(bəzən “ə” saiti uzadılaraq tələffüz olunur) əd. 1. Verilən suala müsbət cavab və ya təsdiq məqamında işlənir (yox ziddi); bəli, elədir
is. [ər.] Toz dərmandan hazırlanmış kürəcik. Həb atmaq. Acı həb. – Həkim bir neçə həb, beş də iynə dərmanı verdi
is. Efiopiyanın əsas əhalisini təşkil edən xalq və bu xalqa mənsub adamın keçmiş adı; efiopiyalı. Zavallı, silahsız və kimsəsiz həbəşlərin boynunda fa
is. [ər.] klas. Sevgili, dost. Tutaram yarın qiyamətdə, həbibim, damənin. Füzuli. [Bəhram:] Mənim vicdanım ləkəlidir
is. [ər.] 1. Dustağasalma (salınma), azadlıqdan məhrumetmə (edilmə). Həbs cəzası. – Məhbəs də, qəfəs də, həbs də, qəsd də; İnsan mərd olanda həddini a
is. [ər. həbs və fars. …xanə] Dustaqların saxlandığı yer, ev, bina; dustaqxana, qazamat, zindan. Çar hökuməti yıxılandan sonra Cavahir həbsxanadan çıx
is. Həbsxana gözətçisi
is. [ər.] Müsəlmanlarda: zilhiccə ayında Məkkədə ziyarət mərasimini yerinə yetirmə. Bəhs ilə həccə gedən yorulub yolda qalar
is. [ər.] Xalq təbabətində: xəstə adama küpə salıb qan almaqdan ibarət müalicə üsulu, habelə müalicə məqsədilə qan almaq, qanı sormaq üçün işlədilən b
is. [ər.] 1. Bir şeyin kub vahidləri ilə ölçülən uzunluğu, hündürlüyü və eni. Həndəsi cismin həcmi. Kubun həcmi
sif. Həcminə, böyüklüyünə, tutumuna görə, içinə ala biləcəyi şeyin miqdarına görə. Həcmcə bu çənlərdən hansı böyükdür? Həcmcə kiçik çəllək
sif. [ər.] Həcm cəhətdən, həcm baxımından, həcmlə bağlı. Həcmi təhlil
sif. Həcmcə iri olan; böyük, tutumlu. İri həcmli sistern. – Bir tərəfdə müxtəlif həcmli ekskavatorlar torpağı qazır, bir tərəfdə parovozlar xəndəkdə f
is. [ər.] Bir şəxsə, ictimai quruluşa, yaxud həyatdakı mənfiliklərə qarşı yönəldilmiş istehzalı, kəskin, acı, kinayəli yazı
is. və sif. Həcv yazan, həcvgu. XIX əsr ədəbiyyatımızın ən qüvvətli həcvçi şairi Qasım bəy Zakirdir
is. Həcv yazma
is. və sif. [ər. həcv və fars. …gu] köhn. bax həcvçi. Həcvgu şair
top. [ər. “həcv” söz. cəmi] köhn. Həcv məzmunlu əsərlər. // Boş, bayağı, mənasız əsərlər
is. [ər.] Qısa satirik şeir; epiqram
bax həcvçi
is. [ər.] köhn. 1. Tutub saxlama, tutma. 2. Müsadirə
is. [ər.] 1. Sərhəd, hüdud. 2. məc. Hədd-hüdud, son, nəhayət. Uşağın sevincinin həddi yox idi. □ Hədd qoymaq – hüdud qoymaq, məhdudlaşdırmaq, normaya
is. [ər.] Say, miqdar. Qızıl Arslandan xəlifəyə məktub aparan heyəti İraqın hədd-hesaba gəlməyən atlıları istiqbal edirdi
is. [ər.] Hədd, son, axır, intəha. Ağbulaq dağlarının bütün gözəllik və üstünlükləri Sevildə … həddi-hüdudu olmayan xoş bir təsir buraxırdı
is. [ər.] İnsanın cismən və ruhən yetkinləşdiyi və vətəndaşlıq hüququ aldığı yaş. □ Həddi-büluğa çatmaq (yetişmək, yetmək) – həmin yaşa çatmaq
is. [ər.] Qorxu gəlmə, bir şeylə qorxutma, dəhşətləndirmə; hədə-qorxu, təhdid. Qızdan qəti söz aldım ki, atasının hədəsinə baxmayaraq, o bir də belə b
bax hədə. Gəlin, bu hədə-qorxudan Xəlilin pərt olduğunu düşünüb, ona kömək etmək istədi. M.Hüseyn. Həkim möhkəm durdu, o karıxmadı; Hədəqorxudan da bi
is. [ər.] 1. Tüfəng, top və s. atarkən güllənin, mərminin və s. dəyməli, vurmalı olduğu şey, yer; nişanə
is. [ər.] anat. Göz almasının yerləşdiyi çuxur; göz çuxuru. Sultanın gözlərinin gilələri öz hədəqəsində tez-tez sağasola gedib-gəldi
“Hədələmək”dən f.is
f. Hədə gəlmək, qorxutmaq, hədə-qorxu gəlmək, təhdid etmək. Baldızı, Məsməni hədələyir, “ərinin əmrindən çıxmağa ixtiyarın yoxdur” – deyirdisə də, bir
sif. Hədələyən, qorxuducu, təhdidedici, hədə-qorxu gələn, hədəqorxu ifadə edən. …Hədələyici sözlər Mirzə Cəlildə yeni bir qüvvə oyatdı
sif. [ər.] Boş-boşuna, əbəs, heç bir nəticə verməyən; mənasız, faydasız. Qəssab Həsən aralıqda hədər ölümdən qorxub, özünü adamların içinə soxdu
is. Boş, mənasız, cəfəngiyat, tartan-partan, çərən-pərən sözlər. [Arvadı ustaya:] Əşi, cin-zad səni vurub, ağlını-zadını çaşdırmayıb ki, hədərənpədərə
is. Qarğıdalı, buğda, noxud, lobya, mərci və s.-dən suda (bəzən də ət və qovrulmuş soğanla) bişirilən xörək adı
is. [ər.] din. Məhəmməd peyğəmbərin qanun hökmündə olan sözlərinə verilən ad. Başında ağ araqçın olan, gümüş toqqalı, qırmızısaqqal bir kişi isə təkər
is. [ər.] Bağışlanan şey, bəxşiş, sovqat, töhfə, ərməğan. Məhərrəm əmi ilk dəfə Rəmziyyənin görüşünə gəldiyi zaman ona üzgörüşü olaraq kiçik bir çanta
sif. Həddi-hüdudu olmayan, həddən artıq, saysız-hesabsız, hədsiz-hesabsız. Uşaqlar göz yaşlarını bir dəqiqədə unutdular və … kərbəlayını hədsiz şadlıq
bax hədsiz. …Əngin fəzada hədsiz-hesabsız ulduzlar sayrışır. S.Rəhimov. [Babək:] Xəlifə və sarayın hədsiz-hesabsız vergiləri hamını cana gətirib… M
sif. Həddi-hüdudu olmayan, ucsuz-bucaqsız, nəhayətsiz, sonsuz. Hədsiz-hüdudsuz çöllər
is. [ər.] Tərbiyəsiz, ədəbsiz, hərzə, əsassız sözlər; söyüş. Keçən sözü çəkmə üzə, amandı; Hədyan danışmışam, laf eyləmişəm
is. [ər.] köhn. Arxeoloji qazıntılar; qazıntı işləri
is. [fars.] Şənbədən bazar gününə qədər yeddi günə bərabər vaxt ölçüsü vahidi. Həftənin birinci günü
zərf Həftədən-həftəyə, hər həftə(də). Həftəaşırı dənizə getmək
zərf Həftədə bir dəfə (bir qayda olaraq həftənin axırında). Həftəbaşı ova getmək. Həftəbaşı hesabat vermək
is. Həftədə bir dəfə (əsasən bazar – istirahət günü) düzəldilən bazar, alış-veriş. [Ocaqverdi:] Sabah həftəbazarına inək aparacağam satmağa, satıb, gə
is. Duza qoyulmuş kələm, bibər, pomidor, xiyar, xırda balqabaq və s.-dən ibarət şoraba. Xörəyin yanına həftəbecər qoymaq
is. Rəqəmlərdən sonra gələrək işin neçə həftə davam etdiyini və ya etməli olduğunu göstərir. Üç həftəlik iş qalıb
is. [ər.] köhn. İki tərəf arasında olan mübahisəni həll etmək üçün seçilən adam; münsif, jüri. [Ev sahibi bəy dedi:] O qoca kəndlini həkəm seçək, nə d
is. [ər.] 1. Ali tibb təhsili olan adam; təbib, doktor. Uşaq həkimi. Göz həkimi. Diş həkimi. Sanitar həkimi