bax əməksevənlik. Əməksevərliyi ilə fərqlənmək
zərf Zəhmət çəkmədən, işləmədən. Əməksiz dolanır. // sif. Zəhmətsiz, asan. Əməksiz iş yoxdur
is. [ər.] İş, feil. Onun sözü ilə əməli düz gəlmir. – [Cənnətəli ağa:] Onu bura çağır görüm, bu nə əməldir, mənim başıma gətirir
is. [ər.] Qayə, məqsəd, şiddətli arzu. [Ağa Bəşir:] Bilirsinizmi ki, dünən şikayətə gələn arvadın əməli nə imiş? M
sif. [ər. əməl və fars. …baz] dan. Tədbirli, tədbir və hiylə ilə iş görən, hiyləgər. Əməlbaz adam. – Demək, bu əməlbaz arvad oturduğu yerdə həm qızını
is. dan. Hiyləgərlik, tədbirlilik, tədbir və hiylə ilə iş görmə. □ Əməlbazlıq etmək – tədbir və hiylə ilə iş görmək, hiylə işlətmək
is. Əməli, məqsədi, qayəsi bir olan, bir məqsəd arxasınca qoşan adamlardan hər biri. Toplayaraq başına öz əməldaşlarını; Qoydu böyük firqənin ilk təmə
is. [ər.] Fəhlə, işçi. Molla … çıxıb gedəndə hamampulunu on-on beş qat artıq verir, hamamçını da, əmələləri də utandırır
is. [ər. “əmələ” söz. cəmi] köhn. İşçilər, fəhlələr, əmələlər. …İdarəsində çalışdırdığı əmələcatını da özü kimi pak, etiqadlı, dindar bir müsəlman gör
is. Yaranma, düzəlmə. Molekulun əmələgəlmə istiliyi
sif. 1. İcrası (tətbiqi) lazım olan, həyata keçirilməli olan; işgüzar, praktik. Əməli təklif. Əməli iş
sif. dan. Əməlində, işində, hərəkətində düz olan, doğru hərəkət edən, əyriliklə işi olmayan (adətən istehza, kinayə və ya zarafatla deyilir)
is. [ər. “əməliyyə” söz. cəmi] 1. Müəyyən bir məqsəd güdən və bir-biri ilə əlaqəli olan işlər. Təmizləmə əməliyyatı
sif. və zərf Yaxşı, layiqli, ləyaqətli. Əməlli hədiyyə. Əməlli işləmək. – [Mozalanbəy:] Ancaq “Molla Nəsrəddin” qəzetinin yazısını gözüm əməlli seçmir
sif. və zərf Olduqca yaxşı, bütün tələbata cavab verən, mükəmməl, nöqsansız, bütün, tam, ciddi. Əməllibaşlı bir şey
bax əməlli-başlı. Əməllicə geyinmək. Əməllicə bina. Əməllicə yemək. Əməllicə yorulmaq. Bu gün əməllicə işlədik
is. [ər. əməl və fars. …pərvər] klas. Müəyyən bir əməl (qayə, məqsəd) uğrunda çarpışan, konkret bir məqsədə xidmət edən
sif. Sözünə, vədinə əməl etməyən, yaxud bir şeyə inandığı halda, onu yerinə yetirməyən, ona əməl etməyən
sif. 1. Anasını əmməmək, yaxud əmə bilməmək nəticəsində arıq olan; zəif, cılız. Əməzək quzu. Əməzək adam kimi tərpənir
is. Kəllə sümüyünün ön və orta hissəsi. Qiyas əmgəyindən peysərinə qədər qırxılmış … başını əlləri ilə tutdu
is. 1. Atanın qardaşı. Çünki Fərəc xan Bağır xanın əmisi oğlu və damadıdır, heç bir əmrdə onun rəyinə müxalifət etməz
is. Əminin arvadı
bax əmidostu
sif. 1. Əmən, soran. Əmici uşaq. 2. Xüsusi terminologiyada: sorucu, soran, xüsusi orqanları vasitəsilə içəriyə çəkən
is. 1. Əmiarvadı yerində işlənən ləqəb. [Şahbaz bəy:] Şərəfnisə, qadan alım, bilirsən ki, əmidostum bu gün nə tufan elədi? M
is. 1. Hörmət üçün əmi arvadına verilən ləqəb. 2. Əmioğlunun arvadının ləqəbi olan ad
sif. Çox əmilməkdən xarab olmuş, zədələnmiş
is. 1. Əminin qızı. Tamam da əmiqızının uşağını saxlayacaqdır. S.S.Axundov. // Əminin qızına müraciət
“Əmilmək”dən f.is
“Əmmək”dən məch
sif. [ər.] 1. Qorxusuz, xətərsiz, etibarlı, dinc, sakit. Əmin yol. Əmin yer. 2. Tamamilə xatircəm, arxayın, qane
is. Sakitlik, asayiş, bir yerdə qayda və nizamın hökm sürdüyü hal. Nədənsə sizin dəstəniz Təbrizə girdiyi gündən bəri əmin-amanlıq yarada bilmədi
sif. və zərf Sakitcə, rahatca, arxayınca. Bir dəqiqə çəkmədi ki, qara əjdaha ləhləyə-ləhləyə çaparaq, yüyürərək platforma qabağında əmin-arxayın dayan
is. Əminin oğlunun və ya qızının oğlu (qızı)
“Əminləşmək”dən f.is
f. 1. Qorxusuz (təhlükəsiz) hala gəlmək. Səngər dalına girib əminləşmək. // Asayiş düşmək, əmin-amanlıq düşmək
is. 1. Sakitlik, əmin-amanlıq, qorxusuzluq. 2. Xatircəmlik, arxayınlıq
sif. 1. Əminin oğlu. Qızlar şərti pozan əmioğlunu danladılarsa da, yenə gülüşməyə məcbur oldular. M.Hüseyn
sif. [ər.] 1. Bir tayfanın və ya ölkənin başçısı. Qəbilənin əmiri. – Şairin qəzəllərinə məftun olmuş Dərbənd əmiri onu bu xaraba kənddən öz sarayına d
top. [ər.] Əmirlər. Vəzir, vəkil, əmir-üməra nə qədər çox dedi, Şah Abbas az eşitdi. (Nağıl)
is. tar. bax miraxur
sif. 1. Əmirə mənsub, məxsus olan. 2. məc. Ən yaxşı, ən əla mənasında. Əmiri xörək. Əmiri paltar. ◊ Əmiri papaq köhn
is. 1. Əmir vəzifəsi. 2. Əmirin idarəsi altında olan yerlər, ölkə
is. [ər.] tar. Əmirlər əmiri (xəlifələr dövründə yüksək rütbə adı)
is. 1. Əmmək işi, əmmə prosesi. Quzuların əmişi. – Zəng çalınanda, əmişdən sonra ayrılan qoyun-quzu kimi uşaqlar böyüklərdən ayrıldılar
“Əmişdirilmək”dən f.is
məch. Əmizdirilmək, əmişə salınmaq (çoxları haqqında). Qoyun və quzular əmişdirildi, sonra qoyunlar sağılmağa başlandı
“Əmişdirmək”dən f.is
f. Quzuları analarını əmişməyə buraxmaq, əmizdirmək. Quzuları çobanlar əmişdirdilər. – Azərbaycanda və ümumiyyətlə, Zaqafqaziyada bir qayda olaraq cam