Этимологический словарь азербайджанского языка

  • QRABEN

    alm. graben – xəndək, çökək

    Полностью »
  • QRADİYENT

    lat. gradientis – addımlayan

    Полностью »
  • QRAFİT

    Yunan mənşəlidir, qrafa sözü ilə qohumdur, “cızıq çəkmə” (yazan) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QRAMMOFON

    Yunanca qram (yazı) və fon (səs) hissələrindən əmələ gəlib. Aparat kimi ilk dəfə 1887-ci ildə Almaniyada düzəldilib, “yazılanın yenidən səslən­diril­m

    Полностью »
  • QRANAT

    lat. granatus – dənəli

    Полностью »
  • QRANİT

    1. lat. granum – buğda, dən 2. Farslar buna “sənge xare” (bərk daş) deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QRAUVAKKA

    alm. grau – boz + alm. wacke – süxur növü

    Полностью »
  • QRAVİMETRİYA

    lat. gravis – ağır + yun. metreo – ölçürəm

    Полностью »
  • QRAVİTASİYA

    lat. gravitas – ağırlıq

    Полностью »
  • QREYZEN

    alm. greisen

    Полностью »
  • QRİFON

    yun. gripos – əyilmiş

    Полностью »
  • QROSSULYAR

    lat. grossularia – firəng üzümü

    Полностью »
  • QRUNT

    alm. grund – torpaq, özək

    Полностью »
  • QU

    Bu quş adıdır, bəzən “sona” da deyirlər. Rusca лебед adlanır. Bir də quğu quşu var, rusca кукушка (müftəxordur, özünə yuva tikmir, yumurtasını başqa y

    Полностью »
  • QU NƏĞMƏSİ

    Qu quşu ölüm ərəfəsində çox yanğılı bir səslə nəğmə oxuyur və bu, onun son nəğməsi olur. Sənətkarların ömürlərinin son anlarında yazdıqları əsas (xüsu

    Полностью »
  • QUAT

    Qüvvət sözünün təhrifidir. Qərb dialektlərində işlədilir (rəng mənalı quba da var), ehtimal ki, qonur sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • QUBA1

    Qızılı, yəni qırmızı ilə qonur qarşılığı olan rəngə quba deyirik. Ən çox at, qaz, dəvə və s. haqqında işlədilir: Quba qazlar

    Полностью »
  • QUBAR

    Ərəb mənşəlidir (əsli: qübar), “toz”, “torpaq” mənalarında işlədilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QUBERNATOR

    Yunanca “başçı” (quberniya rəhbəri) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QUBERNİYA

    Latın mənşəlidir, bizdə onun yerinə sancaq (qubernatora “sancaqbəyi”) deyiblər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QUCAQ

    Kökü qucmaq feilidir, -aq şəkilçisi feildən isim düzəldir (sor və soraq qəlibi üzrə). Kəlmə “od, isti” mənalarında işlədilmiş köy sözü ilə bağlıdır və

    Полностью »
  • QUDA

    V.Radlov məşhur 8 cildlik əsərinin 2-ci cildinin 2-ci hissəsində (s.1128) yazır ki, quda sözünün mənası “kəbin” deməkdir

    Полностью »
  • QUDUZ

    Dilimizdə r-z əvəzlənməsi ilə bağlı gör və göz, uddur və uduz, qudur və quduz... sözləri mövcuddur. Quduz sözü qudurmaq feilindən r-z əvəzlənməsi nəti

    Полностью »
  • QUL

    Qılmaq feili ilə bağlıdır, “işləyən” deməkdir. “Uşaq” mənasında da işlədilib (qul­beçə deyirik). Əsl Azərbaycan sözüdür, fars dilinə Xətainin dövründə

    Полностью »
  • QULAC

    Əsli qol və ac sözlərindən ibarətdir. İndi də bəzən qolac kimi işlədilir. Ehtimal ki, qucaq (qucu, quculamaq) sözü də məhz qol sözü ilə qohumdur

    Полностью »
  • QULAQ

    Məncə, qol, qıç, qulaq sözləri eyni kökdən törəyib və “çıxıntı” deməkdir. “Ar­xın qulağını dəyiş” deyirik; cəhrədə iyin kərt yeri də qulağa (cəhrədə o

    Полностью »
  • QULAQ ASMAQ

    Bu ifadədəki as sözünün əsli aç feilindən ibarətdir. Göz açıb bax­maq kimi, qulaq açıb eşitmək də mövcud olub

    Полностью »
  • QULAQÇIN

    “Ушанка” mənasında işlədilən bu söz qulaq və çın hissələrindən iba­rət­dir. Mənası “qulağı açılıb-yığılan papaq” deməkdir

    Полностью »
  • QULAMƏLİ

    “Əlinin qulu, qulamə” deməkdir, ərəbcədir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QULAN

    Bu sözün qulun forması da var. Oğul və oğlan sözləri göstərir ki, qul və qulan sözləri də olub, lakin indi qul müstəqil işlədilmir

    Полностью »
  • QULAN-QUŞQUN

    “İzahlı lüğət”də bu söz “qoşqu ləvazimatının hamısı” kimi açıqlanıb. Nə qulan-quşqun ifadəsi isə “təbii” anlamında şərh olunub

    Полностью »
  • QULANÇAR

    Bişirilərək yeyilən bir bitkinin adıdır. Başqa türk dillərində ona qulan­quyruğu deyirlər. Doğrudan da, atın quyruğuna bənzəyir

    Полностью »
  • QULDUR

    “Qolu güclü” demək olub, sonra məna dəyişib. Qol (qolçomaq) sözü ilə qohumdur, sinonimi hərami sözüdür (haram kəlməsindəndir)

    Полностью »
  • QULP

    Fars sözüdür, bizdə tutaq sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QULUNC

    Alınma sözdür, əsli ərəbcə olsa da, fars dilində çox işlədilir, mənası “sancı” deməkdir. Ruslar ona “колика” deyirlər

    Полностью »
  • QUMRAL

    Qoyunlar rənginə görə müxtəlif növlərə bölünür: qumral, ərbəş, bəröyüm, qara, boz, gərçal. Qumral “qızılı”, quba “açıq-şabalıdı rəng” deməkdir

    Полностью »
  • QUMRU

    Ərəbcədir, quş adıdır, cəm forması qumardır. Dialektlərdə qur-qur da deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • QUMSAL

    Başqa türk dillərinin bəzilərində qumsel kimi işlədilir. –sel şəkilçisi bizdəki –lı4 şəkilçisinin sinonimi kimi özünü göstərir

    Полностью »
  • QUNDAQ1

    Qədim mənası “bələk” deməkdir. Dialektlərdə yığcam adama qındırğa de­yirlər. -daq hissəsi bağ kəlməsinin dəyişmiş formasıdır

    Полностью »
  • QURAQLIQ

    Qurumaq feili ilə bağlıdır. Sonra quru(maq) sözündəki u səsi düşüb və quru-aq kəlməsi quraq şəklində sabitləşib

    Полностью »
  • QURAQSIMAQ

    Qurumaq feili ilə bağlıdır, ondan quru sifəti, sonra isə quru-aq ismi, nəhayət, quruaqsı feili əmələ gəlib (ikinci u saiti ixtisara düşüb)

    Полностью »
  • QURBAĞA

    Su dəyirmanında üst daşı oxla birləşdirən və fırlayan dəmirə el arasında qurbağa deyirlər. Formaca qurbağaya bənzəyir

    Полностью »
  • QURBAN

    Qəməri təqvimlə XII ayın adıdır. Mənası “əvəz” deməkdir. Qurban bayramı ilə bağlı yaranmış sözdür, “həyatını kiməsə fəda etmək” deməkdir, bizə ərəb di

    Полностью »
  • QURD

    “Milçək toxumundan yaranan ayaqsız böcək” deməkdir. Qurdalamaq sözü də bununla qohumdur. Qurucuq variantı da olub

    Полностью »
  • QURD-QUŞ

    “Ehtiyatlı olun, qabağınıza qurd-quş çıxar” cümləsi işlədilir. Əslində, söz qurd-qıc şəklində olub: “qurd və digər yırtıcı (qıc eləyən, dişləyən) heyv

    Полностью »
  • QURDAĞZI

    Dan üzü ifadəsinin sinonimidir. Həmin vaxt hamı, hətta itlər də şirin yuxuya gedir və qurd ova başlayır, ağzına yem gəlir

    Полностью »
  • QURDALAMAQ

    Əslində, qurd aramaq formasında olub. Şoru qarışdırıb qurdunu təmizləməklə bağlı yaranıb. İndi məna xeyli dəyişib: “əl vurma, qarışdırma” və s

    Полностью »
  • QURDEŞƏNƏK

    El arasında qızılca mənasında işlədir, dərinin səpməsi və göz-göz olması ilə özünü göstərir. Belə səpmə qurd (böcək) yuvalarını xatırladır

    Полностью »
  • QURMAQ

    “Qur” sözü müxtəlif mənalara malik olub: “dartmaq, çəkmək, yaratmaq” və s. Tələ qurmaq, xana qurmaq, tapqır (əsli: dartqur), qurşaq sözlərindəki qur,

    Полностью »
  • QURREH

    Kənd yerində heyvanı çaya su içməyə aparır və qurreh sözü ilə müşayiət edirlər. Bu “qurt-qurt edərək iç” deməkdir

    Полностью »