is. [ər.] 1. Danışma, fikrini sözlərlə ifadə etmə qabiliyyəti. Nitq üzvləri. Nitqi inkişaf etdirmək. // Danışıq, danışma tərzi; tələffüz
is. [ər. nitq və fars. …pərdaz] Nitq söyləməyi sevən, həmçinin nitq söyləmək qabiliyyəti olan (çox vaxt istehza məqamında deyilir)
[yun.] Azota aidlik bildirən kimyəvi, bioloji və s. terminlərin tərkib hissəsi; məs.: nitridlər, nitrifikasiya
is. [yun.] Üzvi birləşmələrin molekullarına nitro qrupu daxil edilməsi
[yun.] Təbabətdə işlənilən, qan damarlarını genişləndirən dərman preparatı. Xəlilov uzun xiyabandakı ağac skamyada yanakı oturub… nitroqliserin atırdı
sif. [lat.] Qarlı, soyuq. Nival iqlim
Amur çayının aşağı tərəfində və Saxalin adasında yaşayan xalq (giləklərin köhnə adı)
is. [ər.] Vəkillik, naiblik
is. [fars.] klas. 1. Yalvarış, yalvarma, mərhəmət istəmə, rica. □ Niyaz etmək (qılmaq) – yalvarmaq, mərhəmət istəmək, təmənna etmək
“Nə üçün?”, “nə səbəbə?”, “nəyə görə?” mənalarında işlənən sual əvəzliyi (bəzən “niyə görə?” şəklində işlənir)
is. [sür.] Aprel (canlı dildə “leysan” şəklində işlənir). Niysan yağışı. // Niysanda yağan yağış
is. [ər.] 1. Məqsəd, məram, qəsd. Oxumaq niyyəti var. Niyyətini demək. Ov niyyətində olmaq. – Niyyətin hara, mənzilin də ora
is. [ər.] köhn. Çəkişmə, mübahisə, tutaşma, küsüşmə, qovğa, ixtilaf. Firqələr təşkil edilmiş anbaan; Olmamış əskik niza heç bir zaman
is. [ər.] 1. Qayda, tərtib, üsul. Nizam yaratmaq, – …Hacı Məcid Əfəndi cümə məscid mədrəsəsinin nizamını pozdu
is. [ər.] Müəyyən edilmiş qayda, üsul, qayda-qanun. İşdə nizamintizama riayət etmək. – Qabaq cərgələrdə nisbətən nizam-intizam vardı
sif. [ər.] 1. Düzgün, tərtibli, mütəşəkkil, müntəzəm. 2. Ardıcıl hərbi hazırlıq keçmiş. Bir dəfə bizə əmr etdilər ki, orduda aşpaz olanlar bir tərəfə,
“Nizamlamaq”dan f.is
f. Nizama salmaq, qaydaya salmaq, müəyyən sistemlə düzmək
“Nizamlanmaq”dan f.is
f. Nizama salınmaq, müəyyən qayda və sistemlə tənzimlənmək
sif. 1. Nizama salan, qoyulmuş nizamı, qaydanı həyata keçirən. Küçə uzunu təhlükəsizlik xətləri çəkilir, habelə nizamlayıcı milis nəfərinin budkası və
1. bax nizami. [Məmmədhəsən ağa:] Rusiyyə ilə, – dedi, – anlaşmaq lazımdır, vaxta ki, özləri də buna müştaqdır, böyük məmləkətdir, nizamlı qoşunu var
is. [ər. nizam və fars. namə] Hər hansı bir şeyin icrası və tətbiqi üçün müəyyən üsul və qaydalar; qanun, qərar, əmrnamə
sif. və zərf 1. Səliqəsiz, qaydasız, qarmaqarışıq. Nizamsız ev. – Qız saçı, başı nizamsız özünü bayıra atır
is. 1. Tərtibsizlik, qaydasızlıq, səliqəsizlik, qarı-şıqlıq, dağınıqlıq. Səltənət dərsə gedəndən sonra bəzən evdə nizamsızlıq olurdu
is. [fars.] köhn. Uzun ağaca keçirilmiş ucu şiş, deşici qədim silah; cida, mizraq. Qarovul çiynində nizə o tərəf-bu tərəfə gəzir və bəzən nizəsinə söy
is. köhn. Nizə ilə vuruşan; nizə gəzdirən, nizə ilə silahlanmış əsgər
“Nizələmək”dən f.is
f. Nizə ilə vurmaq, nizə ilə deşmək. ◊ Ürəyini nizələmək – bax ürək
is. İçərisinə keşniş tumu qoyulmuş xırda, üstü kələ-kötür, yumru şirni növü. Xalq batıbdır noğla, şəkərə, qəndə; Bizim evdə axta zoğal da yoxdur
is. Kiçik taxça. …Qız evində qıza cehiz üçün … taxçalara, noğuldanlara, buxarıya əlvan pərdələr tikəcəklər
is. Güclü yağışdan, seldən sonra su yığılmış çökək gölməçə yer. Küçələr palçıq, səkilərin qabağı nohur olurdu
is. Minik heyvanlarının başına salınan kəndir, qayış və s. At almamış noxta davası edir. (Ata. sözü)
“Noxtalamaq”dan f.is
f. 1. Heyvanın başına noxta vurmaq, noxta salmaq. Atı noxtalamaq. – [Alo] Yabını noxtalayıb yekə toxum xurcununun yanına çəkdi
“Noxtalanmaq”dan f.is
məch. Başına noxta salınmaq, noxta vurulmaq. At noxtalanıb
is. bot. Paxlalılar fəsiləsindən girdə dənəli birillik bostan bitkisi. Noxud əkmək. // Həmin bitkinin bişmişdə istifadə edilən dənələri
is. Noxud, su və azacıq ət qarışığı olan sulu xörək; noxud şorbası
is. Noxudla açılan fal. [Qızyetər:] Get, bir həmşəri Cahanı da çağır gəlsin. O, yaxşı noxudfalı açır
sif. İçərisinə noxud tökülmüş, noxudu olan. Noxudlu dovğa. – Noxudlu bozbaşdan aldığı iri loğmalar [Büləndin] boğazından aşağı ötdükcə o özündə dərin
is. 1. Noxud əkilmiş yer, sahə. Bostanın yarısı noxudluqdur. 2. dan. “Bir” sözü ilə – noxud boyda, noxud qədər
sif. Yaşılaçalan, sarı-boz (rəng). Noxudu şal. ◊ Noxudu gülüş – arası kəsilməyən, xırıltılı gülüş. [Salman] güləndə elə bil ki, daşın altında qurut əz
sif. Noxud kimi, noxuda oxşar. Noxudvari muncuq
is. [ing.] Boksçunun aldığı zərbə nəticəsində huşunu itirməsi. Döyüşü nokautla uduzan boksçuya üç ay müddətində yarışlarda iştirak etmək qadağan olunu
is. [ing.] Boksçunun aldığı zərbə nəticəsində başının gicəllənməsi. Nokdaun vəziyyətinə düşmüş boksçu hakim səkkiz sayınca özünə gəlib yarışı davam et
[fr.] Kiçik lirik musiqi əsəri. Noktürn (fransızca “gecə mahnısı” mənasını verən sözdən götürülmüş) kiçik instrumental əsərdir
is. Şimali Qafqazda yaşayan türk xalqlarından biri və həmin xalqa mənsub olan adam
“Nə ola”, “nə olaydı” sözünün klassik şeirdə sual məqamında işlənən ixtisar forması. Ey Füzuli, nola gər saxlar isəm canı əziz; Vaxt ola, kim ola ol ş