Yavan girər duşuna: ifadəyə həm məhəbbət dastanlarında (“Şah İsmayıl”), həm də Əndəlib Qaracadağinin “Şeirlər məcmuəsi”ndə rast gəlinir
İfadə “Şah İsmayıl” dastanındakı vücudnamədəndir. Üç yaşından beş yaşına varanda, Yenicə açılan gülə bənzərsən
Quş və heyvan balası. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yavru çocuq, körpə, uşaq, bala mənalarını verir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanda yavrum şəklində nəvaziş bildirən müraciət kimi işlənir
Yaxın. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qarı gəlir bizə yavuq, Elə bil ki, tutub soyuq, Çeşdəliyə bircə toyuq, Axşama qayğanağı var
Pisləmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Piyada. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Piyada. O nədir ki, bu dünyada zatı yox? O nədir ki, tikişi yox, qatı yox? O nədir ki, yayax gedir, atı yox? Çarx dolanır, bir tükənməz yolu var
Bax: yaya. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Piyada, ayaqla. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Piyada. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Digər dastanlarda yayax şəklində rast gəlinir. İki əsgər bir-birinə varanda, Aralığa quru dava salanda, At yorul
Yaxalanmaq, çalxalanmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yaylaqlanan, yaylayacaq, yaylayacaq olan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çöl, düz, düzən. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) – Koroğlu, əgər bizə yaxşı hörmət eləmək istəyirsənsə, Bayazid yazısında yaxşı ceyranlar olur
Günah və suç. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Meydana gətirilmək, tərtib edilmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çöl. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Heyvanı çəkib arxasınca aparmaq üçün boynuna və ya boyunduruğuna bağlanmış ip. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Arxasınca, dalınca, yedəyindən tutaraq. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Kor Alı, daylar da yedəyində, tapdana-tapdana öz evinə gəldi
Yedəyə almaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yaxşı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Ye (təkidlə). (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Çox yaxşı, daha üstün. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Bir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Nərd oyununda, bir qayda olaraq, fars mənşəli saylar işlənir: yek, dü, sə, çahar, pənc, şeş
Bax: yekrəng. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu fərmanı mərdi-mərdana, Can-dil ilə qılınc vurram düşmana, Baş əymirəm nə sultana, nə xana, Mənəm i
fars. yek – bir + rəng Eyni, bir cür. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
1. Bütün, başdan-başa, tamam. 2. Birdən, bir dəfədə. Dinləyin, ağalar, mən də söyləyim, Eşq odundan cismin nara düşübdü
1. Lələk. 2. məh. Oxun baş tərəfinin enli hissəsi; oxun pəri. 3. məh. Qolsuz paltar. Dastanda ikinci mənada işlənir
Yeləyi olan. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yapışan ot. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qızışdırmaq (odu, çırağı), coşqun oyun havası. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yalı, lələyi. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yal. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Qızıl ov səqərli, köşək dönümlü, Dəyirman madarlı, ac qurd yeyimli, Dovşan beli ipək, xəyyatə yalı, Tavustək yelkəs
Paltarın qolu. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Qalib gələ bilməmək, zəbt edə bilməmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Böyük qardaşın arvadı. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yeni, təzə. Leyliyəm, candan bezaram, Dərdimə dərman yazaram, Yengi açmış laləzaram, Qoyma rəngim sola mənim
Yeni. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu sazı götürüb dedi: Yengi bağçalar bağısan. Tazə heyvalar narısan, Nigar, Koroğlu yarısan, Məgər bilməz alə
Türk sözüdür, yeni qoşun, yeni ordu (yeni çəri) mənasını verir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Sultan Türkiyəsində piyada qoşun hissələri və onun nəfər
Hamiləlik dövründə hamilə qadının turşu və ya başqa şey istəməsi. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Dastanda qanına yerikləmək frazeologizminin tərkibində
Uzaqlaşdırmaq, qovmaq. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yerimək feilinin birgəlik növü. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Koroğlu çəkməz haşalar, Çətindi qollar boşalar, Yerişir oğraş paşalar, Çağır gəlsin xan
Münasib, yerində. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yerləşmək. Odu ki, Abdullanın atası İsfahandan bir neçə öylə köçüb getdi Ərəsbərə, orda yerrəndi. (“Abdulla və Cahan”)
Əsir. (“Koroğlu” dastanının lüğəti) Prof. B.Əhmədov bu sözü əsir sözünün dəyişmiş forması kimi izah edir
Əsir sözünün dəyişmiş formasıdır (Bəşir Əhmədov “Etimologiya lüğəti”). (“Koroğlu” dastanının lüğəti)
Yaşıl. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yetdiyi zaman, çatdıqda. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Yetişmiş, kamala yetmiş. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)
Götürmək, çatdırmaq, böyüdüb meydana çıxarmaq, yetişdirmək. (“Kitabi-Dədə Qorqud” leksikası)