Этимологический словарь азербайджанского языка

  • GÜBRƏ

    Alınma sözdür. Bizdə onun yerinə puş/püş (навоз) kəlməsi işlədilib (dia­lektlərdə indi də var). Puş təbii gübrədir, kimyəvi yolla alınmır

    Полностью »
  • GÜCƏNMƏK

    Kökü gücdür, -ə şəkilçisi onu feilə çevirib, -n şəkilçisi isə qayıdış növü əmələ gətirib. İndi gücə feili müstəqil işlədilmir

    Полностью »
  • GÜDAZ

    Bəziləri fars mənşəli hesab edirlər, amma xalis türk sözüdür. Güdmək feili zəminində əmələ gəlib. İndi güdaza vermək birləşməsi mənfi mənada (güdə bil

    Полностью »
  • GÜL

    Üçgül, beşgül kimi sözlər işlədirik, burada gül “bucaq”, “künc” anlamında işlə­di­lir. Sözün əsli üçkünc, beşkünc olub, sonra təhrif nəticəsində gül ş

    Полностью »
  • GÜLAB

    Fars mənşəlidir, hərfi mənası “gül suyu” deməkdir. İndi “qızılgül yarpaq­la­rından hazırlanmış ətirli maye” anlamında işlədilir

    Полностью »
  • GÜLÇİN

    Hərfi mənası farsca “gül qoparan” deməkdir. çin “çidən” məsdərinin qram­matik əsasıdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • GÜLƏBƏTİN

    Alınma sözdür, “qızıl və gümüş qarışığı olan sap” deməkdir. Belə sap­dan toxunmuş parça da güləbətin adlanır

    Полностью »
  • GÜLƏNDAM

    Əndam “ bədən” deməkdir. Güləndam “bədəni gül kimi olan”, “zərif bə­dən” mənasını əks etdirir. Fars dilindən keçib

    Полностью »
  • GÜLƏŞMƏK

    Dilimizin qədim dövründə “qoçaq”, “alp” mənalarını verən kür sözü olub (indi mənasını bir qədər dəyişib, “nadinc” anlamını əks etdirir)

    Полностью »
  • GÜLGÜN

    Fars sözüdür, “gülüzlü” deməkdir (gülgəz sözü ilə sinonimdir). Qəmgin, zəngin sözləri də alınmadır və gərgin, əzgin sözlərindəki –gin şəkilçisi ilə qə

    Полностью »
  • GÜLXAR

    Bir neçə yozumu var: 1. Gül ol, amma tikansız olma (tikanlı gül), xar farsca “tikan” deməkdir.  2. İpək parçanın növlərindən biri gülxara adlanır

    Полностью »
  • GÜLXƏNDA

    Qadın adı kimi işlədilir, farscadır, “açılmış (parlaq) gül” deməkdir (qönçə sözü ilə müqayisə et). (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • GÜLQÖNÇƏ

    “Hələ tam açılmamış gül” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • GÜLLƏ

    Farscadır, əsli qoluledir, “kürəcik” deməkdir. Bizdə ox sözü işlədilib, Tuvalılar indi də ox işlədirlər

    Полностью »
  • GÜLLƏBARAN

    Farscadır, “güllə yağışı” (baran “yağış”dır) deməkdir, baridən feili “yağ­maq” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • GÜLLƏÇİ

    “Snayper” məqamında işlədilib, Aşıq Ələsgər oğlunu gülləçi hesab edirdi. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • GÜLMƏŞƏKƏR

    Farscadır və əsli gülbəşəkər kimidir. Mənası “şəkərlə qarışdırılmış qızıl gül”, yəni “gül mürəbbəsi” deməkdir

    Полностью »
  • GÜLMIX

    Farscadır, “papağı gül yarpağı kimi (yastı) olan mıx” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • GÜLNİSƏ

    Gül (farsca) və nisə (ərəbcə) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib, hərfi mənası “gül qadın” (gül tək) deməkdir

    Полностью »
  • GÜLTƏKİN

    “Gül kimi (gül tək)” olan deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • GÜLVAR

    Gül və varı (bənzəyən) sözlərindən əmələ gəlib, “gülə bənzəyən” de­mək­dir. Qadın adıdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • GÜLZAR

    Gül farscadır, zar (əsli: əzar) isə ərəb sözüdür (mənası “yanaq” deməkdir). Gülzar “gülyanaqlı” mənasını verir

    Полностью »
  • GÜN

    El sözünün sinonimidir, “xalq” deməkdir. El-gün (el-güz, el-cir, el-car kimi də olub) sinonimlər birləşməsi “aləm” mənasını verir

    Полностью »
  • GÜNBƏGÜN

    Gün sözünün təkrarından və bə bağlama vasitəsindən törəyib. Gün bi­zim sözdür, bə isə farscadır. Necə gəlib girib araya? Niyə dəlmədeşik, az-maz, qar­

    Полностью »
  • GÜNDƏM

    Ərdəm qəlibi üzrə əmələ gəlib. Yeldəm kəlməsi də mövcud olub (bərk qa­çan), yelbə variantında da işlədilib -dəm şəkilçisi təqribən “olan” mənalı söz y

    Полностью »
  • GÜNDÜZ

    Qədim mənbələrdə bu kəlmənin gündün variantı da qeydə alınıb. Aydın qə­libi üzrə (ay və dan, yəni “ay işığı”), gündün (gün və dan, yəni “gün işığı”) s

    Полностью »
  • GÜNEY

    Türk dillərində ey sözünün əsas mənası “tərəf” demək olub. Qabaq tərəf ye­rinə, iləy (müqayisə et: iləri, yəni irəli) işlədilib

    Полностью »
  • GÜNƏMUZD

    Mozd farsca “haqqın pulla ödənilməsi” deməkdir. Günəmuzd “haqqın gündəlik ödənilməsi”dir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • GÜNƏŞ

    Ən qədim forması güyəş kimi olub. Kuy (küy, köy) sözü “işıq” (qaqauzlarda günəş sözünü ruscaya “свет” kimi tərcümə ediblər), “od”, “yanmaq” mənalarını

    Полностью »
  • GÜNÜ

    Mənası “paxıl” kimi açıqlanıb. Məncə, gün (od, yandırmaq) sözü ilə bağlıdır: günülər, adətən, bir-birini yandırmaqla, hirsləndirməklə (od qoymaqla) in

    Полностью »
  • GÜRZƏ

    Farscadır, ərəblər ona əfi deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • GÜVƏ

    Yunu yeyən bu varlığın adı gövşəmək (çeynəmək, doğramaq, yemək) sözü zəminində əmələ gəlmişdir (rus dilində də моль размельчать sözü ilə kökdaşdır)

    Полностью »
  • GÜZ

    Bax. küz (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • GÜZƏRAN

    Farscadır, güzar (əsli: qozər) sözünün cəmidir. Farsca qozaştən məsdəri ilə bağlıdır, mənası “keçib-gedən”, “daimi olmayan” deməkdir

    Полностью »
  • GÜZƏŞT

    Farsca qozəştən, yəni keçmək (əsası: qozər) feili ilə bağlıdır. Başqa bir qozəştən isə (əsası: qozar) “qoymaq” deməkdir (müq

    Полностью »
  • GÜZGÜ

    Görmək feili zəminində yaranıb. Əvvəlcə görgü, sonra gözgü, nəhayət, güzgü şəklində olub. Maraqlıdır ki, rus dilində olan зеркало kəlməsi зрачок sözü

    Полностью »
  • HAB

    ing. hub – mərkəz

    Полностью »
  • HACAT

    Ərəbcədir, ehtiyac sözü ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • HACILEYLƏK

    Anadolu türkləri buna “Hacı-baba” deyirlər, farslarda hacıleylək kimi işlədilir. Bizdə bəzən, sadəcə, “ley” deyirlər

    Полностью »
  • HACIOTU

    Əsli yunanca olan və rus dilində işlədilən мандрагора adlı bitkiyə bizdə hacıotu deyiblər (“sığınotu”, “maralotu” da deyiblər)

    Полностью »
  • HAÇAQAYA

    Tovuz rayonunun ən dilbər guşələrindən birində müqəddəs ziyarət­gah­dır. Rəvayətə görə, İmam Əli qılıncını yoxlamaq üçün qayaya vurmuş və qaya iki yer

    Полностью »
  • HAÇAN

    Hansı və çağ kəlmərinin birləşməsindən əmələ gəlib. Haçağ olub, sonra haçan formasına düşüb. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • HAFİZ

    Quranı əzbər bilənlərə deyirlər. Ərəbcədir, mühafizə, hifz tipli sözlərlə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • HAL

    “Filankəsi hal aparıb” deyirlər. Bu söz, əslində,hal deyil, “al”dır (hiylədir), mə­na­sı da “demon” deməkdir

    Полностью »
  • HAL-HAZIR

    Sinonimlər birləşməsidir. Hal sözünün bir mənası “indi” (hazırda) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • HALƏ

    Yunan mənşəlidir, “halqa” (aura) deməkdir. Bizə ərəb dilindən keçib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • HALİT

    yun. hals – duz

    Полностью »
  • HALQA

    Ərəbcədən alınma sözdür. Türk aləmində həmin mənada aylav (aylayu), yəni “dəyirmi olan” sözü işlədilib

    Полностью »
  • HALQAVARI

    Halqa məlumdur, varı isə farsca “oxşayan” deməkdir. Halqavarı “halqaya oxşayan” mənasını əks etdirir

    Полностью »
  • HALOSFER

    yun. haIs – duz + yun. sphaira – kürə

    Полностью »