Этимологический словарь азербайджанского языка

  • CIDIR

    Mənbələrdə rus dilinə “удалить” kimi tərcümə edilib. Cıdı kəlməsi də var və “tez” anlamını bildirib. Görünür, cıdır feil olmaq əlamətini itirib və isi

    Полностью »
  • CIĞA

    Farscadır və əsli “ciqqə”dir, “əlavə” deməkdir. Saçın ucundakı saçaqlara deyilir: Dal gərdəndə cığa telin tökmüsən

    Полностью »
  • CIĞAL

    Əsli dağul(dağal) kimidir və farsca “yalançı” deməkdir. İndi bizdə məna bir qə­dər dəyişib. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • CIĞATAY

    “Cığaya tay (bənzər)” deməkdir. “Bəzəkli”, “yaraşıqlı” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CIĞIR

    Əslində iz (iz və cızmaq qohum sözlərdir) sözü ilə bağlıdır və ızğır formasında olub. Yolda –izdə sözü sinonimlər birləşməsidir və cığır sözü ızğır sö

    Полностью »
  • CILXA1

    Ilğı“bütövlük” mənasını verən söz olub, “birləşdirmək”anlamında ıl feili işlə­dilib. Cılğa və ılğı eyni söz olub, “tamamilə” deməkdir

    Полностью »
  • CILITKA

    Qərb dialektlərində işlədilir, jiletka sözünün təhrifi ilə bağlı yaranıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CILVAQ

    Lüt adama belə deyilir.Əsli dızlaq kimi olub və ruscaya “голый” kimi tərcümə olunub. Bəzi dialektlərdə dizlik sözü şalvarın sinonimi kimi işlədilir

    Полностью »
  • CIMXIR

    “Xalis” mənasında işlədilən bu söz, zənnimcə, çim və qır(xır) sinonimlərinin birləşməsindən törəyib (çimnaz – təpədən dırnağa qədər, tamam naz deməkdi

    Полностью »
  • CINDIR

    Cırılmaq feili ilə bağlıdır. Cırıq, cır-cındır sözlərindən məlum olur ki, burada etimon (etimoloji kök) “cı”dır

    Полностью »
  • CIRCIRAMA

    Bəzi türk dillərində cır sözü “nəğmə” anlamında işlədilir. Cırcırama –“nəğmə oxuyan” (cır-cır edən) deməkdir

    Полностью »
  • CIRI

    Qərb dialektlərində çox işlədilir. “Qoçaq”, “işgüzar”, “igid” deməkdir. Cırmaq fei­­lin­dən əmələ gəlib: “cıran, dağıdan, qələbə çalan”deməkdir

    Полностью »
  • CIRILTI

    Təqlidi sözdür, sızıltı (yara sızıldayır) sözü ilə eyni struktura malikdir. Cırmaq sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • CIRMAQ

    Biri qaçıb aradan çıxanda deyilir: cırdı (yəni əkildi). Bu söz cıdır kəlməsi ilə qohumdur. Mənbələrdə cıdır kəlməsi “uzaqlaşmaq”, “qaçmaq” mənasında v

    Полностью »
  • CIRMAQLAMAQ

    Kökü cırmaq feilidir, -maq şəkilçisi onu məsdərə çevirib. Mən­bə­lərdə tarma (когти, лапа), tarmaq (царапать) sözləri də mövcuddur

    Полностью »
  • CIZDAQ

    Quyruğu əridəndə yağı çıxır, bərk yeri qalır. Buna cızdaq deyirlər. Sözün əsli cızlaq olub. Cız təqlidi sözdür, onun üzərinə -laq şəkilçisi artırılıb,

    Полностью »
  • CIZQIRTMAQ

    Əsli sızqırtmaq kimi olub, “fəvvarə” anlamına yaxın məna bildirir. Su sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • CİB

    Bu söz ərəbcədən alınmadır, bizdə onun yerinə “əl” anlamı ilə bağlı olan qarman (kарман şəklində rus dilinə də keçib) kəlməsi işlədilib: “əlin çox gir

    Полностью »
  • CİBGİR

    Cib ərəbcədədir gir isə farsca qereftən (götürmək) feilinin əsasıdır (məna: “cibdəkini götürən”). Farslar buna “cibbor” da deyirlər

    Полностью »
  • CİCİ

    Dişi sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CİDA

    Monqolca “nizə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CİK

    Aşıq-aşıq oyununda sümüyün (aşığın) çökək tərəfinə alçı deyirlər. Cik sözü onun təhrif olunmuş formasıdır

    Полностью »
  • CİQAN

    Çıqan (hind mənşəli köçəri xalq, qaraçı) sözünün dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CİLD

    Alınma sözdür. Ərəbcə mənası “dəri” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CİLOV

    Farsca celou kimi işlədilir.Bir mənası “ön”, “qabaq” deməkdir. “Qantarğa” an­lamında da işlədilir.Cilovdar sözü də buradandır

    Полностью »
  • CİLVƏKAR

    Farsca cilvə sözü “zərif hərəkət” anlamını əks etdirir, cilvəkar “cilvəli” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CİN

    Ərəbcədir, “ruh” deməkdir (ölünün ruhu). Can sözü ilə bağlıdır. Cin ərəb, can fars mənşəli hesab olunur

    Полностью »
  • CİNAH

    Mənbələrdə yınaq, yanaq formalarında da qeyd olunub, “yan tərəf” mənası ilə bağlıdır və güman etmək olar ki, ərəb dilinə bizdən keçib

    Полностью »
  • CİVƏ

    Ərəbcədən alınmadır, bizdə onun əvəzinə gönə suyu ifadəsi işlədilib. Başqa dillərdə “civə” mənasını verən söz “gümüş suyu” kimi başa düşülür

    Полностью »
  • CİYƏR

    Ərəb mənşəlidir. Bizdə onu bağır sözü ilə ifadə ediblər. Bağır həm də “ürək” mənasında işlədilib (“bağrıma basdım” deyirik), üçüncü mənası indiki içal

    Полностью »
  • CİYƏRLİ

    “Filankəs çox ciyərli adamdır” deyirik. Ciyər sözünün bir mənası mənbə­lər­də “сила”, “крепость” kimi açıqlanıb

    Полностью »
  • CİZGİ

    Cızmaq feili ilə bağlıdır. Yazmaq sözü də bu sözlə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • COĞRAFİYA

    yun. geo – Yer + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm

    Полностью »
  • COMA

    Ədəbi dildəki alaçıq sözünün qərb dialektlərindəki sinonimdir. Mənbələrdə coma sözü “yumru” kimi açıqlanıb

    Полностью »
  • COŞMAQ

    Cuşə gəlmək sözü ilə qohumdur. Fars dilində cuşidən feili var və cuş sözü onun qrammatik əsasıdır.Söz bizdən keçib

    Полностью »
  • CÖVDƏT

    Ərəb mənşəlidir, “yüksək ləyaqət sahibi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CÖVLAN

    Farsca “fırlanmaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CÖVÜZ

    Qoz və cövüz tam eyni deyil. Cövüz “muskat qozu”, qoz(kokos) isə “hind qozu” deməkdir.Kokos ispan sözüdür və koko kəlməsinin cəmidir

    Полностью »
  • CUYUQ

    Suyuq (suvuq), sıyıq sözləri ilə kökdaşdır. Cu hissəsi “su” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • CÜCƏ

    Bir yozuma görə, cocuq sözü ilə qohumdur və “kiçik” mənasını əks etdirir. Baş­qa yozuma görə, təqlidi sözdür (cücənin çıxardığı səslə bağlıdır)

    Полностью »
  • CÜCƏRMƏK

    Göyərmək feilinin təhrif olunmuş formasıdır. İndi mənası azca dəyişib. “Su”anlamı ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • CÜMƏ (GÜNÜ)

    Cəm (çoxluq) sözü ilə qohumdur, cəmo onun cəm formasıdır, ca­maat sözü də buradandır. Toplanış günüdür

    Полностью »
  • CÜMLƏ

    Ərəbcə bir mənası “topluluq” (совокупность) deməkdir. Cəm sözü ilə qohumdur: “Cümlə-cahan batsa da, batsın

    Полностью »
  • CÜR

    Dürr sözü ilə qohumdur, cürbəcür və dürlü –dürlü sözləri sinonim kimi işlədilir. De­­virmək və çevirmək sözləri də qohumdur

    Полностью »
  • CÜRBƏCÜR

    Dür (dürlü) kəlməsinin dəyişmiş formasıdır: “dürlü –dürlü” (növlü –növlü) deməkdir. Dür və cür eyni sözün iki fonetik tərkibdə yaşamasıdır

    Полностью »
  • CÜRDƏK

    “Su qabı” deməkdir. Cür “su”dur, -dək isə “qab”dır, daqqa sözünün qədim kö­kü daq olub, o da -dək şəklinə düşüb

    Полностью »
  • CÜT

    Farscadır (əsli: cift), “qoşa” deməkdir, “xış” anlamında da işlədilir (cütçü baba...). Tək sözü də fars mənşəlidir

    Полностью »
  • CÜVƏLLAQ

    Ərəbcədir, əsli coəllaq kimidir, mənası “julik” (ciqan) deməkdir. Ərəblər dozanqurdu yerinə cəl (cəmi: coəl) işlədirlər

    Полностью »
  • CÜZAM

    Ərəb sözüdür, hüceyrələrin çürüməsi ilə müşayiət olunan qorxulu xəstəliyin adıdır (ruslar buna “проказа”deyirlər)

    Полностью »
  • ÇAADAYEV

    Çingiz xanın 2-ci oğlu Cığatayın adı ilə bağlıdır. Deməli, rus sözü deyil. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »