Üyütmək sözünün sinonimidir, eyni mənada çəkmək sözü də işlədilir. Tuva dilində çəkilmiş ət əvəzinə, dartılmış ət işlədirlər
Farsca dər (qapı) və baz (açıq) sözlərindən əmələ gəlib. İlkin mənası “açıq qapı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov
lat. Dacia – Dakiya
Qədim mənası “atmaq” deməkdir. Görünür, daşdan döyüş vasitəsi kimi istifadə edib, onu düşmənin üstünə atıblar (Qaraca Çoban kimi)
Daş “kənar” deməkdir (dışarı), baş (farsca budən, yəni olmaq məsdərinin əsasıdır) isə “olan” mənasını verir
Taşqar feili mənbələrdə “удалять” kimi şərh olunub, daşımaq da “bir yerdən uzaqlaşdırılıb başqa yerə aparmaq”dır
Daşınıb-düşünmək formasında (sinonimlər birləşməsi kimi) işlədilir. Başa düşmək, düşüncə sözlərindəki duş feili “anlamaq” mənasını əks etdirən söz olu
”Kiminsə üstünə daş qalamaq (yığmaq, atmaq)” mənası ilə bağlıdır. Qalamaq sözü “üst-üstə yığmaq” deməkdir
Sözün birinci komponenti ərəbcədir, 2-ci isə özümüzünküdür. Sinonimlər birləşməsidir. İkinci hissə dalaşmaq kəlməsi ilə bağlıdır: dala-aş formasınd
Sinonimlər birləşməsidir. Dava ərəbcədir, dərman isə farsca. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Kökü alınma sözdür, şəkilçi bizimkidir. Dalaşmaq sözü ilə qohum deyil. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Tərpənmək (dəbərmək) sözünün dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ehtimal olunur ki, daban, dəbərmək, tərpənmək, təpik sözləri ilə eyni kökə malikdir. Tərpən, dabran kimi formaları da mövcud olub
İsrailin ilk hökmdarı Saulun oğlu olub, mənası yəhudi dilində “sevimli” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Dilimizdə day, dayça (dialektlərdə həmdə daylaq) sözləri var. Qaynaqların verdiyi məlumata görə, bunların hamısının qədim mənası “dəvə balası” anlamı
Mənbələrdə “упасть” mənasını əks etdirən tay (day) feili var, sürüşkən sözünün sinonimi taylıq olub
Laydırın yana yatmaması (əyilməməsi) üçün ona dayaq qoyurlar, qədim arabalarda yastıqda deşik açılmış, dayağın bir ucu ora geydirilmişdir
Ana qohumlarının hamısı birlikdə day adlanıb: dayza-xala, dağay, tağay -dayı, daybaş, taybaş – ana babası kimi şərh olunub
ing. dike – daşdan divar
Dızıxmaq feili ilə qohumdur. Hər ikisi tez kəlməsi ilə bağlı yaranıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Tazı” “bərk qaçan” deməkdir, söz onunla qohumdur. Dızımaq, dızıxmaq formaları da mövcuddur. (Bəşir Əhmədov
fr. debit – borc
ing. deadline – keçilməz xətt
lat. deflatio – üfürmə, sovurma
Deh sözünün cəm forması (deh-at) göstərir ki, kök ərəbcədir, “kənd” deməkdir, -qan hissəsi fars mənşəlidir
Yunancadır, deka (10) sözü ilə qohumdur. Ilkin mənası “onbaşı” demək olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
lat. de – əkslik, inkar bildirən sözönü + lat. criminalis – cinayətkar
lat. degratatio – enmə
lat. delimitatio – sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi
yun. delta – yunan əlifbasının üçbucaq formalı dördüncü hərfi: Δ, δ
lat. delio – yuyuram
yun. demos – xalq + yun. oikos – məkan, ev + yun. logos – elm, təlim
lat. de – qeyri, olmayan + lat. militaris – hərbi
yun. demos – xalq + yun. kratos – hakimiyyət
yun. demos – xalq + yun. grapho – yazıram
yun. dendron – ağac
lat. denudatio – çılpaqlaşma
lat. depressio – enmə
lat. desquamare – qabığını çıxarmaq
lat. detero – pisləşirəm, pozuluram
Sinonimi kimi bələkkəsdi, göbəkkəsdi, beşikkərtmə sözləri ilə də işlədilir. Deyikli sözü demək feilindəndir: valideynlər oğlanla qızı uşaq vaxtdan ev
İki mülahizə söyləmək olar: 1. V.V. Radlov əsərində söz çokul kimi verilib və yox kəlməsi ilə bağlıdır
Kökü demək feİlindən ibarətdir. -in şəkilçisi qayıdış növü, yəni leksik vahid düzəldir. -gən şəkilçisi feildən sifət düzəldir (xatırladım ki, qayıdiş
İki yozumda veriblər: 1. Demək feili ilə bağlıdır, onun qarşılıq növdə işlədilməsidir: tərəflərdən biri deyir, digəri cavab verir
Ərəbcədir, cəm forması “doyun”dur. Mənası “boynuna tapşırıq qoymaq”, “boynuna yük qoymaq” deməkdir. “Koroğlu”da işlədilib
Qədim hind sözü kimi yozurlar, mənası “ata’ deməkdir. Məncə, türk mənşəlidir, dad (dadızdır, dadlı
Ərəbcədir, bizdə yol sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə dəfn (basdırma) sözündəndir, mədfən sözü ilə qohumdur. “Yerə basdırılmış daş-qaş (xəzinə)” mənasını verir
Yunan mənşəlidir, qədim mənası “dəri” deməkdir. Qabaqlar yazı dəri üzərində yazılarmış, ona görə də yazı vasitəsi dəftər adı ilə yayılıb
“Atı hərəkətə gətirmək, sürətini artırmaq” mənasında işlədilir. Əsli dəh-dəhləmək (dəh-dəh eləmək, mahmızlamaq) olub, sonradan dəyişib