Farscadır, bizdə onun yerinə tarığ (və uruğ) kəlməsi işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca dane və avər (dən gətirən) sözlərindən əmələ gəlib. Taxıla verilən üçüncü suya “dən suyu” deyirlər
Əsli zəng kimi olub. Mənası “qulağa düşən səs” deməkdir. “Beynimi dəng elemə” deyirik. (Bəşir Əhmədov
Belə güman olunur ki, bu söz duz kəlməsi ilə kökdaşdır, suyu şor olduğu üçün ona “dəniz” (duzlu) deyiblər
Quşların qida borusunun yoğun hissəsinə deyirlər. Fars dilindən keçmiş olan çinədan sözü bunun sinonimidir və hərfi mənası “dən qabı, dən kisəsi” demə
Farsca əsli “darbaz”dır. “Kəndirbaz” (dar “ip”dir, baz “oynayan”) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca hərfi mənası “qapı-qapı (gəzən)” deməkdir (dər “qapı”dır). Didərgin sözünün sinonimi kimi işlədilir, “evsiz-eşiksiz” deməkdir
Bu yer Qafqaz Albaniyasına keçid üçün qapı rolunu oynayıb. Sözün dər hissəsi “dərə” anlamı ilə bağlıdır, bənd isə farscadır
Əsli dərd içmək kimi olub. Anadoluda “siqaret çəkmək” yerinə, “siqaret içmək” deyirlər. (Bəşir Əhmədov
İfadədəki düşmək sözü tuş olmaq (yəni rastlaşmaq) feilinin dəyişmiş formasıdır, rusca “падать” mənasını verən düşmək sözü ilə heç bir əlaqəsi yoxdur
Dilimizdə südəcər, dərdəcər kimi sözlər mövcuddur. Qaynaqlarda əcər müstəqil söz kimi verilib və “yemək” anlamında izah olunub
“Dərdi çox olan” (dərdli) deməkdir. Fars mənşəlidir. –mənd komponenti arzumənd kimi sözlərdə də var, bizdəki –lı şəkilçisinin qarşılığıdır
Bəzi türk dialektlərində, qaqauzlarda “çay” deməkdir. Dərya (Amudərya..) da bununla bağlı ola bilər. Güman etmək olar ki, dərə və dərya (farslara türk
Dərmək feili ilə qohumdur. Litva dilində mex sözü “kisə” deməkdir və rus dilinə də keçib. Qədim hind dilində də mex sözü olub və “qoyun” (baran) mənas
Dərmək feili ilə bağlıdır, “çökəklik” (yəni “içinə şey doldurmaq mümkün olan”) anlamını verir. Dərmək feilindən törəmiş dəri sözü də “içinə şey yığıla
Dərmək (toplamaq) feili ilə kökdaşdır. Bəzi türk dillərində məcmuə (jurnal) yerinə dərgi işlədirlər. Dərnək adamların bir toparda (qrupda) birləşərək
Ərəb sözüdür, müdərris, tədris, idris sözləri ilə eyni kökə malikdir. Təlim-tərbiyənin əsas təşkil forması kimi “müəyyənləşdirilmiş”, “normaya salınmı
Farscadır, ilkin mənası “dilənçi” deməkdir. Görünür, dər (qapı) sözü ilə qohumdur (qapı-qapı gəzən)
Dərvişlər pəhriz saxlamaq, qənaətlə dolanmaq, ibadətlə məşğul olmaq üçün 40 gün cəmiyyətdən uzaqlaşıb tənha həyat keçirirlərmiş
Keçmişdə taxılı oraqla biçir və dərz halında belini bağlayırdılar. Dərz fars dilindən alınma sözdür, mənası “tikmə, bağlama” deməkdir
Fars mənşəlidir, dərz sözü ilə qohumdur. Bizdə tonçu (donçu) sözü işlədilib (don “paltar” demək olub)
Fars mənşəlidir, dəst (əl) sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca dəst (əl) və arra (mişar) sözlərindən əmələ gəlib, “əl mişarı” (kiçik mişar) deməkdir. (Bəşir Əhmədov
Ərəbcə düstur sözünün cəm formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Siçan yeni ilin gəlməsini görmək üçün dəvənin başına çıxır və birinci yeri tutur. Sonra qorxusundan küllükdə gizlənir
Dialektlərdə düyəbanı kimi də işlədilir. Bu butkinin iri yarpaqları zahirən dəvənin pəncərəsinə oxşadığına görə belə adlanıb
Yaylaqda coma (əsli: koma), alaçıq və ya dəyə qururlar. Coma və alaçıq az fərqlənir: alaçıq comanın bir qədər mədəni formasıdır, yay fəsli üçündür
Dəymək feilindən düzələn isimdir. Döyənək qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
”Bir yerdə fırlanmaq”mənasını əks etdirən təqir sözü olub. Təkər sözü də etimoloji baxımdan “dəyirmi”deməkdir
Gözü dəyməl adamdır deyirik. Sağmal, dadamal kimi sözlərdə -mal2 şəkilçisi feildən ad (sifət) düzəldir
Mənbələrdə dəyi (yalan) və gəz sözlərinin birləşməsi kimi verilib (dəyi-gəz). Deməli, “yalançı” anlamı ilə bağlıdır
Farsca əsli dəstgah kimidir. İlkin mənası “əl yeri” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
İki yaşlı erkək keçiyə (bəzən “seyiz” anlamında da işlədilir) deyirlər. Seyiz funksiyalı dıbır axta olur
Farsca bambalaca (bapbalaca) sözünün mənasını verən kuçulu kəlməsinin təhrifi ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov
Törəmə kökü dırma sözüdür (müqayisə et: dırman və dırmaş), ilkin kök isə dır kəlməsi olub və dırnaq, dırmıq, daraq sözləri ilə qohumdur
Bu sözlə qohum olan aşağıdakı kəlmələr mövcud olub: tırna(maq) (чесать), duş darağı (pipik; rusca: “гребень”), əl darağı (кисть руки), ayaq darağı (пе
Dış kəlməsi iç sözün antonimidir, arı hissəsi yer kəlməsinin dəyişmiş formasıdır (dış yer çevrilib dışarı olub)
“Qaçmaq” mənasını əks etdirən tez feili mövcud olub. Tez sözündən bezmək və bezikmək qəlibi üzrə tezikmək əmələ gəlib, o da dızıxmaq şəklinə düşüb
yun. diabas – parçalanan
fr. diamant – almaz
Romada ov allahının adı (Apollanın bacısı) olub. Latın sözüdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
yun. diaspora – səpələnmə
yun. diastropho – çevirmə, qırılma
lat. diatomeae – diatom yosunlar
Dibirovlar nəsli var. Dibir (debr) sözü dəmir kəlməsinin dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Fars mənşəlidir, didə (göz) sözü ilə bağlıdır, “üz”, “görmə” mənalarında işlədilir. -ar bizdəki -ış şəkilçisisinin fars dilindəki qarşılığıdır, rəftar
Farsca didən (görmək) məsdəri ilə qohumdur, “göz” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farscadır. Farslarda digərqun sözü də var, “başqalaşma” (digərləşmə) anlamında işlədilir. Didərgin “qapı-qapı gəzən” deməkdir, digərqun sözünün dəyişm
Əsli düytmək kimi olub, təxminən “daramaq, hissələrə bölmək” anlamında işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bax: tiftik.(Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)