Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • GÖBƏK

    Döl ana bətnində olanda onun qidalanması üçün göbək bağı deyilən bo­ru işə yarayır. Doğumda bu bağı kəsirlər, yerdə kiçik bir çuxur qalır ki, ona da g

    Tam oxu »
  • GÖBƏLƏK

    Mənbələrdə quzu göbəyi ifadəsi var və göbələk (qıcıtqan) mənasında işlədilib. Ehtimal etmək olar ki, elə göbək və göbələk qohumdur

    Tam oxu »
  • GÖDƏKCƏ

    Kurtka (короткий) sözü ilə qohumdur, onun tərcüməsi ilə bağlı əmələ gəlib (kalkadır). (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÖGÖYÜN

    Rus dilində овод, bəzi dialektlərdə biyələk adlanan bu həşəratın adı onun rənginin göy olması ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • GÖL

    Tuva dilində öl sözü var və “yaş”, “göl” anlamında işlədilir. Onlar dağ çayına öləqə deyirlər. Ölə kəlməsi ruslardakı смочить sözünün tərcüməsi kimi v

    Tam oxu »
  • GÖN

    Mənbələrdə (M.Kaşğaridə) bu söz “heyvanın soyulmamış və ya aşılanmamış dərisi” mənasında açıqlanıb (el arasında “heyvanının gönünü al”, yəni “soy” dey

    Tam oxu »
  • GÖRƏ

    Görmək feilindən əmələ gəlmiş feili bağlama olub. Sonra qoşmaya çevrilib. ilə, deyə sözləri də bu qəbildəndir

    Tam oxu »
  • GÖRƏLGƏ

    Gör feilindən girəlgə (giriş yeri) qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖRKƏZMƏ

    Göstərmək feili ilə bağlıdır, mənfi xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirmiş olan şəxsə deyirlər (nümunə üçün göstərilən), görkəzmə adamdır

    Tam oxu »
  • GÖRMƏK

    Bu feilin əsasında qaramaq sözü dayanıb. Qaramaq görməyin qədim sino­nimidir. Görmək qaramağa nisbətən sonralar (həm də onun inkişafı pro­sesində) əmə

    Tam oxu »
  • GÖVDƏ

    Bu sözün əvəzinə mənbələrdə göydo kəlməsi verilib; köynək yerinə, kö­yü­lək işlədilib. Zənn edirəm ki, geymək feili də bunlarla qohumdur

    Tam oxu »
  • GÖY1

    Belə zənn edirəm ki, bu sözün rənglə əlaqəsi yoxdur. O, “od” mənasını verən göy (küy) kəlməsi ilə bağlıdır və günəşə, ulduza, ildırıma görə od mənalı

    Tam oxu »
  • GÖYÇƏ

    Alça növüdür, rənginə görə belə adlanıb, göyəm sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖYÇƏK

    Zahiri gözəllik anlamında işlədilir. Görcək kimi olub, eybəcər (göyçək ol­mayan) qadına “görüksüz” deyiblər

    Tam oxu »
  • GÖYDƏMİR

    Mənbələrdə bir mənası “bərkimiş dəmir” kimi açıqlanır. Belə bir cümlə də var: göydəmir deşib keçər. Buradakı göy kəlməsi rənglə bağlı deyil, “yandır­m

    Tam oxu »
  • GÖYƏM

    Rəng bildirən göy sözündən əmələ gəlib, rənginə görə belə adlanıb. Bəzi dialektlərdə gavalı sözü də göyalı kimi işlədilir

    Tam oxu »
  • GÖYƏRÇİN

    Hərfi mənası “göy quş” deməkdir (boyun tüklərinin rəngi göy olduğun­dan belə adlanıb). Farsca “kəbutər”, rusca “голубь” adlanır

    Tam oxu »
  • GÖYƏRTİ

    Kökü çöy kimi olub, “su”, “yaşıl” anlamları ilə bağlıdır. Göyərti həmişə sulu olur, quruyanda artıq suyunu (yaşıllığını, rəngini) itirir

    Tam oxu »
  • GÖYNƏMƏK

    Göy (od) sözü ilə qohumdur, “yanmaq” (soyuqdan da yanmaq olur) anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖYTÜRK

    Hun imperiyası dağılandan sonra ən güclü imperiya Göytürk imperiyası olub. Güman etmək olar ki (bu fikir ədəbiyyatda da verilib), bu söz “Tanrı” anla­

    Tam oxu »
  • GÖYÜŞ

    Şəxs adı kimi işlədilən bu sözün bir neçə yozumu ola bilər: 1. Qaraş qəlibi üzrə göy sifətindən düzəlib

    Tam oxu »
  • GÖZ AĞARTMAQ

    Buradakı ağart sözü, əslində, alartmaqdır. Al –“qırmızı” deməkdir. Gözü ağardanda (hirslənəndə) gözə qan gəlir və o qızarır

    Tam oxu »
  • GÖZ QOYMAQ

    “Подметить” mənasında işlədilən bu sabit birləşmədəki qoymaq sözü qaramaq (baxmaq) feilinin dəyişmiş formasıdır, yaxın mənalı sözlərin birləşməsindən

    Tam oxu »
  • GÖZ-QULAQ OLMAQ

    Bu ifadə həm də gözdə-qulaqda olmaq formasında işlədilir, hərfi mənası “gözü və qulağı işə salmaq (gör və eşit)” deməkdir

    Tam oxu »
  • GÖZƏK

    Çuvalın ağzını kəndirlə bağlamaq üçün gözəklər (петля) tikirlər. Sözün kökü göz ismi ilə bağlıdır (“stolun gözü” deyirik), -ə şəkilçisi feil düzəldir

    Tam oxu »
  • GÖZƏL

    Göz özü ilə bağlıdır. Göyçək, görkəm, görük sözləri ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖZÜ DÜŞMƏK

    Buradakı düşmək sözü, əslində, tuş (olmaq) sözü ilə bağlıdır, “rastlaşmaq” mənasını əks etdirir. Yola düşmək də “yola tuş olmaq” deməkdir

    Tam oxu »
  • GRP

    ing. GRP, Gross Rating Point – ümumi reytinq göstəricisi

    Tam oxu »
  • GUŞAD

    Farsca “işıqlı yer”, “acıqlıq” deməkdir. Bərguşad sözü də buradandır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GUŞƏNİŞİN

    Farscadır, guşə “bucaq” (künc), nişin isə “oturan” deməkdir (bir küncə çəkilib oturan). (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÜBRƏ

    Alınma sözdür. Bizdə onun yerinə puş/püş (навоз) kəlməsi işlədilib (dia­lektlərdə indi də var). Puş təbii gübrədir, kimyəvi yolla alınmır

    Tam oxu »
  • GÜCƏNMƏK

    Kökü gücdür, -ə şəkilçisi onu feilə çevirib, -n şəkilçisi isə qayıdış növü əmələ gətirib. İndi gücə feili müstəqil işlədilmir

    Tam oxu »
  • GÜDAZ

    Bəziləri fars mənşəli hesab edirlər, amma xalis türk sözüdür. Güdmək feili zəminində əmələ gəlib. İndi güdaza vermək birləşməsi mənfi mənada (güdə bil

    Tam oxu »
  • GÜL

    Üçgül, beşgül kimi sözlər işlədirik, burada gül “bucaq”, “künc” anlamında işlə­di­lir. Sözün əsli üçkünc, beşkünc olub, sonra təhrif nəticəsində gül ş

    Tam oxu »
  • GÜLAB

    Fars mənşəlidir, hərfi mənası “gül suyu” deməkdir. İndi “qızılgül yarpaq­la­rından hazırlanmış ətirli maye” anlamında işlədilir

    Tam oxu »
  • GÜLÇİN

    Hərfi mənası farsca “gül qoparan” deməkdir. çin “çidən” məsdərinin qram­matik əsasıdır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÜLƏBƏTİN

    Alınma sözdür, “qızıl və gümüş qarışığı olan sap” deməkdir. Belə sap­dan toxunmuş parça da güləbətin adlanır

    Tam oxu »
  • GÜLƏNDAM

    Əndam “ bədən” deməkdir. Güləndam “bədəni gül kimi olan”, “zərif bə­dən” mənasını əks etdirir. Fars dilindən keçib

    Tam oxu »
  • GÜLƏŞMƏK

    Dilimizin qədim dövründə “qoçaq”, “alp” mənalarını verən kür sözü olub (indi mənasını bir qədər dəyişib, “nadinc” anlamını əks etdirir)

    Tam oxu »
  • GÜLGÜN

    Fars sözüdür, “gülüzlü” deməkdir (gülgəz sözü ilə sinonimdir). Qəmgin, zəngin sözləri də alınmadır və gərgin, əzgin sözlərindəki –gin şəkilçisi ilə qə

    Tam oxu »
  • GÜLXAR

    Bir neçə yozumu var: 1. Gül ol, amma tikansız olma (tikanlı gül), xar farsca “tikan” deməkdir.  2. İpək parçanın növlərindən biri gülxara adlanır

    Tam oxu »
  • GÜLXƏNDA

    Qadın adı kimi işlədilir, farscadır, “açılmış (parlaq) gül” deməkdir (qönçə sözü ilə müqayisə et). (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÜLQÖNÇƏ

    “Hələ tam açılmamış gül” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÜLLƏ

    Farscadır, əsli qoluledir, “kürəcik” deməkdir. Bizdə ox sözü işlədilib, Tuvalılar indi də ox işlədirlər

    Tam oxu »
  • GÜLLƏBARAN

    Farscadır, “güllə yağışı” (baran “yağış”dır) deməkdir, baridən feili “yağ­maq” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÜLLƏÇİ

    “Snayper” məqamında işlədilib, Aşıq Ələsgər oğlunu gülləçi hesab edirdi. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÜLMƏŞƏKƏR

    Farscadır və əsli gülbəşəkər kimidir. Mənası “şəkərlə qarışdırılmış qızıl gül”, yəni “gül mürəbbəsi” deməkdir

    Tam oxu »
  • GÜLMIX

    Farscadır, “papağı gül yarpağı kimi (yastı) olan mıx” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÜLNİSƏ

    Gül (farsca) və nisə (ərəbcə) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib, hərfi mənası “gül qadın” (gül tək) deməkdir

    Tam oxu »
  • GÜLTƏKİN

    “Gül kimi (gül tək)” olan deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »