Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • GƏBƏRMƏK

    İzahı belədir: ölü bir qayda olaraq şişir. Türk dillərinin bəzilərində (məs, qaqauz dilində) hamilə yerinə qebə işlədilir

    Tam oxu »
  • GƏC

    Farscadır, “əhəng” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GƏDA

    Farsca “dilənçi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GƏDİK

    Getmək feili zəminində yaranıb. Dağın bir tərəfindən digər tərəfinə keçmək üçün olan gediş (keçid) yerinə deyilir

    Tam oxu »
  • GƏLİN

    Gəlmək feili ilə bağlı yaranıb, “evə gətirilən” deməkdir. Ruslarda da невеста sözü новый веду birləşməsindən törəyib, “təzə gətirilən” deməkdir

    Tam oxu »
  • GƏMALMAZ

    Gəm qantarğada atın ağzına salınan hissənin adıdır (qabaq sümükdən olub, ona görə də gəm adlandırılıb, indi dəmirdən düzəldilir)

    Tam oxu »
  • GƏMİRCƏK

    Ximircək forması da mövcuddur. Gəmirmək felindən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GƏMİRMƏK

    Gəm isimdir, bəs -ir şəkilçisi ona necə əlavə olunub? Sözün əsli gəmğir olub, -gir4 şəkilçisi adlarda feil düzəldir (müqayisə et: oqğur –“посадить”; q

    Tam oxu »
  • GƏNƏ

    Fars dilində kəne sözü “bit” (heyvanda) və “gənə” anlamında işlədilir. Əbu Həyyan bu sözün yerinə saqurqa kəlməsini işlədib, (qan) “soran” deməkdir

    Tam oxu »
  • GƏNƏŞMƏK

    “Məsləhətləşmək” mənasında gən-ə-mək feIli olub. Ondan da gən-ə-ş-mək sözü əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GƏRDƏK

    Farscadır, girdə sözündəndir, “girdə (dəyirmi) çadır” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GƏRDİŞ

    Farsca qeştən (fırlanmaq) feili ilə qohumdur. Qrammatik əsası gərd sözüdür, -iş şəkilçisi isə sifariş, saziş sözlərindəkinin eynidir

    Tam oxu »
  • GƏRMƏ

    Latın dilində gərmə sözü var və “isti” deməkdir. Söz həmin mənada fars dilində də işlədilir, Yunan dilində də var (görünür, termo sözü də buradandır)

    Tam oxu »
  • GƏRMƏŞOV

    İki ağac növü şov komponenti ilə bitir: gərməşov və mürdəşov (murdarça). Gərməşov –“gərilə (əyilə) bilən, sınmayan, elastik olan şov (əsli: şiv)” demə

    Tam oxu »
  • GƏRNƏŞMƏK

    Gərmək feili, gərgin sifəti ilə qohumdur. Gərnəşmək əzələlərin gərilməsi ilə bağlıdır. Sözün əsli gər-in-ə-əş kimi olub, -in şəkilçisi gər feilindən b

    Tam oxu »
  • GƏŞT ELƏMƏK

    Gəşt fars sözüdür, “gəzmə”, “seyr” mənalarını əks etdirir. Poeziyada çox işlədilib: Hərdəm-hərdəm gəşt edir bu yerlərə, / Aşiqi salmasın yaman hallara

    Tam oxu »
  • GƏTİRMƏK

    Əsli gəldir kimi olub. Aparmaq yerinə, albar (al və get), bir ildir yerinə, bildir işlədildiyi kimi, gəldir əvəzinə də gətir işlədilib

    Tam oxu »
  • GƏVƏLƏ

    Gəv “çeynəmək” deməkdir, ondan səpələ qəlibi üzrə gəvələ əmələ gəlib. Gövşəmək də buradandır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GƏYİRMƏK

    Mənbələrdə gəyir və gəgirdək sözləri var, “boğaz”, “nəfəs borusu” mənasında açıqlanıb. Görünür, gəyirmək, ximirçək, qırtlaq, xirtdək sözləri “boğaz” m

    Tam oxu »
  • GƏZƏL

    Qoz, nar kimi meyvələrin qabığına və onun rənginə gəzəl, gəz deyirik. Fars dilindən gəlsə də, əsli sloven (Yuqoslaviyada xalqdır) sözüdür

    Tam oxu »
  • GİCBƏSƏR

    Gic (fırlanma) və bisər (farsca: başsız) kəlmələrindən əmələ gəlib, “sarsaq” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GİCƏLLƏNMƏK

    Farsca qice “baş fırlanması” deməkdir. Söz də ondan əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GİCİTKAN

    Qıcıq, qıdıq sözləri ilə kökdaşdır. “Qıcıq törədən (dalayan) bitki” deməkdir. Deyim də var: gicitkan dalayar, əməköməci yalayar (müalicə edər)

    Tam oxu »
  • GİDİ (GİDİ DÜNYA)

    Bu söz mənbələrdə “yaramaz” mənasında verilib. Məncə, gedən (dəyişkən, sabit olmayan, dayanmayan) sözü ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • GİLEY

    Farscadır, əsli “gile”dir. Bizdə təhrif edilib və sonuna y samiti artırılıb. Mənası “şikayət” deməkdir

    Tam oxu »
  • GİLƏMEYVƏ

    Gilə fars, meyvə isə ərəb sözüdür. Giləmeyvə -“giləli meyvə” deməkdir, bura moruq, çiyələk, üzüm, qarağat və s

    Tam oxu »
  • GİLƏNAR

    Fars sözüdür. “Meyvəsi nar giləsinə oxşayan” deməkdir. Bizdə “turş gilas” (albalı) mənasında işlədilir

    Tam oxu »
  • GİLƏVAR

    Farscadır, cənubdan əsən küləyə deyirik.

    Tam oxu »
  • GİLYOTİN

    Fransa inqilabı günlərində inqilabi qanunverici orqanın üzvü, həkim Jozef İqnas Gilyoten məhkumların edam olunması üçün mexaniki bıçaqdan istifadə edi

    Tam oxu »
  • GİMNAZİYA

    Demək olar ki, qədim dünyanın heç bir xalqı bədən tərbiyəsini yunanlar qədər sevmirdi. Onlar hesab edirdilər ki, insan hər şeydə – əqli, fiziki və mən

    Tam oxu »
  • GİPS

    yun. gypsos – təbaşir, əhəng

    Tam oxu »
  • GİRDAB

    Farscadır. Əsli girdə ab kimidir. Girdə -“dairəvi, çevrəyə bənzəyən” deməkdir, ab isə “su”. Girdab –“suyun girdə yeri”, yəni “burulğanı”dır

    Tam oxu »
  • GİRDƏ

    Fars mənşəlidir, girdin (gırdın) sözü ilə qohumdur. “Dairəvi olan” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GİRDİN

    Dilimizdə mişarla eyni boyda kəsilmiş yoğun odun parçalarına girdin (dialektlərdə: gırdın) deyirlər. Bu, girdə sözü ilə bağlıdır, “dairəvi parçalar” d

    Tam oxu »
  • GİRƏVƏ

    Fars sözüdür, əsl mənası “pusqu” deməkdir. Bizdə “fürsət” mənasında işlədilir. Gir kəlməsi də farscadır, mənası “qüvvə” deməkdir (“qıçım girdən düşüb”

    Tam oxu »
  • GİRLƏNMƏK

    Baş girləmək, başını dolandırmaq ifadələrindəki girlə, dolandır sözlərinin mənası nədir? Mənbələrdə girlənmək kəlməsinin mənası “öz ətrafında sürətlə

    Tam oxu »
  • GİROV

    Farsca “götürmək” mənasını verən qereftən feili ilə bağlıdır, qrammatik əsası qirdir. Bizdə tutuq sözü işlədilib

    Tam oxu »
  • GİRYAN

    Farsca qeristən (ağlamaq) feili ilə bağlıdır, qrammatik əsası qeridir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GİZLƏMƏK

    Giz sözü müşk (yıpar) saxlamaq üçün olan qabı əks etdirib. Deyim də var: müşkü iyi satar. Giz elə qab olub ki, ətirin yayılmasına imkan verməyib

    Tam oxu »
  • GİZLƏNPAÇ

    Gizləntut, gizləntap, gizlənpaç, gizlənpus kimi müxtəlif formalarda işlədilir. Ədəbi dilimizdə gizlənpaç variantı sabitləşib

    Tam oxu »
  • GOD

    Anadolu türkləri bu sözün yerinə kovan işlədirlər. Vedrə sözünün əvəzinə kova deyirlər. God “arı yeşiyi” deməkdir

    Tam oxu »
  • GÖBƏK

    Döl ana bətnində olanda onun qidalanması üçün göbək bağı deyilən bo­ru işə yarayır. Doğumda bu bağı kəsirlər, yerdə kiçik bir çuxur qalır ki, ona da g

    Tam oxu »
  • GÖBƏLƏK

    Mənbələrdə quzu göbəyi ifadəsi var və göbələk (qıcıtqan) mənasında işlədilib. Ehtimal etmək olar ki, elə göbək və göbələk qohumdur

    Tam oxu »
  • GÖDƏKCƏ

    Kurtka (короткий) sözü ilə qohumdur, onun tərcüməsi ilə bağlı əmələ gəlib (kalkadır). (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÖGÖYÜN

    Rus dilində овод, bəzi dialektlərdə biyələk adlanan bu həşəratın adı onun rənginin göy olması ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • GÖL

    Tuva dilində öl sözü var və “yaş”, “göl” anlamında işlədilir. Onlar dağ çayına öləqə deyirlər. Ölə kəlməsi ruslardakı смочить sözünün tərcüməsi kimi v

    Tam oxu »
  • GÖN

    Mənbələrdə (M.Kaşğaridə) bu söz “heyvanın soyulmamış və ya aşılanmamış dərisi” mənasında açıqlanıb (el arasında “heyvanının gönünü al”, yəni “soy” dey

    Tam oxu »
  • GÖRƏ

    Görmək feilindən əmələ gəlmiş feili bağlama olub. Sonra qoşmaya çevrilib. ilə, deyə sözləri də bu qəbildəndir

    Tam oxu »
  • GÖRƏLGƏ

    Gör feilindən girəlgə (giriş yeri) qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖRKƏZMƏ

    Göstərmək feili ilə bağlıdır, mənfi xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirmiş olan şəxsə deyirlər (nümunə üçün göstərilən), görkəzmə adamdır

    Tam oxu »