Этимологический словарь азербайджанского языка

  • YÜK

    Вьюк şəklində rus dilinə də keçib. Kəlmənin qədim mənası “üstünə qoyulan” (yükləmək) deməkdir və o, yüksək sözü ilə kökdaşdır

    Полностью »
  • YÜKSƏK

    Kökü “yük”dür (yoq kəlməsinin dəyişmiş formasıdır), -sə şəkilçisi ondan yüksəmək feilini əmələ gətirib

    Полностью »
  • YÜNGÜL SAQQAL OLMAQ

    Əsli “yun saqqal olmaq”dır. Mənası “saqqalın hörməti heyvan yununun qiyməti qədərdir” demək olub. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • YÜNLƏ

    Yünləmək (yunlama) sözü “tük yolmaq”, “məhv etmək” anlamında işlənib. Bitləmək “biti tapıb öldürmək” deməkdir

    Полностью »
  • YÜRGƏ

    Ürgə kimi də işlədilir, yerimək, yürümək, yorğa kimi sözlərlə qohumdur. İkiyaşlı və gözəl yerişli ata deyirlər

    Полностью »
  • YÜRKƏK

    Beşik sözünün sinonimi yüyrük sözüdür və yerimək (yüyürmək, hərəkət etmək) feili zəminində yaranıb, yürgək isə bələk sözünün sinonimidir

    Полностью »
  • YÜRÜTMƏK

    “Kitabi-Dədə Qorqud”da işlədib: Ata adını yürütməyən xoyrad oğul... Ör sözündəndir, mənası “yüksək”, “hündür”, “yuxarı” deməkdir

    Полностью »
  • YÜYƏN

    Mənbələrdə çətkən kimi də qeydə alınıb, çəkmək feili ilə bağlıdır (qan­tar­ğa­nın qoluna, yəni əldə tutulan qayış hissəsinə deyirlər)

    Полностью »
  • YÜYÜĞRÜK (YÜYRÜK)

    Irğa (yerimək) sözündən əmələ gəlib: yorğala, yırğala sözləri ilə qohumdur, “beşik” deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • YÜZ

    Vaxtilə son ədəd olub, həm də qeyri-müəyyən çoxluq (müq.et: yüz ölç, bir biç...) bildirir, üzülmək sözü ilə bağlıdır (sonuncu rəqəm olduğundan “üzülür

    Полностью »
  • ZABİT

    Ərəb sözüdür, hərfi mənada “zəbt edən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZADƏ

    Farsca zadən (doğmaq) feili ilə qohumdur, qrammatik əsası “za”dır. Zahı sözü də buradandır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • ZAFTA

    Ərəbcə olan zabitə sözünün dialekt tələffüzüdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZAİR

    Ərəbcədir, cəm forması “zəvvar”dır. Ehtimal ki, Zaur da buradandır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZAQATALA

    Alimlər bunu sak-a-tala (sakların düzənliyi, talası) kimi yozurlar. Bəzən za (arxa) və tala (talanın arxa tərəfi) kimi də şərh edilir

    Полностью »
  • ZAL

    Farsca gümrah sözünün sinonimidir (farslarda gümrah “yolunu azmış” de­mək­dir, bizdə məna dəyişib: çevik, qoçaq anlamını bildirir)

    Полностью »
  • ZALBAND

    alm. sahlband

    Полностью »
  • ZANDR

    island. sandr < sand – qum

    Полностью »
  • ZAR

    Farsca zaridən “ağlamaq” feili ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZARAFAT

    Ərəb sözüdür (əsli: zərafət), “zəriflik” deməkdir, zərif kəlməsinin ərəbcə cəm formasıdır. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • ZARINCI

    Kökü “zar”dır və təqlidi sözdür (zar-ıltı...), -ı şəkilçisi ondan feil düzəldib (zar-ı-maq), gül-ünc qəlibi üzrə zarı-(ı)nc sözü əmələ gəlib, sonrakı

    Полностью »
  • ZART

    Bunu ərəb mənşəli hesab edirlər. Əslində, təqlidi sözdür (zarıltı, gurultu..). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZAT

    Ərəbcədir, bizdə onun əvəzinə soy işlədilib.  “Zatına lənət”, “zatı qırıq” deyirik. Cəmi zəvat kimidir, “mahiyyət” deməkdir

    Полностью »
  • ZAUR

    Bax: Zair. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZAVOD

    Xammalı mexaniki yolla işləyən müəssisə; rusca “заводитъ” sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZENİT

    Ərəbcə səmt sözündəndir (başımızın üstündəki göy nöqtəsi). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZEOLİTLƏR

    yun. zeo – qaynamaq, bişmək + yun. lithos – daş

    Полностью »
  • ZEYDULLA

    Ziyad və Allah sözlərindən əmələ gəlib. Ərəbcə “Allahın böyütdüyü”, “Allahın üstün tutduğu” deməkdir

    Полностью »
  • ZEYKİR

    Barmaq qabar olmasın deyə geyilən barmaqlığa deyiblər, mənşəyi qaran­lıqdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZEYNALABDİN

    Ərəbcə “ibadət edənlərin, zinəti, bəzəyi” (dinin yaraşığı) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏBANİ

    Farsca “şifahi” deməkdir, zəban(dil) sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏBİ

    Ərəbcədir, “qurban” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏDƏ

    Farsca zədən (vurmaq) məsdəri ilə kökdaşdır, qrammatik əsası zən sözüdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏHRA

    “Parlaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏHRİ YARILMAQ

    “Ödü partlamaq” deməkdir. Zəhr sözü “öd”, “öd kisəsi” məna­sın­da işlədilir (türkmənlər öd kisəsinə zəxre deyirlər)

    Полностью »
  • ZƏHRİMAR

    Farsca “ilan (mar) zəhəri”deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏKƏRİYYƏ

    Ərəbcədir, “kişi”, “mərd” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏKİ

    Ərəbcə zəka sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏLİ

    Farscadan alınma sözdür, əsli “zalu”dur, bizdə sülük, suluncan, çelik deyiblər. Ehtimal ki, su anlamı ilə bağlıdır

    Полностью »
  • ZƏLİL

    Ərəbcə zillət, zəlalət kimi sözlərlə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏLİM

    Ərəbcə zülm, zalım sözləri ilə qohumdur. “Qalib” mənasında da işlədilir: Zəlimxan. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏLİMXAN

    Zəlim sözünün mənası “qalib gələn tərəf” deməkdir. Ad “Qalib xan” kimi anlaşıla bilər. (Bəşir Əhmədov

    Полностью »
  • ZƏMİNƏ

    Ərəbcədir, “zamin durma”, “məsuliyyət” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏNCİ

    Zənzibar adasından qul gətirib ərəblərə və farslara satan adamları ərəblər zənci adlandırıblar. Zənzibar adasının adı ilə bağlıdır, “zənzibarlı” demək

    Полностью »
  • ZƏNCİR

    Əsli “ilcir”dir. İlişmək feilinin kökü ilə qohumdur: “bir-birinə ilişmiş halqalar ardıcıllığı” deməkdir

    Полностью »
  • ZƏNƏXDAN

    Farsca “çənə çuxuru”dur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Полностью »
  • ZƏNG

    Mənbələrdə can (canq) kimi göstərilib. Görünür, canqıltı sözü ilə bağlıdır. Zan­qıltı da bununla əlaqədardır

    Полностью »
  • ZƏNGULƏ

    Zəng sözü ilə bağlıdır. Əsl mənası “колокольчик” olub. İndi mənası dəyişib və mahnı oxumaqla əlaqədar işlənir

    Полностью »
  • ZƏR-ZİBA

    Hər iki komponent fars sözüdür. Zər “qızıl”, ziba isə “bəzəkli paltar” de­məkdir. Zər-ziba “qızılla bəzənən” mənasını əks etdirir

    Полностью »
  • ZƏRB-MƏSƏL

    Ərəbcə zərb “vurmaq”, məsəl isə “uyğun” deməkdir. Zərb-məsəl “uy­ğun sözlə yerində vurmaq” kimi başa düşülə bilər

    Полностью »