Mənbələrdə rus dilinə “удалить” kimi tərcümə edilib. Cıdı kəlməsi də var və “tez” anlamını bildirib. Görünür, cıdır feil olmaq əlamətini itirib və isi
Farscadır və əsli “ciqqə”dir, “əlavə” deməkdir. Saçın ucundakı saçaqlara deyilir: Dal gərdəndə cığa telin tökmüsən
Əsli dağul(dağal) kimidir və farsca “yalançı” deməkdir. İndi bizdə məna bir qədər dəyişib. (Bəşir Əhmədov
“Cığaya tay (bənzər)” deməkdir. “Bəzəkli”, “yaraşıqlı” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Əslində iz (iz və cızmaq qohum sözlərdir) sözü ilə bağlıdır və ızğır formasında olub. Yolda –izdə sözü sinonimlər birləşməsidir və cığır sözü ızğır sö
Ilğı“bütövlük” mənasını verən söz olub, “birləşdirmək”anlamında ıl feili işlədilib. Cılğa və ılğı eyni söz olub, “tamamilə” deməkdir
Qərb dialektlərində işlədilir, jiletka sözünün təhrifi ilə bağlı yaranıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Lüt adama belə deyilir.Əsli dızlaq kimi olub və ruscaya “голый” kimi tərcümə olunub. Bəzi dialektlərdə dizlik sözü şalvarın sinonimi kimi işlədilir
“Xalis” mənasında işlədilən bu söz, zənnimcə, çim və qır(xır) sinonimlərinin birləşməsindən törəyib (çimnaz – təpədən dırnağa qədər, tamam naz deməkdi
Cırılmaq feili ilə bağlıdır. Cırıq, cır-cındır sözlərindən məlum olur ki, burada etimon (etimoloji kök) “cı”dır
Bəzi türk dillərində cır sözü “nəğmə” anlamında işlədilir. Cırcırama –“nəğmə oxuyan” (cır-cır edən) deməkdir
Qərb dialektlərində çox işlədilir. “Qoçaq”, “işgüzar”, “igid” deməkdir. Cırmaq feilindən əmələ gəlib: “cıran, dağıdan, qələbə çalan”deməkdir
Təqlidi sözdür, sızıltı (yara sızıldayır) sözü ilə eyni struktura malikdir. Cırmaq sözü ilə qohumdur
Biri qaçıb aradan çıxanda deyilir: cırdı (yəni əkildi). Bu söz cıdır kəlməsi ilə qohumdur. Mənbələrdə cıdır kəlməsi “uzaqlaşmaq”, “qaçmaq” mənasında v
Kökü cırmaq feilidir, -maq şəkilçisi onu məsdərə çevirib. Mənbələrdə tarma (когти, лапа), tarmaq (царапать) sözləri də mövcuddur
Quyruğu əridəndə yağı çıxır, bərk yeri qalır. Buna cızdaq deyirlər. Sözün əsli cızlaq olub. Cız təqlidi sözdür, onun üzərinə -laq şəkilçisi artırılıb,
Əsli sızqırtmaq kimi olub, “fəvvarə” anlamına yaxın məna bildirir. Su sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov
Bu söz ərəbcədən alınmadır, bizdə onun yerinə “əl” anlamı ilə bağlı olan qarman (kарман şəklində rus dilinə də keçib) kəlməsi işlədilib: “əlin çox gir
Cib ərəbcədədir gir isə farsca qereftən (götürmək) feilinin əsasıdır (məna: “cibdəkini götürən”). Farslar buna “cibbor” da deyirlər
Dişi sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Monqolca “nizə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Aşıq-aşıq oyununda sümüyün (aşığın) çökək tərəfinə alçı deyirlər. Cik sözü onun təhrif olunmuş formasıdır
Çıqan (hind mənşəli köçəri xalq, qaraçı) sözünün dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Alınma sözdür. Ərəbcə mənası “dəri” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca celou kimi işlədilir.Bir mənası “ön”, “qabaq” deməkdir. “Qantarğa” anlamında da işlədilir.Cilovdar sözü də buradandır
Farsca cilvə sözü “zərif hərəkət” anlamını əks etdirir, cilvəkar “cilvəli” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “ruh” deməkdir (ölünün ruhu). Can sözü ilə bağlıdır. Cin ərəb, can fars mənşəli hesab olunur
Mənbələrdə yınaq, yanaq formalarında da qeyd olunub, “yan tərəf” mənası ilə bağlıdır və güman etmək olar ki, ərəb dilinə bizdən keçib
Ərəbcədən alınmadır, bizdə onun əvəzinə gönə suyu ifadəsi işlədilib. Başqa dillərdə “civə” mənasını verən söz “gümüş suyu” kimi başa düşülür
Ərəb mənşəlidir. Bizdə onu bağır sözü ilə ifadə ediblər. Bağır həm də “ürək” mənasında işlədilib (“bağrıma basdım” deyirik), üçüncü mənası indiki içal
“Filankəs çox ciyərli adamdır” deyirik. Ciyər sözünün bir mənası mənbələrdə “сила”, “крепость” kimi açıqlanıb
Cızmaq feili ilə bağlıdır. Yazmaq sözü də bu sözlə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
yun. geo – Yer + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm
Ədəbi dildəki alaçıq sözünün qərb dialektlərindəki sinonimdir. Mənbələrdə coma sözü “yumru” kimi açıqlanıb
Cuşə gəlmək sözü ilə qohumdur. Fars dilində cuşidən feili var və cuş sözü onun qrammatik əsasıdır.Söz bizdən keçib
Ərəb mənşəlidir, “yüksək ləyaqət sahibi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca “fırlanmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qoz və cövüz tam eyni deyil. Cövüz “muskat qozu”, qoz(kokos) isə “hind qozu” deməkdir.Kokos ispan sözüdür və koko kəlməsinin cəmidir
Suyuq (suvuq), sıyıq sözləri ilə kökdaşdır. Cu hissəsi “su” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bir yozuma görə, cocuq sözü ilə qohumdur və “kiçik” mənasını əks etdirir. Başqa yozuma görə, təqlidi sözdür (cücənin çıxardığı səslə bağlıdır)
Göyərmək feilinin təhrif olunmuş formasıdır. İndi mənası azca dəyişib. “Su”anlamı ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov
Cəm (çoxluq) sözü ilə qohumdur, cəmo onun cəm formasıdır, camaat sözü də buradandır. Toplanış günüdür
Ərəbcə bir mənası “topluluq” (совокупность) deməkdir. Cəm sözü ilə qohumdur: “Cümlə-cahan batsa da, batsın
Dürr sözü ilə qohumdur, cürbəcür və dürlü –dürlü sözləri sinonim kimi işlədilir. Devirmək və çevirmək sözləri də qohumdur
Dür (dürlü) kəlməsinin dəyişmiş formasıdır: “dürlü –dürlü” (növlü –növlü) deməkdir. Dür və cür eyni sözün iki fonetik tərkibdə yaşamasıdır
“Su qabı” deməkdir. Cür “su”dur, -dək isə “qab”dır, daqqa sözünün qədim kökü daq olub, o da -dək şəklinə düşüb
Farscadır (əsli: cift), “qoşa” deməkdir, “xış” anlamında da işlədilir (cütçü baba...). Tək sözü də fars mənşəlidir
Ərəbcədir, əsli coəllaq kimidir, mənası “julik” (ciqan) deməkdir. Ərəblər dozanqurdu yerinə cəl (cəmi: coəl) işlədirlər
Ərəb sözüdür, hüceyrələrin çürüməsi ilə müşayiət olunan qorxulu xəstəliyin adıdır (ruslar buna “проказа”deyirlər)
Çingiz xanın 2-ci oğlu Cığatayın adı ilə bağlıdır. Deməli, rus sözü deyil. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)