Этимологический словарь азербайджанского языка

  • OFELİYA

    Latıncadır, “ənsari” (kömək əli uzadan) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • OFİOLİTLƏR

    yun. ophis – ilan + yun. lithos – daş

    Полностью »
  • OFLAYN

    ing. off-line – xətdən kənar

    Полностью »
  • OĞLAQ

    İndi “keçi balası” mənasında işlətdiyimiz bu söz qədimdə, həm də indiki quzu anlamını əks etdirib. Oğlan sözü də onunla eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • OĞLAN

    Yakut dilində oğo “uşaq”dır, oğolon isə “doğmaq”dır. Oğlan “doğulmuş” (qıza da aiddir) deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • OĞLAN-QIZ

    “Hermofrodit” deməkdir. Türkmənlərdə qıztəkə (dişi-erkək) işlədilir. Deməli, qız (dişi) və qısraq sözləri qohumdur

    Полностью »
  • OĞRAŞ

    Görüşmək, rastlaşmaq mənasında oğra feili olub. Uğramaq, oğru, oğraş sözləri də onunla kökdaşdır (ilkin kök oğ feilidir)

    Полностью »
  • OĞRU

    Oğ feili mövcud olub, ad-feil omonimi kimi işlədilib: красть (feil), тайный (ad). Oğru sözün feil korrelyatından yaranıb

    Полностью »
  • OĞRUN

    Oğ sözü qədim feillərdən olub, “xəlvəti görüşmək” mənasında işlədilib. Oğru həmin feildən əmələ gəlmiş addır (əvvəl sifət olub, sonra isimləşib), “xəl

    Полностью »
  • OĞUL

    İndi bu söz oğlan uşağı ilə bağlı işlədilir, amma qabaqlar qıza da oğul deyiblər (indi də qalmaqdadır)

    Полностью »
  • OĞURSAQ

    Oğur sözü “bala” deməkdir. Ehtimal ki, oğul sözü ilə kökdaşdır. Oğursaq balası ölmüş, amma yenə də sağılan heyvana deyirlər

    Полностью »
  • OĞUZ

    Dilimizdə “bacarmaq” mənasını verən u feili olub. Onun üzərinə z (s) artır­maqla “bacarıq” mənasını verən uz (us) kəlməsi düzəlib (indi də işlədilir):

    Полностью »
  • OX

    Əsli ağ kimi olub, “yuxarı atılan” deməkdir. Güllə (farscadır) sözünün yerinə işlə­dilib; ox uyğur dilində ok kimi işlədilir

    Полностью »
  • OXATAN

    Müştəri ulduzu kaman (qövs, yay) bürcündə yerləşir və formaca ox atan­lara oxşayır. Ad da buradan əmələ gəlib

    Полностью »
  • OXDURUQ

    Donuzluqda dəyirman oxunun altına qoyulan ağaca (indi dəmirdən istifadə olunur) oxduruq (Quba ləhcəsində: uxduraq) deyirlər, ox və durmaq sözlərindən

    Полностью »
  • OXLOV

    Əsli oxlayu (oxsayağı) kimi olub. Ox kəlməsi ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • OXRANMAQ

    “Səs salmaq” deməkdir. Oy “səs” mənasında Anadolu türklərində indi də işlədilir. Oxumaq (петь) sözü ilə eyni kökə malikdir

    Полностью »
  • OXŞAMA

    Çuvaş dilində ok (ox, oş, oğ) sözü “bənzəyən” deməkdir. “Əzizləmək” mə­nasında olan oxşamaq sözü isə “tumar” mənasını verən oğ kəlməsi ilə bağlı­dır

    Полностью »
  • OXUMAQ

    Qədimdə ok sözü olub və “səsləmək”, “mahnı oxumaq” anlamlarında iş­lədilib. Atın oxranması da bununla bağlıdır

    Полностью »
  • OKEAN

    yun. okeanos – ucsuz-bucaqsız dəniz

    Полностью »
  • OKEANOLOGİYA

    yun. okeanos – ucsuz-bucaqsız dəniz + yun. logos – elm, təlim

    Полностью »
  • OKKLÜZİYA

    lat. occlusio – qapanmaq, gizlənmək

    Полностью »
  • OLİQOKLAZ

    yun. oligos – az, cüzi, əhəmiyyətsiz + yun. klasis – qırma, qırılma

    Полностью »
  • OLİVİN

    lat. oliva – zeytun; rənglərinin oxşarlığına görə

    Полностью »
  • ONAXAY

    Solaxay qəlibi üzrə yaranıb, “правша” anlamında işlədilmişdir. On “sağ” de­mək olub. İndi solaxayın antonimini tapmaqda çətinlik çəkirik

    Полностью »
  • ONDA

    Bu əvəzlikdəki n samiti tarixi qalıqdır: əvəzlik ol, an, al və s. formalarda işlə­di­lib, sonra o şəklində sabitləşib

    Полностью »
  • ONİKS

    yun. onyx – dırnaq

    Полностью »
  • ONQON

    Tanıma əlaməti kimi şərh olunur. Özbək dilində onq sözü var və “şüur” kimi başa düşülür. Görünür, onqon da şüurlar, dərrakə ilə bağlı sözdür

    Полностью »
  • OOLİT

    yun. oon – yumurta + yun. lithos – daş

    Полностью »
  • OPAL

    sanskr. upala – qiymətli daş

    Полностью »
  • OPERATOR

    Latın sözüdür və “operasiya (əməliyyat) həyata keçirən” deməkdir. İndi məna bir qədər dəyişib, əsasən kino sənəti ilə bağlı işlədilir

    Полностью »
  • OPPONENT

    Oppozisiya sözü ilə qohumdur, latın mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ORAKUL

    Qədim mədəniyyətlərdə hesab olunurdu ki, gələcəkdə baş verəcək hadisələr qabaqcadan müəyyən olunub və nəyin olub-olmayacağını allahlar bilir

    Полностью »
  • ORAQ

    “Kəsmək”, “biçmək” anlamlarını əks etdirən ormaq feilimiz olub. Daramaq sözündən daraq yarandığı kimi, eyni qəlib üzrə ormaq feilindən də oraq ismi əm

    Полностью »
  • ORANJİST

    Fransanın cənub-şərqində, Rona çayının sahilində Oranj şəhəri yerləşir. XVI əsrdə hollandiyalı bir zadəgan Hollandiyadakı torpaq sahələri ilə bərabər,

    Полностью »
  • ORANQUTANQ

    Malaysk (malay) dili ilə bağlıdır. Oran (adam), hutanq (meşə) söz­lərindən əmələ gəlib: “meşə adamı (vəhşi adam)” deməkdir

    Полностью »
  • ORBİT

    lat. orbita – yol

    Полностью »
  • ORDEN

    Alman sözüdür, qədim mənası “sink təbəqə” demək olub. İndi “fərqlənmə, təltif nişanı” mənasında işlədilir

    Полностью »
  • ORDU

    Türk dillərində orda sözü “xan sarayı” anlamında işlədilib. Anadolu türkləri hər­bi düşərgəyə ordu deyirlər

    Полностью »
  • ORFOQRAM

    Yunan mənşəlidir, termin kimi “orfoqrafiya qaydalarına uyğun yazma” deməkdir. Bu, hərf ola bilər, şəkilçi ola bilər və s

    Полностью »
  • ORXAN

    Ədəbiyyatda mənşəyi açıqlanıb. Or (biçmək) və xan sözlərindən əmələ gəlib, “biçən, kəsib-tökən xan” (yəni igid) deməkdir

    Полностью »
  • ORİJİNAL

    Latın sözüdür, “mənbə”, “mənşə” anlamlarını əks etdirir. Bizdə, bir şeyin əsli mənasında işlədilir. Antonimi surət sözüdür

    Полностью »
  • ORİJİNAL-MAKET

    lat. originalis – ilkin + fr. maquette, ital. maccietta – eskiz, model

    Полностью »
  • ORQANİZM

    lat. organismus < organizo – təşkil edirəm, qururam

    Полностью »
  • ORNİTOFAUNA

    yun. ornithos – quş + lat. Fauna – meşə və çəmənlər ilahı

    Полностью »
  • OROQRAFİYA

    yun. oros – dağ + yun. grapho – yazıram, təsvir edirəm

    Полностью »
  • ORTABAB

    Bab ərəbcə “tay” deməkdir. Ortabab “orta vəziyyətdə olanların yoldaşı, tayı” kimi başa düşülə bilər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • ORTAQ

    Mənbələrdə otra, ortu, orta sözləri var, “середина” anlamlarında işlədilib. Ortuq, ortaq isə şərik mənasında açıqlanıb

    Полностью »
  • ORTİT

    yun. orthos – düz

    Полностью »
  • ORTOKLAZ

    yun. orthos – düz + yun. klasis – qırma, qırılma, sındırılma, parçalanma

    Полностью »