is. dan. 1. Barama, pambıq və s. bu kimi xam mallardan əldə edilən xalis malın miqdarı. 2. bax əyyar
is. [ər. “ayə” söz. cəmi] bax ayə1 1-ci mənada. Ya ki, bir molla olub soymağa məxluqatı; Xahişi-nəfslə şərh eylər idi ayatı
is. Qışda buludsuz, aydın gecələrdə quru soyuq, şaxta; ümumiyyətlə, bərk soyuq. Qış yolunu yaz kəsdi; Qaranı bəyaz kəsdi; Gecə durdum qapıda; Əllərim
“Ayazımaq”dan f.is
f. 1. Göy üzü açılmaq, buluddan, dumandan təmizlənmək, aydınlaşmaq. Bir az qabaq hava buludlu idi, indi ayazıyıbdır
f. Ayaza vermək, şaxtaya vermək, soyutmaq, dondurmaq
“Ayazlamaq”dan f.is
bax ayazımaq 1 və 2-ci mənalarda
sif. Şaxtalı, soyuq. Sən ayazlı gecələrdə ulduzların sirdaşısan; Boranların, çovğunların, dumanların qardaşısan
is. 1. Buludsuz, aydın, eyni zamanda da soyuq gecə, ya gündüz. 2. məh. At çulunun içinə astar kimi tikilən keçə
zərf Müntəzəm surətdə hər ay, aydan-aya. Aybaay hesabat vermək. Üzvlük haqqını aybaay toplamaq. Aybaay geri gedir
is. 1. Həddi-büluğa çatmış qızlarda, həmçinin qadınlarda vaxtaşırı (hər ay) uşaqlıqdan qan ifrazı; adət, heyz
sif. şair. Sifəti ağ, gözəl, göyçək
sif. 1. İşıqlı, aylı, mahtab. Aydın gecə. – Azər daha çox zövq alır aydın gecələrdən. H.Cavid. Aydın bir gecədir, ulduzlar həsrətlə yerə baxır
zərf Aydın surətdə, açıq-aydın, lap aydın. Səs aydınca eşidilir. – Uzaqda qurulmuş çadırlar da aydınca görünürdü
“Aydınlanmaq”dan f.is
bax aydınlaşmaq
“Aydınlaşdırılmaq” dan f.is
məch. Aydın edilmək, aşkar edilmək, müəyyən edilmək, izah edilmək
“Aydınlaşdırmaq”dan f.is
f. Aydın etmək, aşkar etmək, müəyyən etmək, bəlli etmək, açmaq, izah etmək. Məsələnin qaranlıq tərəfini aydınlaşdırmaq
“Aydınlaşmaq”dan f.is
f. 1. Aydınlıq olmaq, açılmaq, buluddan və s.-dən təmizlənmək. Göy üzü aydınlaşdı. Axşamdan hava buludlu idi, səhərə yaxın aydınlaşdı
“Aydınlatmaq”dan f.is
f. İşıqlandırmaq, nurlandırmaq. // Məc. mənada. Qara simasını süni təbəssüm işığı ilə aydınlatmağa çalışdı
is. 1. Ay işığı, mahtab; açıq və işıq hava. // Sif. mənasında. Aydınlıq gecə. – Ülkər aydan ucadır; Nə aydınlıq gecədir; Mənim halım pis keçir; Sənin
f. məh. Anlatmaq, sezdirmək, başa salmaq, qandırmaq
is. [ər.] 1. din. Quran surələrinin müstəqil mənası olan cümlələrindən hər biri. Yasin surəsinin ayələri
dan. bax aya. [Məşədi İbad:] Qonaqlar bu evdə olanda, mən o biri otaqda səhərdən bəri fikirdə idim ki, ayə mənim eybim nədir? Ü
bax ayə1. Yetmiş min ayətə dəlil olursan. Xətayi
is. [ər.] 1. Allahın nişanəsi. 2. Din xadimlərinə verilən rütbə
is. 1. Uzun tüklü, ağır gövdəli, hər şey yeyən iri yırtıcı heyvan. Boz ayı. Ağ ayı (ağtüklü, qütb ayısı)
is. [ər. eyb] 1. Utanılacaq şey, utanmağa səbəb olan hal; ar, biabırçılıq. Ayıb iş. –Ayıbsöyləyəninaybınısöylərlər
is. məh. Saman qarışdırılmış palçıqdan hazırlanan çiy kərpic. Çayın qurtaracağında ayıbalasından tikilmiş bir bina vardı
is. bot. Baldırğana oxşar yemlik yabanı bitki. Budaq müxtəlif qanqalları qırar, dəvədabanıları qoparar, ayıbaldırğanlarını doğrayar və silos maşınının
“Ayıblamaq”dan f.is
f. dan. Töhmət etmək, məzəmmətləmək, danlamaq, qınamaq. [Həsən:] Xalq məni ayıblasa da, mən öz hissəmi ayırıb satıram
məch. Töhmət olunmaq, məzəmmətlənmək, danlanmaq
sif. Aybı olan, nöqsanlı, qüsurlu. Ayıblı bir söz danışan yoxdur. M.Hüseyn. // İs. mənasında. [Vaqif:] Elə dərd də orasındadır: “Öküzün inildəməkdən q
sif. Nöqsansız, qüsursuz. Ayıbsız gözəl olmaz. (Ata. sözü)
is. Nöqsansızlıq, qüsursuzluq
is. bot. Meşə altında bitən alaq otu; qıjı. Ayıdöşəyi sürətlə, lakin çəpəki inkişaf edən kökümsov gövdəyə və külli miqdarda incə köklərə malik, çoxill
is. bot. Dağlıq yerlərdə bitən, gövdəsinin içi koğuş bir bitki. Ayıdüdüyündən uşaqlar partıldaq qayırırlar
sif. və zərf 1. Bayğınlığı, məstliyi keçmiş, ağlı başında. İnsanlar(ın) elə bir vaxtı olur ki, ancaq sərxoş olduğu zaman özünü ayıq hiss edə bilir
bax ayıq 3-cü mənada. Ayıq-sayıq dayanmaq
is. Ayıq adamın halı. Yarı huş və yarı ayıqlıq aləmində ona [Azadiyə] elə gəlirdi ki, qurtarmaq bilməyən bir çaydan keçməkdədir
is. bot. Həmişəyaşıl yarımkol bitki. Ayıqulağı həmişəyaşıl halda olan yarımkol bitkidir, yerlə sürünən qol-budaqlı gövdəyə malikdir, … çəhrayı rəngli
f.sif. Bərk yatmayan, hər hansı səs və ya hərəkətdən yuxudan tez oyanan. Havva ayıqyatan adam idi. Mir Cəlal
“Ayılmaq”dan f.is. Həkim xəstənin ayılmasını gözlədi. M.Hüseyn