is. [ər. kəlbəteyn – ikidişli it] Mıx və s. dartıb çıxarmaq, bir şeyi tutmaq, məftil kəsmək və s. üçün ikiağızlı maşaşəkilli metal alət
is. Camış balası. Kəlçəni əmizdirmək. – Telli inək və camışı sağıb qurtardı. Kəlçə və dananı çəkib bağladı
is. 1. Cins artırmaq üçün saxlanılan axtalanmamış, burulmamış, cinslik kəl. 2. məc. vulq. Oynaş, aşna (kişi haqqında)
sif. 1. Üstü hamar olmayan, nahamar; girintili-çıxıntılı (səth haqqında). Kələ-kötür divar. Kələ-kötür daş
“Kələkötürləşdirmək” dən f.is
f. 1. Kələkötür etmək. 2. məc. Qabalaşdırmaq, kobudlaşdırmaq
“Kələkötürləşmək” dən f.is
f. 1. Kələ-kötür olmaq. 2. məc. Qabalaşmaq, kobudlaşmaq
is. Kələ-kötür şeyin hal və vəziyyəti. Yolun kələ-kötürlüyü. Xəttin kələ-kötürlüyü
bax kəpənək. [Həsən Səbbah:] Bax, doğdu günəş, güldü çiçəklər; Seyr et, nə gözəl şən kələbəklər! H.Cavid
is. məh. Balaca kələ
is. 1. Yumru şəkildə sarınmış sap, iplik, məftil və s.; yumaq. Yumşaq sap kələfi. İp kələfi. Kələf sarımaq
is. 1. İp, sap dolamaq və ya dolanmış ipi sarğıdan açmaq üçün alət; sarğac, fırlanqıc. İtirmişəm kələfçənin başını; Tapanmıram üzüyümün qaşını… Şəhriy
“Kələfləmək”dən f.is
f. İri və ya sapı dükçədən açıb pırtlaşmamaq üçün kələfçəyə və ya dizə dolamaq, kələf şəklinə salmaq; yumaqlamaq
“Kələflənmək”dən f.is
məch. Kələfçəyə və ya dizə dolanaraq kələf şəklinə salınmaq; yumaqlanmaq
is. Hiylə, fırıldaq, badalaq, biclik, fənd, aldatma. Kələk ilə gələn külək ilə gedər. (Ata. sözü). [Süleyman:] Öyrən bu kələyi, arvadı tap, tez toy el
sif. 1. Hiyləgər, bic, fəndgir, fırıldaqçı. Qış dolanar, yaz olar; Göldə ördək, qaz olar; Hər nə desən qıza de; Gəlin kələkbaz olar
is. Biclik. Hiyləgərlik, fəndgirlik. Üzündən kələkbazlıq tökülür. – Ən nəhayət, çıxılmaz vəziyyət Sərvəri kələkbazlığa məcbur edir
is. Kələkbaz
is. Kələkbazlıq
is. məh. Yeni doğmuş heyvanın ağuz südünün bişmişi
“Kələkləmək”dən f.is
f. dan. Kələk gəlmək, aldatmaq. [Məşədi İbad:] Görüm hamamçını bir növ kələkləyə bilərəmmi? Ü.Hacıbəyov
1. sif. Hiyləsiz, düz. 2. zərf Kələk işlətmədən, kələk qurmadan
is. Yarpaqları xörəyə işlənən bostan bitkisi. Bir baş kələm. Kələm dərmək. – Bazara turp, kök, kələm, soğan gələr satılmağa; Küləkli qar, yağış yağar
[ər. kəlimat – “kəlmə” söz cəmi] Kəlmələr, sözlər. Oxunur məclisdə xoş kələmatı; Ox kimi bağrını dələr, ağlarsan
sif. dan. Girdə, yekə başı olan (adam haqqında). Kələmbaş adam
sif. və is. Kələmdolması bişirməyə yarar yarpaqları olan baş kələm. Kələmdolmalıq kələm
is. Kələm yarpaqlarına bükülmüş, döyülmüş ət və s.-dən hazırlanan xörək. Kələmdolması bişirmək. – Bu beş ilin müddətində “Nicat” xüsusunda bu təriflər
is. zool. Kələmə ziyan verən və onun içində olan həşərat (qurd, cücü)
is. Kələm əkilmiş yer. Kələmliyi sulamaq
is. qəd. Şəhərin inzibati işlərinə baxan vəzifəli şəxs. [Bazarbaşı:] Hacı ağanın qədrini bilməyənlər də vardır, … məsələn, bizim kələntər
is. tar. 1. Kələntərin vəzifəsi, işi. 2. Kələntərin idarəsi altında olan ərazi
is. zool. Sürünənlər sinfinə aid olan, daşlıq və qayalıq yerlərdə yaşayan iri kərtənkələ növü. Kələz ilən, əqrəb ilən, mar ilən; Ağzınadək qəbrin dola
is. [fars.] Dəyməmiş, yetişməmiş, kal qovun, yemiş. Bostançının sovqatı kəlik olar. (Ata. sözü). // Qovunun, yemişin qabığı yaşımtıl, əti isə bərk ola
bax kilsə. Harda olsan, dövlətididarın olsun cilvəgər; Arifə məqsəd nə məscid, nə kəlisadır, qərəz. S
sif. və zərf dan. Özbaşına, azad, sərbəst, özü istədiyi kimi. Kəllahı adam. Kəllahı dolanmaq. – Adam var, çölləri gəzər kəllahı; Adam var, tanımaz göz
is. [fars.] 1. Baş. Kəlləsindən vurmaq. – Ox atma sən bu daşa; Bu qayaya, bu daşa; Düşməni elə vur ki; Kəlləsindən bud aşa
kəlləbəkəllə gəlmək – bax kəllə-kəlləyə gəlmək (durmaq) (“kəllə”də)
is. [fars.] Neft buruqlarının və qüllə şəkilli başqa qurğuların təpəsində olan qaldırıcı çarx. Dolamaçarxın kəlləçarxı
is. dan. 1. Kəlləçarxda işləyən fəhlə. 2. Çox yüksəklərdə işləməyi bacaran fəhlə, usta
sif. 1. Nağıllarda: gözü kəlləsində olan (canlı); təpəgöz. Qəhrəman altıayaq, kəlləgöz atını sürüb, İbrahimi də aldı tərkinə
is. dan. Tez hirslənən, tez qızışan adamın xasiyyəti; hirslilik
“Kəllələmək”dən f.is
f. 1. Kəllə ilə döyüşmək, kəllə ilə vurmaq. Qoçlar bir-birini kəllələdilər. 2. məc. Qəsdən incitmək
“Kəllələşmək”dən f.is
1. qarş. Kəllə ilə vuruşmaq, kəllə ilə döyüşmək. Qoçlar kəllələşdi. 2. Bax kəllələmək 2-ci mənada
sif. dan. zar. Başlı, ağıllı