is. 1. Zurnaçının işi, peşəsi, sənəti. 2. məc. Uzunçuluq, boşboğazlıq, naqqallıq
is. [ər.] köhn. 1. Ən çox bəyənilmiş hissə. 2. Nəticə, xülasə. 3. Qaymaq
is. [ər.] Saturn planetinin ərəbcə adı (klassik şeirdə gözəlin surəti buna bənzədilir)
[ər.] Zahir olma, meydana çıxma, görünmə, çıxma. Günəşin zühuru. Ayın zühuru. – Hər zərreyi-zahirin zühuri; Bir özgəyə bağlıdır zəruri
is. [ər. “zəkər” söz. cəmi] klas. Kişilər. Hər yerdə zükur və ünas bimaristanları olurdu ki, qərib və bikəs mərizlərə orada müalicə edib pərəstar olur
is. [ər.] 1. Saf, sərin, dadlı su (klassik şeirdə adətən təmizlik, saflıq rəmzi kimi işlənmişdir). Şəfayi-vəsl qədrin hicr ilə bimar olandan sor; Züla
sif. [ər.] biol. Zülala aid olan, zülaldan ibarət olan. Zülali birləşmələr. Zülali maddələr
[ər. zəlam] klas. 1. bax zülm. 2. bax zülmət. Ətraf zülam içində yeksər; Göylərdə görünməyir bir əxtər
is. [fars.] şair. Saç (xüsusilə üzün iki tərəfində sallanan tellər). Təbriz üstə Marağa; Zülfün gəlməz darağa; Axtarıram yarımı; Düşüb soraq-sorağa
sif. Zülfü, zülfləri olan. Pərişan zülflü gözəl
is. [ər.] Ədalət və insafa zidd olan hal və hərəkət, güclünün gücsüzə qarşı göstərdiyi amansız təzyiq, haqsızlıq, insafsızlıq, ədalətsizlik, cəfa
bax zülmət
bax zülmətli. Vərəmli, zülmatlı zindan görünür; Hər gül bir zəhərli tikan görünür. M.Rahim
is. [ər.] 1. Qaranlıq. Axşamdır, gün batmış, şəfəq saralmış; Çölə zülmət çökmüş, hava qaralmış. A.Səhhət
is. [ər. zülmət və fars. …xanə] klas. Qaranlıq yer. Yatıbsan, oyan, dağlar! Al-yaşıl boyan, dağlar! Bura zülmətxanadır; Necədir o yan, dağlar! (Bayatı
sif. Qaranlıq. Sən gözləmirmisən yaşamaqdan çox il hələ; Zülmətli yollar içrə gəzirsən neçin belə? A
is. [ər. zülm və fars. …kar] Zalım, zülm edən, müstəbid. Əzəl fürsət bizdə idi həmişə; İndi fürsət zülmkara düşübdü
zərf Zalımcasına, insafsızcasına, amansızcasına
is. Zülm etmə, zalımlıq etmə, zülmkarlara xas olan hal və sifət. Deyirlər, məclislərdə mənim zülmkarlığımdan danışırsan
sif. [ər. zəlum] klas. 1. Həddindən artıq zülm edən, haqsızlıq edən, qəddar, çox zalım. 2. Zülm. Cahan, cahan deyil daha, züluma aşiyanədir; Qalıbsa ə
zülüm-zülüm ağlamaq – acı-acı ağlamaq, zar-zar ağlamaq. …Bir maral yerə uzanıb gözlərinin yaşını abineysan kimi tökür, zülüm-zülüm ağlayırdı
is. [ər.] 1. Silk, ictimai təbəqə, sinif. Ziyalı zümrəsi. – Mirzə Səməd şəhər məktəbini qurtarıb iyirmi yaşından etibarən məmur zümrəsinə daxil olmuşd
[ər.] 1. is. Yaşıl rəngli qiymətli daş. 2. Sif. mənasında. Zümrüddən qayrılmış. Zümrüd bilərzik. Zümrüd üzük qaşı
sif. şair. Yaşılgözlü, gözləri yaşıl
sif. Zümrüd kimi, zümrüd rəngində, yamyaşıl
is. [ər.] Ahəstə səslə, pəsdən, özü üçün oxuma, dodaqaltı oxuma. Eşitdim cavanların şirin zümzüməsini; Dinlədim layla deyən anaların səsini
f. Zümzümə etmək, dodaqaltı oxumaq, nəğmə oxumaq. // Məc. mənada. Dağlardan əsən meh əbasını yellədikcə xoşlanır, dodağının altında zümzümələyirdi
sif. Zümzümə ilə oxuyan; təranəli, ahəngli. Çalxanır dəryalar, çığırışır qazlar; Zəm-zəm zümzüməli göllərin, dağlar! Aşıq Ələsgər
is. [ər.] Xristian keşişlərinin ibadət zamanı bellərinə bağladıqları ucları aşağı sallanan sərt qurşaq (klassik şeirdə xristianlıq rəmzi kimi işlənmiş
is. [ər.] zool. Boynu çox uzun və qabaq ayaqları dal ayaqlarından uzun, gövşək Afrika heyvanı. Zürafə boynuna bənzərdi boynu; Məğrur, ədalı bir duruşu
is. [ər.] klas. Övlad, nəsil, soy. [Şah:] Məndən sonra mal-dövlətimə … sahib olacaq bir zürriyyətim yoxdur
“Züvüldəmək”dən f.is
bax züyüldəmək2
bax zəvvar. Züvvarları gözləyənlər gözlərini haman tüstü tərəfə tutub, səbirsiz gözləməkdə və söhbət etməkdə idilər
is. 1. Sürüşmək üçün buz meydança. 2. Xizək ilə buz meydançada sürüşmə. Züy getmək (buz üzərində sürüşmək)
is. Nəfəslə çalınan musiqi alətlərində səsi əsas alətin ahənginə uyğunlaşdırma, onun çaldığı havanı təkrar etmə
is. Zurnaçalanın yanında züy tutan çalğıçı. Züyçü züy tutar, zurnaçı zurna çalar. (Ata. sözü)
is. 1. Züyçünün işi, peşəsi. 2. məc. Öz fikri olmayıb başqasının fikrini, sözlərini təkrar və ya müdafiə etmə
bax züyçü
“Züyüldəmək1”dən f.is
“Züyüldəmək2”dən f.is
f. Züyültü səsi çıxarmaq, ağlamaq, inləmək
f. dan. Sürüşmək. Lotu dinməz-söyləməz minbərdən züyüldüyüb düşür yerə. C.Məmmədquluzadə. [Dərviş:] Ruqiyyə ilan kimi iki qolumun arasından züyüldəyib
“Züyüldətmək”dən f.is
icb. Ağlatmaq, züyüldəməsinə səbəb olmaq
is. 1. Züyüldəmək işi, körpə uşağın ağlamaq səsi, ağlaması. // İnilti. 2. İti gedən, sürüşən şeyin çıxardığı səs; vıyıltı