1. Əziyyət, zəhmət. 2. Zəhmət, əmək. Duruban söygilən narınc, turuncu, Gəl şadıman eylə könüldə rənci
Döyüş, vuruş, müharibə, hərb, cəng. Mənə qürbət verib xaliqi-sübhan, Müxənnət kimsəni kor eyləsin nan
Üzəngi. Göy atlı dedi: – Abbas, bu atın rikabınnan yapış, gözlərini də yum! Havaxt desəm aç, onda açarsan
Atlının arxasınca getmək deməkdir. Nizaminin “Xosrov və Şirin” əsərində belə misralar var: Gülgünün belinə yəhər qoyuldu; Şapur rikabında bir kölgə ol
1. Behiştin qapıçısı olan mələk, cənnətin bağbanı. 2. Behişt. Nə cahanda, nə rizvanda, Yoxdu sənin kimi pəri
Üz, çöhrə. Əfsus ki, oldu qəfildən Siyah ruyum, qara baxtım! Düşdüm tükənməz bəlaya. Yanır cismim nara, baxtım! (“Dilsuz və Xəzangül”)
ərəb. riba Faiz. Rubə yeyib eldən rüşvət alanlar, Başlarına dünya bir gün olar dar. Hər bir şeyin vədəsi var, vaxtı var, Gəl sən sığın kəskin baxta, d
Bax: ru.
Yer üzü; dünya, aləm.
Deyim “Novruz” dastanında işlənib. Doqquz gün, doqquz gecə toy vurdurduqdan sonra Qəndabın kəbinini Novruza kəsdirdi, onun əlini Novruzun əlinə tapşır
rücah olmaq – rast gəlmək. Dilimizdə ürcah olmaq şəklində işlənir. – ... oğul, sən de görüm, harada gördün qızı və nə təhər rücah oldun? (“Sam şahzadə
Göyərçin. Müqayisə et: kəbutər (göyərçin). Gördü ki, burada o qədər ahu, sabuta var ki, gəl görəsən. (“Leyli və Məcnun”)
Qurban edilən şey; qurban. Başına döndüyüm Şirin, Yar, yetişdi namən mənə. Can sadağası gözlərin, Yar, yetişdi namən mənə