zərf [ər.] Ümumiyyətlə, ümum, hamı. Sürməkdə idi şiddət ilə hökmünü zülmət; Qalmışdı qaranlıqda ümumən bəşəriyyət
is. [ər.] Bütün xalq üçün ümumi, bütün xalqa aid. Ümumxalq mülkiyyəti. Ümumxalq bayramı
sif. [ər.] 1. Ümuma, hamıya aid olan; hər şeyi, hamını əhatə edən, qavrayan. Ümumi seçki hüququ. Ümumi tərk-silah
“Ümumiləşdirilmək” dən f.is
“Ümumiləşdirmək” dən məch. Həyatdan, taledən şikayət, narazılıq, giley-güzar, etibarsızlıq kimi cəhətlər bayatılarda elə ümumiləşdirilmişdir ki, onun
1. “Ümumiləşdirmək” dən f.is. 2. Ayrı-ayrı faktları, hadisələri müşahidə və öyrənmək nəticəsində hasil olan ümumi fikir, mülahizə; ümumi nəticə
f. 1. Bir yerdə birləşdirmək, vahid bir küll halında birləşdirmək. [Firəngiz Muxtara:] Mənə elə gəlir ki, yazıçı hekayəsində xalqımızın müdrik fəlsəfə
f. 1. Bir yerdə, bir ümumi şeydə birləşmək. 2. Ümumi olmaq, eyni dərəcədə hamıya, bütün cəmiyyətə məxsus olmaq; ictimailəşmək
is. 1. Ümuma, hamıya və ya çoxusuna aid olma; ümumiyyət. 2. Birlik, ayrılmazlıq, uyğunluq. Nöqteyinəzərlərin ümumiliyi
[ər.] bax ümumilik 1-ci mənada. [Xamburabi:] Çünki cəmiyyət ümumiyyət, fərd isə xüsusiyyət deməkdir. Çəmənzəminli
dan. bax ümumiyyətlə. Ümumiyyətcə, o, hazırlıqlı tələbədir
1. Deyilənləri yekunlaşdırıcı, ümumiləşdirici ara söz kimi işlənir. Ümumiyyətlə, “Molla Nəsrəddin” susmağı bacarmırdı, o, etiraz etmək üçün doğulmuşdu
is. və sif. Bütün qoşun növləri üçün ümumi, vahid olan, bütün qoşun növlərini qavrayan. Ümumqoşun taktikası
sif. [ər.] Bütün millət üçün ümumi olan, bütün millətə aid olan. Ümummilli dil. Ümummilli bayram
is. [ər. ümum və fr. rayon] Bütün rayon üçün ümumi, bütün rayona aid. Ümumrayon iməciliyi
is. [ər. ümum və lat. respublika] Bütün respublika üçün ümumi, bütün respublikaya aid. Pambıq əkinlərinə ümumrespublika baxışı
is. [ər.] Bütün şəhər üçün ümumi, bütün şəhərə aid. Ümumşəhər partiya konfransı. Ümumşəhər kitabxanası
sif. [ər.] Xüsusi deyil, ümumi təhsil verən. Ümumtəhsil məktəbləri
is. [ər. “əmr” söz. cəmi] klas. İş, vəzifə. [Yusif Sərrac] naçar ümuri-səltənətin icrasına iqdam etdi
is. qəd. Səs, səda. Ünümdən titrədi tamam vilayət; Eylə sandılar ki, qopdu qiyamət. M.P.Vaqif. Kədərli keçirdi dustağın günü; Gecə musiqisi bayquşun ü
is. [ər.] klas. Qadın, arvad. [Hacı Mehdi:] Mən dünən hamamdan qayıdan vaxt bir ünas tayfasına rast gəldim
is. [ər.] bax simurq
f. Səsləmək, çağırmaq
is. [ər.] 1. klas. İnsan, bəşər, adam. 2. bax ünsiyyət. □ Üns bağlamaq (salmaq, tutmaq) – bax ünsiyyət bağlamaq (salmaq, tutmaq) (“ünsiyyət”də)
is. [ər.] 1. Qarşılıqlı münasibət, əlaqə, yaxınlıq, ülfət. Hələ bir-birini tanımayan adamlar heç xəbərləri olmadan bir-birinə yaxınlaşır, onların aras
sif. Adamlarla çox tez yaxşı münasibət yarada bilən; adamayovuşan, istiqanlı, mehriban. Ünsiyyətli adam
sif. Adamlarla münasibət yarada bilməyən; adamayovuşmaz, qanısoyuq. Ünsiyyətsiz adam
is. [ər.] 1. Qədim materialist fəlsəfədə: təbiətin, bütün şeylərin, hadisələrin bünövrəsini təşkil edən əsas tərkib hissələrindən biri (od, su, hava,
is. [ər.] 1. bax adres 1 və 2-ci mənalarda. [Maral] çox sağ ol! – dedi və ünvanını verərək Qara kişini Bakıya, evinə qonaq çağırdı
sif. Çox uzaq; çox uzaq olduğu üçün səs də gedib çatmayan; səs eşidilməz. Get-gedə qatılaşan sükutdan Orxan bir az vahimələndi, özünü dünyanın əlçatma
is. məh. : ürcah olmaq – rast gəlmək, təsadüf etmək, rastlaşmaq. Gorusun qarşısında bunlar bir bəynən strajnikə ürcah oldular
is. [ər. “arif” söz. cəmi] klas. kit. Ariflər, mərifətli, ağıllı adamlar. Ürəfa məskəni olan Şirvan; Cühəla xabgahidir əlan
is. 1. İnsanda qan dövranının, döş boşluğunun sol tərəfində yerləşən əzələli kisə şəklində mərkəzi orqanı; qəlb
ürək-dirək vermək – ürək vermək, ürəkləndirmək, ruhlandırmaq, ümidləndirmək, təsəlli vermək, cəsarətləndirmək
ürək-göbək qalmamaq zar. – gülməkdən qəşş etmək. Xan bayıra çıxıb gördü ki, Qəhrəman gəlir, amma altında bir at var ki, altı ayağı, alnında bir gözü,
sif. Adamı fərəhləndirən, ürəyini açan, sevindirici. Ürəkaçan xəbər. – Ağasəfər Həmzənin bu cavan qardaşı oğlundan bir şey soruşmaq istədi ki, bəlkə o
is. Dərin təəssüf. [Vəkil:] Bu nə daşürəkli adamdır?! – deyə, ürəkağrısı ilə fikirləşirdi. Y.Əzimzadə
sif. anat. Ürəyin altında yerləşən, olan. Ürəkaltı nahiyə
sif. Çox yaxın, səmimi. Ürəkbir dost. – [Gənc:] İndi isə sürət qatarında qızıl diplomla, əlbir və ürəkbir yoldaşlarımla evə dönürəm
sif. 1. Ürəyi bulandıran. Ürəkbulandırıcı qoxu. – [Xiyabani-Xanabadda evlərdə] yay-qış ürəkbulandırıcı bir çirk, dözülməz bir üfunət hökm sürməkdədir
is. Mədənin qarışması, qusma ehtiyacı nəticəsində ürəyin bulanması; öyümə. Xəstəliyin başlanğıcında bəzən ürəkbulanma (öyümə) və qusma halları ola bil
“Ürək”dən oxş. və kiç. Dilbərin ürəkciyi yerindən oynadı, dərin bir ah qopardı. C.Cabbarlı
is. 1. Bərk ürək döyünməsi. 2. məc. Həyəcan, iztirab. □ Ürəkçırpıntısı ilə – ürəyi çırpına-çırpına (sevincdən, maraqdan və s
zərf Can və könüldən, səmimi olaraq; qəlbən. Muxtar çox düşünmüş, götürqoy eləmiş, nəhayət, Çiçəyi ürəkdən sevmişdi
zərf Həvəslə, fəxrlə, ağızdolusu, sevinə-sevinə
is. Xəstəlik, həyəcan, iti yerimək və s. nəticəsində ürəyin teztez döyünməsi. [Xırdaxanım:] İstəmirəm, elə ürək döyünməm artıb