1. sif. və is. Əl altında işləyən, köməkçi işləri görən, köməkçi. Əlaltı fəhlə. Usta əlaltısı. Bənna əlaltısı
bax əlalt(ın)dan. Sofulu Hacı İsmayıl Nəbinin gəldiyini eşidib əlaltınca pristava xəbər verdi. “Qaçaq Nəbi”
bax əlaltı 2-ci mənada. Əlaltından işləmək. Əlaltından xəbər vermək. – [Turac:] Demək, özünə əlaltından cehiz düzəltdirmisən? İ
[ər.] 1. Yardıma, imdada, köməyə çağırış bildirən nida. Əlaman, qurd inəyi dağıtdı! – Nə qəflətdir bu səndə, ey sitəmgər, cövrü zülmündən; Sərasər yer
is. [ər.] 1. Bir şeyin bilinməsinə, müəyyən edilməsinə vasitə olan nişanə; işarə. Xəstəliyin əlamətləri
sif. [ər. əlamət və fars. …dar] Öz əhəmiyyətinə görə görkəmli, çox böyük əhəmiyyəti olan. Əlamətdar tarix
is. Əlamətdar olma, çox əhəmiyyətlilik. Hadisənin əlamətdarlığı
zərf [ər.] 1. Bu an, indi, hala. Ürəfa məskəni olan Şirvan; Cühəla xabgahıdır əlan. M.Ə.Sabir. [Şeyx Hadi:] Mən də yoldaşlarımla bir yandan; Hində əzm
[ər.] 1. sif. Əsas şeyin üstünə artırılan; üstəlik. Əlavə xərc. Əlavə seans. Bu gün iki əlavə dərs oxuduq
sif. Əlavəsi olmayan, əlavə verilməyən. Əlavəsiz məcmuə (qəzet)
sif. [ər.] Artıq qalan, qalıq. …Qalan əlbaqi paraların kimlərə paylandığı haqqında hesab verir. M.S.Ordubadi
zərf 1. Əldən-ələ, birindənbirisinə. Kitab əlbəəl gəzdi. – Muradım, səninlə verəm əlbəəl; Bu gülşən içində gəzəm əlbəəl
is. [ər. “əlbisə” – “libas” söz. cəmi] köhn. Libas, paltar. Dərhal dimdik qalxdım. Əlbəsəmi geydim. A
sif. köhn. Əlbəsə geymiş, paltarlı, paltar geymiş. Gözəl əlbəsəli adam. – Önündən qələbəliyi yarıb keçən arabaları, isti əlbəsəli, şən çöhrəli insanla
sif. köhn. Əlbəsəyə yararlı, əlbəsə üçün olan; paltarlıq. Əlbəsəlik parça. – Onun içinə oğlan evi bir əlbəsəlik ipək parça, iki imperial və bunun əmsa
[ər.] 1. bax əlbəttə. Əlbət gələcəkdir. Dünyaya gələn əlbət gedər. – Demək olmaz dirilər tək yatıb, əlbət duracaq; Ölülər yatmağıdır, yox buna payan,
1. zərf Mütləq, hər halda. Əlbəttə gəlməlidir. Getmək əlbəttə lazımdır. – Bir belə adamın içində yəqin; Əlbəttə, bədnəzər var, oynamasın
1. is. Şiddətli dava, vuruşma; mübarizə. [Kərim] bilirdi ki, əlbəyaxa vaxtı dəmadəm yaxınlaşır. S.Rəhimov
1. zərf Bir-birinə kömək edərək; bərabər, birgə, birləşərək. Əlbir işləmək. – [Altunbay:] Elxan biləgənli, sən Solmazı sevir isən, özündə onu qoruyaca
bax əlbir. [Nəcmi:] Bu vaxta kimi əlbir-dilbir, asayişlə yaşayan … bu dinc camaatın arasına nə üçün iğtişaş düşsün? Ə
is. Əl ilə tullanılıb atılan bomba. Dəstə komandiri hər əsgərə 35 güllə və iki əlbombası payladı. Mir Cəlal
is. Tez ödənilmək şərti ilə verilən, ya alınan azacıq borc pul, yaxud başqa şey. Əlborcu almaq. Mənə on manat əlborcu ver
sif. Kiçik, azacıq, bir tikə, əl qədər. Əlcə çörək. Əlcə ət. – Anası bir əlcə əppəyə dönüb yoxa çıxıbdır
sif. Lap balaca, balaca əl boyda (adətən “bir” sözü ilə). Yun şalına bürünmüş bir əlcəcik çöhrəsində Ağcanın gözləri parlayıb yanırdı
is. Əli soyuqdan və s.-dən qorumaq üçün barmaqlı, ya barmaqsız əl geyimi. Uzun əlcək. Əlcək toxumaq. Meşin əlcək
is. Parçadan əlcək tikən, yaxud yundan, iplikdən əlcək toxuyan usta
sif. 1. Hündür olmayan, əl çata bilən, alçaq. Əlçatan divar. Əlçatan rəf. 2. Uzaq olmayan, yaxın. Əlçatan yer
sif. 1. Hündür, uca, yüksək. Əlçatmaz minarə. Əlçatmaz hasar. // məc. Yetişmək, nail olmaq, əldə etmək mümkün olmayan
is. Əlçatmaz şeyin halı, vəziyyəti; uzaqlıq, yaxud yüksəklik, hündürlük
is. Bir dəfədə əldə tutulub cəhrədə ip halına gətirilə bilən qədər (yun). O arvad gündə yüz əlçim yun əyirir
is. Yun daramaq üçün taxta altlığa bənd edilmiş, ucu şiş məftillərdən ibarət alət; daraq
sif. məh. Birinci növbədə nəzərə alınmalı olan; vacib, lazım
sif. Əldə olan, ortada olan, mövcud olan, nağd. Əldəki vəsaitdən lazımınca istifadə etməli
sif. 1. Fabrik, ya zavodda deyil, əl ilə qayrılmış, düzəldilmiş, istehsal edilmiş. Əldəqayrılma şey. – Bəzi mağaza müdirləri … əldəqayırma çəkmələri f
zərf 1. dan. Tez, arada, cəld. Əldən get, bazardan qənd al, gəl. 2. Mağazadan yox, xüsusi şəxsdən, alverçidən
is. Un üyütmək, yarma çəkmək üçün əl ilə işlədilən kiçik dəyirman. Axşam lampa işığında Telli əldəyirmanı ilə yarma çəkirdi
f.sif. Toxunulmamış. [Qərib:] Üç gözəlin biri bizə qohumdur; O birisi əldəyməmiş qovundur. “Aşıq Qərib”
bax əlçatmaz
[ər.] Adətən “əleyhinə” şəklində adlıq və yiyəlik hallardan sonra işlənir: …ziddinə, …qarşı. Əleyhinə səs vermək
sif. [ər. əleyh və fars. …dar] Əleyhinə, ziddinə, əksinə olan; düşmən. O sizə əleyhdar adam deyil. Onda mən əleyhdar bir hərəkət görmədim
is. Əleyhinə, ziddinə olma; düşmənçilik. …Vəliəhdin [yerinə] rus əleyhdarlığı ilə məşhur olan Nizamülmülkü təyin etdilər
is. [ər. əleyh və fr. qaz] Zəhərləyici maddələrdən, qazlardan, tüstüdən və s.-dən qorunmaq üçün filtrli maska
nida [ər.] Sizə (sənə) də salam olsun! “Salaməleyküm” ə (salama) cavab ifadəsi. [Yusif:] Ay əleyküməssalam, qardaşlar, əyləşiniz
is. [ər.] bax alaf. Biri gedib ələf tökür kəllərə; Biri baxır xırmandakı vəllərə. A.Səhhət. Xanqulu mərəkdən ələf gətirib atın qabağına qoydu
is. [ər. “ələf” söz. cəmi] Cürbəcür otlar. O deyirdi ki, Avropa həkimləri ələfiyyatdan bixəbərdirlər
is. köhn. Keçmişdə nəbatatçıya verilən ad …Bitki sistematikası öz başlanğıcını XVI əsrdən götürmüşdür