sif. [fars.] Özünü çox bəyənən, özündən çox razı; lovğa, xudbin. Qənbərin bu sözləri məğrur və xudpəsənd Varisdə böyük bir maraq oyatdı
is. Özünü çox bəyənmə, özündən çox razı qalma; xudbinlik, lovğalıq. [İkinci mühəndis:] …Mən özüm də nadan bir şəxs olduğumdan [Yaqubun] xudpəsəndliyin
dan. 1. Hədə, qorxu mənasında işlədilən nida. Xux, qorxdum səndən! – [Məşədi Səftər:] Xox, yeyərsiz məni, çox böyük adamlar gəlir
is. zool. Əsasən dənizdə yaşayan xırda balıq növü
[ing. adam adından] Xuliqanlıq edən adam. Nədən qalxışdı xulqanlar; Satıldı pula imanlar; Töküldü bigünah qanlar
is. İctimai qayda-qanunu, ümumi nizam-intizamı, əxlaq normalarını pozma hərəkətləri, cəmiyyətə hörmət etməmə; dələduzluq
sif. [ər.] 1. Süzgün (göz, baxış haqqında). Nə baxırsan pəncərədən; Xumar gözün süzən gözəl?! Aşıq Ələsgər
zərf Süzgün-süzgün, nazlı-nazlı. Xumar-xumar baxmaq göz qaydasıdır; Lalətək qızarmaq üz qaydasıdır. M
sif. Gözləri xumar, süzgün olan; süzgünbaxışlı. Xumargözlü qız. – Qara at nalı neylər; Qara göz xalı neylər; Ağlama, xumargözlü balam; Görək, ilahı ne
“Xumarlandırmaq”dan f.is
f. Xumar etmək, məst etmək, bihuş etmək, kefləndirmək. Günorta yerindən əyilmiş qızmar günəş akasiya salxımlarını, qızılgül yarpaqlarını pörtür, havan
“Xumarlanmaq”dan f.is
f. 1. Keflənmək, nəşələnmək, məst olmaq. // Keflilikdən axmaq, süzülmək (göz haqqında). Gülnaz kabab gətirdi
is. Məstlik, keflilik; kefli (məst) adamın haləti. Xumarlıq aləmində seyr edən tiryəkilərdən bir neçəsi yatağan ilan kimi gözlərini zorla açırdı
sif. [fars.] Qaniçən, zalım, cəllad, qandan doymayan; yırtıcı. Xunxar olan əfradi-bəni-növ’ünə daim; Bu vəhşiyü ğürranlarına şükr, xudaya! M
is. Qaniçicilik, zalımlıq, cəlladlıq, rəhmsizlik, vəhşilik, yırtıcılıq. [Cəmil bəy:] Əcəba insanlarda bu cəlladlıq, bu xunxarlıq nə vaxta qədər davam
[isp. junta – toplanma, birləşmə] İspaniyada və Latın Amerikası ölkələrinin çoxunda ictimai-siyasi təşkilat və birləşmələrin adı; hərbi çevriliş nətic
is. [ər.] Mövhumat. Zülm nə din bildi, nə dil, nə Vətən; Cəhalət uydurdu İslam adına; Açıqfikirlilər qaçdı ölkədən; Dözməyib cahilin xurafatına
is. [monq.] Monqolustanda ali dövlət hakimiyyəti orqanı
sif. [fars.] klas. Nazla, əda ilə yeriyən, nazlana-nazlana, sallana-sallana yeriyən. Sərvi-azad qədinlə mənə yeksan görünür; Nəyə sərgəştə olan baxsa
zərf Nazla, əda ilə, sallana-sallana, nazlana-nazlana. Pəri Soltan xuraman-xuraman gəlib, özünü zindanın qapısına yetirdi
is. İçərisində şey qoymaq üçün adətən yük və ya minik heyvanlarının belindən aşırılan, palaz kimi toxunan, ya da cod parçadan tikilən ikigözlü torba,
zərf Əzik-əzik, xıncımxıncım, sağ-salamat yer qalmamış, sınıqsınıq. Amma birdən işdi mən çölə-zada çıxmalı olsam, sən gərək xurd-xəşil olasan
is. bot. 1. Subtropik və mülayim iqlimli ölkələrdə bitən, lələkvari yarpaqları çətir kimi olan uca ağac və bu ağacın şirin meyvəsi
is. Xurma ağacları bitmiş yer, xurma ağacları əkilmiş yer; xurma bağı. Gah xurmalıqlar görünür, gah dupduru göllər; Gah qanlı ilkindi; gah alovlu səhə
sif. Xurma rəngində, açıqqəhvəyi. Xurmayı göz. Xurmayı saç. – Həcər gözlərini sildi, geri çəkildi, onun nəzəri Nəbinin divardan asılmış xurmayı papağı
sif. Saçları xurmayı olan. On altı-on yeddi yaşlarında, qamətli, xurmayısaç … qız, utancaq tərzdə gözlərini yerə zilləmişdi
is. [fars.] klas. Günəş. // Klassik şeirdə gözəlin epitetlərindən biri. Xurşidim, xavərim, hilalım sənsən; Şəkərim, şərbətim, zülalım sənsən
sif. [fars.] klas. Günəş kimi gözəl, günəş camallı. Qoyma, ey xurşidvəş, gözdən məni şəbnəm kimi. Qövsi
xurt düşmək – bihuş olub sərilmək. Qız xörəyi hazırlayıb bihuşdarını da daxil elədi içinə, gətdi ortalığa
is. [fars.] Plovla yeyilmək üçün ayrıca bişirilib hazırlanan ət, toyuq, kişmiş və s.-dən ibarət yemək; qara
is. [fars.] Quru meyvə. Xuşgəbar dükanı. – İldə neçə dəfə böyük karvanlar Hacı Səlim Sərdarovun xuşgəbar yüklərini Xorasandan Türküstana gətirirdilər
is. kohn. Xuşgəbar satan adam. Bakıda iri ticarətlə məşğul olan düyüçülər, xuşgəbarçılar, ipəkçilər, xalçaçılar, qaraneftçilər də az deyildi
[fars.] köhn. bax xuşgəbarçı. Mirzə Nəsib … Xəlilin anasını xatircəm edib yola saldı və Xəlili özü ilə götürüb öz dostu Ağa Hüseyn xuşgəbarfüruşun yan
[rus.] 1. İçərisində sahibinin evi və təsərrüfatı olan ayrıca mülk. 2. Kazak stanitsalarından köçüb gələnlərin saldıqları kənd
is. tar. 1. Xutor (1-ci mənada) sahibi. 2. Xutor (2-ci mənada) əhalisindən olan; xutorlu
bax xutorçu 2-ci mənada
bax xülasə 1-ci mənada. Xülaseyi-kəlam, bu işin üstündən tamam üç il keçdi. E.Sultanov. Xülaseyi-kəlam, camaat bir vaxt gözünü açdı, gördü ki, Xudayar
is. [fars.] 1. Müxtəsər, bir sözlə, uzun sözün qısası. Xülasə, daha nə deyim, baharın bu gözəl ayında bizim ölkə kimi gözəl ölkə az tapılar… E
is. [ər.] köhn. Xəlifələr. [Həqiqət:] Mənim şəfəqim Misir fironlarının, Roma qeysərlərinin, Kəyaniyan və Sasaniyan şahənşahlarının, Bəni-Ümməyyə, Bəni
is. [ər.] Xasiyyət, təbiət. Sənətkar xülqünə hopmuşdu onun; Təlim-tərbiyənin zövqü, ahəngi. Şəhriyar
is. [ər.] köhn. 1. Xalislik, saflıq. Hər kəs öpər əlimdən; İzhar edər xülusi… A.Səhhət. 2. Səmimilik
[ər.] Xəyal, xəyalət, xamxəyal, fantaziya. Birdən lap qulağının dibində eşidilən qəfil bir qışqırıq Qadiri bu xülyalarından ayırdı
bax xəyalçı
bax xəyalçılıq
[ər. xülya və fars. …pərəst] bax xəyalpərəst. Ögey qardaşı uşaqlarından başqa heç bir kəsi olmayan bu müəllim xəyalpərvər bir adam idi
bax xəyalpərvərlik. Onlar əksərən xəyalpərəst gənclər, geniş ictimai fəaliyyət meydanı axtaran və həqiqi azadlıq üçün çırpınan gənc tələbələr idi