Этимологический словарь азербайджанского языка

  • QANAD

    Tuva dilində bu kəlmənin əvəzində, çalğın işlədilir (qanad çalmaq deyirik). Bir ehtimala görə, qanad sözü də çalmaq feili zəminində yaranıb və təhrif

    Полностью »
  • QANAX

    Qarğıdalı, qoz və s. üzündəki qabığa qanax deyirlər. Deməli, qanax sözü “qabıq” deməkdir. Qaymaq sözünü də bununla bağlamaq olar: südün üz qabığı

    Полностью »
  • QANAVUZ

    Ərişi qırmızı, arğacı mavi rəngdə olan ipək parça növüdür. Alınma sözdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QANÇIĞA

    Alınma sözdür, onun müqabilində ağsaduruq (əyiləni saxlayan) sözümüz olub. Ağsa –“əyilməyə meyil etmək’dir, duruq isə boyunduruq sözünün 2-ci hissəsin

    Полностью »
  • QANÇIR

    Ət və dəri arasında bərkimiş, laxtalanmış qana belə deyirlər. Zərbədən, soyuqdan və s. əmələ gəlir. “Göyərmə” mənasında da işlədilir (синяки)

    Полностью »
  • QANDAL

    Ərəb mənşəlidir, çox dillərdə işlədilir, hərfi mənası “düyün” deməkdir, “bu­xov” anlamında da işlədilir

    Полностью »
  • QANE

    Ərəbcədir, qənaət sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QANIXMA

    Birikmək qəlibi üzrə qan ismindən düzəlmiş feildir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QANIRMAQ1

    Qıymaq (əymək) feili zəminində yaranıb və qədim forması qıyır (qayır) kimi olub, ruscaya “согнуть в виде крючок” kimi tərcümə edilib

    Полностью »
  • QANLI

    Gözümdən qanlı yaş axır deyirik. Əslində, heç bir qan görünmür və olmur. Qaqauz dilində bu ifadə “горючие слезы” anlamında işlədilir

    Полностью »
  • QANLI FƏLƏK

    Qan “isti” deməkdir, gün sözü ilə qohumdur. Qanlı fələk “od qoyan (yandıran) fələk” kimi başa düşülə bilər

    Полностью »
  • QANSIZ

    Qansız adamdır deyirik, “qəddar”, “soyuq” mənasını verir. Bu da qan sözünün “isti” anlamı ilə bağlılığını göstərir

    Полностью »
  • QANTARĞA

    Qaytarmaq feili ilə bağlıdır. “Atı istiqamətləndirmək, lazım gəldikdə dayandırmaq vasitəsi”dir. Qantarğa kəm (atın ağzına vurulur), yüyən (minicinin t

    Полностью »
  • QANTƏPƏR

    Dağda bitən kökü meyvəli (çuğundur sayağı) bitki adıdır. Qan təzyiqini nizamlayır. (Qanı təpir). (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QAPALI

    Qapamaq feilindən -alı şəkilçisinin köməyi ilə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QAPAZLAMAQ

    Rus dilində bir ifadə var: родился в сорочке (xoşbəxtlik əlaməti he­sab olunur). Bizdə onun qarşılığı qabıqlı oğul birləşməsi olub (ətənəsində do­ğul­

    Полностью »
  • QAPI

    Qapamaq feili ilə qohumdur, mənbələrdə qapıq kimi verilib. Deməli, indi feildən isim düzəldən -ı şəkilçisi tarixən -ığ4 formasında olub

    Полностью »
  • QAR

    Ehtimal ki, qarışmaq sözünün köküdür. Hind dilində sneq (ruslara da hind dilin­dən keçib) məhz “qarışıq yağan” deməkdir

    Полностью »
  • QARA

    İndiki aşqara sözünün yerinə qaraətmək, qara-qura kəlmələri işlədilib. Mənası “qovrulmuş yemək” deməkdir, qara-qura, təxminən, cız-bız modeli üzrə yar

    Полностью »
  • QARA DAM

    Qazma evlərə qara dam deyiblər. Qara “torpaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARA QƏPİK

    Qızıl və gümüşdən fərqli olaraq mis, dəmir pula ( rəngi qara olduğu üçün) belə deyiblər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QARAAĞAC

    Qara sözünün mənalarından biri “qüvvətli”, “möhkəm” deməkdir (Səl­cuq­larda Qara Arslan olub və mənbələrdə ruscaya “ могучий лев” kimi tərcümə edilib

    Полностью »
  • QARABAŞ

    Evdə saxlanılan qulluqçu qadın, adətən, qara rəngdə (zənci) olub, ona görə də qarabaş adlanıb. Radlov yazır ki, qulluqçu qadın rus olduqda ona ağbaş v

    Полностью »
  • QARABOYUNLAR

    Tovuzda kənd adıdır. Mənbələrdə boy (bod, bodun, boyun) sözü “xalq”, “əhali”, “qəbilə” anlamında açıqlanıb

    Полностью »
  • QARAÇAYLAR

    Milliyətcə qaraçaylı olan, Xanlar rayonunun Balçılı kəndində müəl­lim işləyən Roza Məmmədovaya görə, bir xəstə müalicəsi üçün ot gəzir, bu yerə çatand

    Полностью »
  • QARAÇI

    Qara sözünün bir mənası “insan qrupu” deməkdir, görünür, qaraçı “topa ha­lında yaşayan” anlamını əks etdirir

    Полностью »
  • “QARAÇI”

    Bu saz havasının 2-ci adı el havasıdır. Qara da “el” deməkdir, sinonim söz­lərdir. Gün də (elim-günüm) “xalq” deməkdir

    Полностью »
  • QARADAMAR

    İndi işlətdiyimiz вена sözünün türkcəsidir, qanı ürəyə aparır. “Böyük (qara sözünün bir mənası böyükdür) damar” deməkdir

    Полностью »
  • QARADAN O YANA RƏNG YOXDUR

    7 rəng var, birincisi ağ, sonuncusu qara rəng­dir. Deyim bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARADONLU

    400-cü ildə Çiçinin (Günçinin oğlu olub) 9-cu nəslindən olan Balamir ölür və oğlu Ulduz imperator olur

    Полностью »
  • QARAGÜL

    Qoyun cinsinin adıdır. Rəngi qara olur, gül isə sarı-qızılı qıvırcıqlara deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAGÜRUH

    Sözün birinci hissəsi (qara) rəng bildirmir, “pis” anlamını əks etdirir, güruh isə farsca “qrup” deməkdir

    Полностью »
  • QARAĞAT

    Dilimizdə qarağat, sarığat, qızılğat sözləri olub, rəngə görə fərqlənən giləmeyvə adlanır. Ğat türk dillərində “giləmeyvə” anlamını verən ən qədim söz

    Полностью »
  • QARAKƏHƏR

    Qara “tünd” deməkdir, kəhər açıqşabalıdı, qarakəhər isə tünd şa­balıdı rəngə deyirlər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QARAQ

    Hələ 1107-ci ildə rus dilində карач sözü olub, “nazir” anlamında işlədilib. Uy­ğur dilində həmin söz elə “nazir” deməkdir

    Полностью »
  • QARAQAYIŞ

    Hodax sözü var və 2 mənada işlədilir: 1. “Cütçü” (xışla yer şumlayan), kotanı dartmaq üçün qoşulmuş birinci boyun öküz (Şamaxıda buna çərkov deyirlər)

    Полностью »
  • QARAQOVAQ

    Ağcaqovaq sözünün əksidir. Qabığı qara olduğundan belə adlanılıb. Ağcaqovağın qabığı gümüşü olur. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • QARALAMAQ

    “Məni yaman qaralamısan” deyirik. Sözün əsli qaraqlamaqdır, yəni “göz altına almaq”, “nəzərdən qaçırmamaq”, “hər addımını izləmək” deməkdir

    Полностью »
  • QARAMAL

    M.Kaşğaridə ilxı sözü “iri heyvan”, qara ilxı birləşməsi isə rus dilindəki “скот” mənalarında izah olunub

    Полностью »
  • QARAMAT

    Qarı (əl) kəlməsi ilə bağlıdır, rus dilinə “пятерня” kimi tərcümə olunub: “əlin barmaqların açılmış vəziyyəti” (qapaz) kimi başa düşülə bilər

    Полностью »
  • QARANDAŞ

    Qara və daş sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş xalis türk sözüdür. Karandaş formasında rus dilində də işlədilir və rus dilinin təsiri ilə biz də s

    Полностью »
  • QARANQUŞ

    Sözün əsli fırlanquş, burulanquş kimi olub. Sürətlə və sapma vuraraq uçduğu üçün belə adlanıb. Anadolu türklərində kurlanğuc balıq ifadəsi “qanadlı ba

    Полностью »
  • QARASARILIQ

    Xolera xəstəliyinin adıdır. Burada qara hissəsi “pis” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARASINA

    Birinin arxasınca danışanda, qeybətini edəndə deyirik: “qarasına da­nı­şır”. Qarasına sözünün kökü qaraq (göz) kəlməsi ilə bağlıdır

    Полностью »
  • QARASU1

    Qalukoma xəstəliyinə el arasında qarasu deyirlər. Buradakı qara sözü sifət deyil və rəng bildirmir, həmin kəlmə göz (qaraq) deməkdir, qarasu məfhumu i

    Полностью »
  • QARAŞ

    Adam adıdır, qaraşın (müq et: sarışın) sözünün dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAYAĞ

    “Qətran” anlamında işlədilib. Qara burada rəng bildirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QARAYARA

    Türk dillərində qara sözünün mənaları olduqca çoxdur: rəng, çirk, torpaq, yazmaq, ağır, pis, yas, cinayət, yaraq, xalq, xuruş

    Полностью »
  • QARAYATAQ

    Çöldə çəpəri olmayan qoyun yatağına deyirlər, rəng bildirmir. Burada qara “sadə” deməkdir (müq. et: qara camaat)

    Полностью »
  • QARAYEL

    Rusca buna шторм deyirlər. “Pis yel” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »