BRAZİLİYA

Altamira, Braziliyanın Para ştatında yerləşən bir şəhərdir. Bələdiyyə sərhədləri içərisində yerləşən sahəsi 159,696 km² təşkil edir. Bu baxımdan dünyanın ərazi baxımından ən böyük üçüncü şəhəri hesab olunur və sahəsi Yunanıstandan böyükdür, təxmini olaraq Tunis boydadır. Əhalisi 2010-cu ilə görə 99,075 nəfər təşkil edir. Hava nəqliyyatı Altamira Hava limanı vasitəsilə təmin edilir. Şəhərin yaxınlığında Braziliya hökuməti tərəfindən dünyanın üçüncü ən böyük su bəndi olacaq olan Belo Monte su bəndi inşa edilir. Hökumət bəndin bölgənin artan enerji ehtiyatlarının qarşılanması üçün lazım olduğunu bildirir, bəndin inşasına qarşı çıxanlar isə bənd inşa edildiyində Xingu çayının 80%-ə qədərinin quruyacağını və önəmli bir dolanışıq mənbəyi olan balıqçılıq sahəsinin itiriləcəyini iddia edirlər. Bənd inşasına görə şəhərin əhalisi iki dəfə artmışdır.

Braziliya marşı (Portuqalca: Hino Nacional Brasileiro) — Braziliya Federativ Respublikasının rəsmi dövlət himni. == Tarixi == 1822-ci ildə Fransisko Manuel da Silva tərəfindən bəstələnən himnin musiqisi romantik italyan musiqisinə bənzəyir. 7 sentyabr 1822-ci il tarixində qazanılan müstəqilliyin ardından Kral I Pyotrun devrilməsilə dildən dilə dolaşan bu marş Kral II Pyotr dönəmində yenidən milli marş olaraq istifadə olundu. Ancaq bu marşın sözləri hələ də yazılmamışdı. 1889-cu ildə yeni qurulan respublika üçün yeni himn yazılmalı idi. Keçirilən müsabiqənin qalibi olan Leopoldo Miguez respublika üçün yeni bir himn bəstələsə də, xalq bu yeni himni mənimsəmədi və dövlət başçısı Deodoro da Fonsekanın da təklifi ilə Fransisco Manuel da Silvanın bəstələdiyi bu marş dövlət himni olaraq qəbul edildi. Himnin sözləri isə Joaquim Osório Duque Estrada tərəfindən 1909-cu ildə yazılmışdır.

Braziliya imperiyası (Portuqalca: Império do Brasil) — XIX əsrdə mövcud olmuş, indiki Braziliya və Uruqvay ərazisini əhatə edən imperiyadır.

Braziliya kalofillumu (lat. Calophyllum brasiliense) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin kalofillumkimilər fəsiləsinin kalofillum cinsinə aid bitki növü.

Braziliya karnavalı (port. Carnaval do Brasil) — Braziliyada Pasxadan qırx gün əvvəl və Böyük Orucun başlanğıcını qeyd edən illik festival. Böyük Oruc ərzində Roma-Katoliklər bütün vücudi zövqlərdən, xüsusilə ətlə qidalanmaqdan imtina etməlidir.

Braziliya mətbəxi — Braziliya Federativ Respublikasında inkişaf etmiş, zənginliyi və müxtəlifliyi ilə məşhur olan bir milli mətbəx. == Əsas qida məhsulları == Braziliya mətbəxi ilk növbədə ət, balıq, dəniz məhsulları və düyü ilə tanınır. Ölkənin cənub-şərqində və sahil xətti boyu ərazilərində balıq, balina və krevet kimi dəniz məhsulları həm çox ləzzətlidir, həm də boldur. Buna görə də Braziliyada balıq ətlə müqayisədə daha çox istifadə edilir. Bundan başqa italyan mətbəxinin təsiri ilə qida məhsulları arasında makaron da çox istehlak olunur. == Yemək bişirmə texnikaları == Braziliyalılar aşağıdakı yemək bişirmə texnikalarından istifadə edirlər: qızartma; sote; sobada yemək; qazanda yemək; qaynatma. == Xarici mətbəxlərin təsiri == Braziliya mətbəxi ilk növbədə Portuqaliya, İtaliya, İspaniya, Avstriya, Afrika və Rusiya mətbəxindən təsirlənmişdir. Bu mətbəxdə xüsusilə Orta və Cənubi Afrika mətbəxinin böyük təsiri vardır. Braziliyaya Portuqaliyadan gələn afrikalıların təsiri daha çox olmuşdur. Bəzi yeməkləri sırf hindköklüdür və Avropaya heç bir aidiyyatı yoxdur.

Brazilia (port. Brasília) — 1960-cı ildən Braziliyanın paytaxtı. Şəhər YUNESKO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Şəhərin əhalisi şəhərətrafı ilə birlikdə 2,5 milyon nəfərdir. Braziliyada 1955-ci il prezident seçki kampaniyası zamanı namizəd Juselinu Kubiçek hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə yeni paytaxt salınacağına dair vəd vermişdi. 1956-cı ilin aprelində o prezident seçildi və tezliklə yeni şəhərin layihələndirilməsi işləri başladı. Şəhərin baş planının hazırlanması memar Lusio Kostaya həvalə edildi. Bu işdə o Le Korbuzyenin ideyalarından istifadə etmişdi. İnzibati və ictimai binaların layihələndirilməsi isə memar Oskar Nimeyerə tapşırıldı. Yuxarıdan baxdıqda şəhər təyyarəyə bənzəsə də, Lusio Kosta şəhəri nəhəng kəpənək formasında layihələndirdiyini bildirmişdi.

Braziliya qaqauzları — türk dilli qaqauzların diasporası. Braziliya qaqauzlarının böyük qismi San-Pauluda cəmləşmişdir. == Tarixi == Qaqauzların Argentina və Braziliyaya kütləvi axını 1922-ci ildə, Bessarabiyanın Rumıniya tərəfindən idarə edildiyi zaman başlayır. == Tanınmış şəxsiyyətləri == Dmitri Dyakov – Kiriyet-Lunqa kəndindəndir, San Xose dos Kamposun küçələrindən biri onun adını daşıyır. Afanasio Yazaci - jurnalist.

Braziliya realı (Portuqalca: Real brasileiro; ISO 4217: BRL) - Braziliyanın rəsmi pul vahididir. R$ kimi işarə olunur. 1 Braziliya realı 100 centavoya bərabərdir.6 sentyabr 2016 tarixinə aid məzənnəyə görə, 1 Braziliya realı = 0.307102 ABŞ dolları.

Düzənlik tapiri; Yəhərli tapir; Braziliya tapiri (lat. Tapirus terrestris)) — Təkdırnaqlılar dəstəsinin tapirkimilər fəsiləsinin tapir cinsinə aid məməli heyvan növü. == Yarımnövləri == T. t. aenigmaticus T. t. colombianus T. t. spegazzinii T. t. terrestris == Yayılması == Düzənlik tapirinə Cənubi Amerikanın And dağlarının şərqində böyük bir ərazidə rast gəlinir. Onların arealı Kolumbiya və Venesueladan Braziliyanın cənubuna kimi, Paraqvay və Argentinanın şimal hissələrində olan əraziləri əhatə edir. Yaşayış yerləri meşələr, ilk növbədə onların həmişə su hövzələrinə yaxın yerlərdə olmağa çalışdıqları tropik meşələrdir.

Braziliya tinamusu (lat. Crypturellus strigulosus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin tinamukimilər dəstəsinin tinamular fəsiləsinin əsl tinamu cinsinə aid heyvan növü.

Braziliya və ya Braziliya Federativ Respublikası (port. República Federativa do Brasil) — Cənubi Amerikanın ən böyük ölkəsidir. Coğrafi ərazisi və əhalisinin sayına görə, Braziliya dünyada 5-ci yerdə gedir. Əhalisinin sayına görə, Braziliya dünya demokratiyaları arasında 4-cü yeri tutur. Atlantik okeani ilə əhatə olunmuş ölkənin şərq sahilinin uzunluğu 7,367 kilometrdir. Şimalda Venesuela, Surinam, Qayana və Fransız Qvianası ilə sərhədi olan Braziliya, cənubda Uruqvay, cənub-qərbdə Argentina və Paraqvay, qərbdə Boliviya və Peru, şimal-qərbdə isə Kolumbiya ilə qonşuluq edir. Braziliyanın ərazi sularında bir çox adalar vardır: Penedos de São Pedro e São Paulo, Fernando de Noronha, Trindade e Martim Vaz və Atol das Rocas. Braziliya ekvator və Oğlaq tropiki tərəfindən iki yerə bölünür. Ölkə müxtəlif flora və fauna ilə zəngindir. Braziliyanın əhalisi əsasən sahilboyu yerləşən iri şəhərlərdə cəmləşib.

Brazilia (port. Brasília) — 1960-cı ildən Braziliyanın paytaxtı. Şəhər YUNESKO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Şəhərin əhalisi şəhərətrafı ilə birlikdə 2,5 milyon nəfərdir. Braziliyada 1955-ci il prezident seçki kampaniyası zamanı namizəd Juselinu Kubiçek hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə yeni paytaxt salınacağına dair vəd vermişdi. 1956-cı ilin aprelində o prezident seçildi və tezliklə yeni şəhərin layihələndirilməsi işləri başladı. Şəhərin baş planının hazırlanması memar Lusio Kostaya həvalə edildi. Bu işdə o Le Korbuzyenin ideyalarından istifadə etmişdi. İnzibati və ictimai binaların layihələndirilməsi isə memar Oskar Nimeyerə tapşırıldı. Yuxarıdan baxdıqda şəhər təyyarəyə bənzəsə də, Lusio Kosta şəhəri nəhəng kəpənək formasında layihələndirdiyini bildirmişdi.

Braziliya Antarktikası (port. Antártida Brasileira) — Antarktikanın 60° paraleldən başlayaraq cənub qütbünə uzanan, 28° və 53° q.u arasında yerləşən bölgə. 1958-ci ilin aprelində Braziliyanın Xarici İşlər Nazirliyi Antarktidada 34°40′ - 53°20′ q.u arasında yerləşən əraziyə iddia sürməsini açıq şəkildə planlaşdırır. Ancaq bu yalnız plan olaraq qalır. Braziliya 16 may 1975-ci ildə Antarktida haqqında konvensiyanı imzalamaqla öz iddialarına zmin yaradır Ancaq 1986-ci ildə Braziliya Antarktikası Braziliya maraq zonası olaraq adlandırılır. Fərqli cəhət odur ki, Braziliya rəsmi olaraq ərazi iddiası irəli sürməmişdir. Braziliya Antarktidası ərazi olaraq Argentina Antarktikası və Böyük Britaniyanın Antarktika əraziləri ilə kəsişir. Braziiiya hər il Antarktidadakı mövcudluğunu güçləndirir. 1984-cü ildən burada "Komandante Ferras" qütb stansiyası fəaliyyətə başlamışdır. 2008-ci ildə bölgəni Braziliya prezidenti Luis İnasui Lula da Silva ziyarət etmişdir.

Braziliya araukariyası (lat. Araucaria angustifolia) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin araukariyakimilər fəsiləsinin araukariya cinsinə aid bitki növü.

Braziliyada ictimai bayramlar həm dövlət, həm ştatdaxili, həm də bələdiyyə səviyyəsində qanuni olaraq qeyd olunur. Əksər bayramlar ümummilli formada qeyd edilsə də, bəziləri yalnız ştatdaxili qeyd olunur.İllik rəsmi bayramlardan başqa (cədvəldəkilər) Braziliya hökümətinin qəbul etdiyi konstitusiyaya görə, ölkədə keçirilən seçki günləri də milli bayram hesab edilməkdədir. Hər il ümumi seçkilərin birinci turu oktyabr ayının ilk bazar günü, ikinci turu isə son bazar günü keçirilməkdədir. Bundan başqa Braziliyada müxtəlif milli və etnik bayramlar da qeyd olunur.

Braziliya bayrağı — Braziliyanın Dövlət bayrağı Braziliya Birləşmiş ştatlarının dövlət bayrağının əksər hissəsi yaşıl rəngə boyanıb. Bu rəng Braziliyada geniş yayılmış qəhvə ağacının rəmzi hesab edilir. Yaşıl rəngin fonundakı sarı romb brilyantı təsvir edir. O da, öz növbəsində, ölkənin zənginliyinin göstəricisidir. Brilyantın mərkəzində mavi rəngdə qlobus yerləşir. Qlobusun üzərində Braziliyadakı ştatların və bir də Braziliya Federal Dairəsinin sayına uyğun olaraq, 27 ulduz şəkli həkk olunub. Qlobusun mavi rəngi Rio-de-Janeyro şəhərinin üzərindəki səmanın rəmzidir. Qlobusun ekvatorundan üzərində "borc və inkişaf" sözü yazılan zolaq keçir. Bayrağın hazırkı forması 1889-cu ildən mövcuddur. Rəsmi olaraq isə 1992-ci ilin may ayının 12-də təsdiqlənib.

Braziliya - Cənubi Amerikada dövlət. Cənubi Amerika materikinin mərkəzi və şərq hissəsindədir. Şimalda Venesuela, Qayana, Surinam, Fransa Qvianası, şimal-qərbdə Kolumbiya, qərbdə Peru və Boliviya, cənub-qərbdə Paraqvay və Argentina, cənubda Uruqvay ilə həmsərhəddir; quru sərhədinin uzunluğu 16 145 km-dir. Şərqdə Atlantika okeanı (bir neçə adası Braziliyanın ərazisinə aiddir, ən mühümləri – Fernandu-di-Noronya, San-Paulu, Trindadi) ilə əhatələnir; sahil xəttinin uzunluğu isə 7491 km-dir. Ərazisinə və əhalisinin sayına görə Braziliya dünyada 5-ci, Latın Amerikasında isə ən böyük dövlətdir. Sahəsi (adalarla birlikdə) 8,5 mln. km². Əhalisi 190,8 mln. (2010). Paytaxtı Brazilia şəhəridir.

Braziliya cürəsi (lat. Amazonetta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Braziliya cərəyanı— Atlantik okeanında Braziliyanın cənub sahilindən Rio de la Platosuna qədər cənub istiqamətində axan isti su axımıdır. == Xüsusiyyətləri == Braziliya cərəyanı Atlantik okeanında Cənubi passat cərəyanının bir hissəsinin Cənubi Amerika materiki ilə qarşılaşması nəticəsində yaranır. Cərəyan Cənubi passat cərəyanının təxminən 10–15˚ cənub enliyində Cabo de Sao Roque, Braziliya yaxınlığında parçalandığı yerdən başlayır. Axımın dərinliyi 700 m-ə qədər çatır və 12˚ cənub enliyində su nəqliyyatı 2,5 Sv-dir.Nəql etdiyi su axımı cənuba doğru artaraq 15˚ cənub enliyində 4 Sv çatır. Şelf zonasında təxminən 30˚ cənub enliyində axımın antisiklon sirkulyasiyası Braziliya cərəyanının nəql etdiyi suyun artmasına səbəb olur. Cənuba doğru 27˚ c.en., 31˚ c.en, 34 c.en. və 36 c.en-də su nəqliyyatı 11 Sv, 17 Sv, 22 Sv və 41 Sv-dır. Cəm nəqliyyat 36° c.en-ə qədər 70–80 Sv ola bilər, bunun da yarısı sirkulyasiya dövründə olur.Braziliya cərəyanı Cənubi passat cərəyanın bir hissəsidir. Axımın cənub hissəsi şərqə doğru axan Cənubi Atlantik axımından ibarətdir. Şərq sərhəddi Bengel cərəyan sistemidir.

Braziliya yaponları (yap. 日系ブラジル人, nipo-brasileiro; port. nipo-brasileiro) — Cənubi Amerika qitəsində yerləşən Braziliyada məskunlaşmış yapon əsilli əhali. Braziliyada 2,000,000 nəfərə yaxın yapon əsilli vətəndaşın yaşadığı təxmin edilir. Bu rəqəm ölkə əhalisinin 1 % təşkil edir. İlk yapon icması 1908-ci ildə Braziliyaya gəlib. Bu gün Yaponiyadan sonra ən çox yaponların yaşadığı ikinci ölkə Braziliyadır. == Tarixi == === Arxa plan === XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində qəhvə Braziliyanın əsas ixrac məhsulu hesab olunurdu. XIX əsrdə fermerlər öz plantasiyalarında əsasən Afrikadan olan qara dərililərin əməyindən istifadə edirdilər. 1850-ci ildə ölkədə qul əməyindən istifadənin qadağan edilməsindən sonra bu üsul aradan qalxdı.

Braziliya yəhudilərinin tarixi uzun və qarmaşıq olmuş, Avropadan gələn mühacirlərlə sıx bağlıdır. Yəhudilər Braziliyaya XVI əsrdə Avropada tüğyan edən inkvizisiya məhkəmələrindən qaçaraq gəlmişdir. Vaxtilə Hollandiya hakimiyyətində olan Braziliyada ilk sinaqoq 1636 tarixində Resifidə qurulmuşdur. Yəhudilərin çoxu İspaniya və Portuqaliya inkvizisiyalarından Hollandiyaya qorxub qaçan səfaradlar idi. 1824-cü ildə qəbul edilən Braziliya Konstitusiyasında dini azadlığın elan olunmasıyla yəhudilərin bura köçü sürətlənmişdir. Kauçuk sənayəsinin birdən birə yüksəlişi ilə XIX əsrdə Mərakeş yəhudiləri də bura axın etdi. Ölkəyə gələn yəhudilərin sayı Avropadakı Nasist idarəçiliklə daha da artdı. Sonuncu köç dalğası isə XX əsrin 50-ci illərində Şimali Afrikadan oldu. Hal-hazırda Braziliyada yaşayan yəhudilərin icmaları, sinaqoqları, məktəbləri və s. mövcuddur.

Brazilia (port. Brasília) — 1960-cı ildən Braziliyanın paytaxtı. Şəhər YUNESKO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Şəhərin əhalisi şəhərətrafı ilə birlikdə 2,5 milyon nəfərdir. Braziliyada 1955-ci il prezident seçki kampaniyası zamanı namizəd Juselinu Kubiçek hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə yeni paytaxt salınacağına dair vəd vermişdi. 1956-cı ilin aprelində o prezident seçildi və tezliklə yeni şəhərin layihələndirilməsi işləri başladı. Şəhərin baş planının hazırlanması memar Lusio Kostaya həvalə edildi. Bu işdə o Le Korbuzyenin ideyalarından istifadə etmişdi. İnzibati və ictimai binaların layihələndirilməsi isə memar Oskar Nimeyerə tapşırıldı. Yuxarıdan baxdıqda şəhər təyyarəyə bənzəsə də, Lusio Kosta şəhəri nəhəng kəpənək formasında layihələndirdiyini bildirmişdi.

== Həmçinin bax ==

Afro-braziliyalılar (port. Pretos, Negros, Africanos, nadir hallarda Afro-Brasileiros) müasir Braziliyanın əsas əhali qruplarından biridir. Əhalinin sayı 12,9 milyon nəfər və ya ölkə əhalisinin 6,9 faizini təşkil edir. Onlar hər yerdə yaşayırlar, lakin qaradərililərin ən çox konsentrasiyası ölkənin şimal-şərqində, xüsusən də Baiya əyalətindədir. 20-ci əsrin ikinci yarısında bir çox qara iflas sahələrini tərk edərək ölkənin cənubundakı böyük şəhərlərə köçdü. Dünyanın ən məşhur afro-braziliyalı futbolçusu Peledir. == Tarix == Əsasən Afrikadan olan qulların nəslindəndirlər, onlardan təxminən 5 milyonu 16-19-cu əsrlərdir. əsrlər boyu ölkəyə gətirilmişdir. Siyahıyaalmalarda "preto" termini istifadə olunur. Son zamanlar portuqal dilli media onu daha çox siyasi cəhətdən düzgün olan “negro” sözü ilə əvəz etməyə meyllidir (ingilisdilli ölkələrdə sonuncu təhqiramizdir).

Braziliya Ali Federal Məhkəməsi (portuqalca: Supremo Tribunal Federal, qısaca STF) - Braziliyada ən son müraciət ediləcək məhkəmədir və aldığı qərarlar şikayət edilə bilməz. Braziliya Ali Federal Məhkəməsi Braziliya Milli Konqresinin aldığı qərarların və qəbul etdiyi qanunların Braziliya Konstitusiyasına uyğun olub-olmadığına nəzarət edir. Məhkəmə üzvləri Braziliya Senatının təsdiqi ilə Braziliya Prezidenti tərəfindən seçilir. Məhkəmə üzvlərinin maksimum yaş limiti 70-dir. == Braziliya Ali Federal Məhkəmənin binası == Məhkəmə binası Oskar Nimeyer tərəfindən dizayn edildi.

Argentina və Braziliya müharibəsi (isp. Guerra Argentino). 10 dekabr 1825- 27 avqust 1828 ci ildə baş verir. Birləşmiş Rio-de-la Platanın Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatanıno (Uruqvay) ələ keçirmək ucbatından başlayır.Bu ərazilərin Braziliyanın nəzarətinə keçməsi Argentina İstiqlal müharibəsi dönəmində başlanmışdı.Müharibə Montevideo anlaşmasının imzalanması ilə başa catır. == Müharibə == Argentina Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatino ərazisi əvvəl Rio-de-la-Plata vice krallığına aid olmasını əsas gətirərək bu torpağı öz ərazisi hesab edirdi.Birləşmiş Pio-de-la-Plata provensiyası bütün siyasi vastələrə əl ataraq Uruqvayın yerli hakimiyyət rəhbəri Xuan Antonio Lavalexi özünə çəkərək Braziliyaya qarşı cıxmasına səbəb olur.Həmcinin Braziliyaya siyasi və maddi yardımdan imtina edirdi.Bu zaman iki dövlətlə əlaqələrin kəsilməsi bu ərazidə ticarətlə məşqul olan Böyük Britaniyanın etirazına səbəb olur.Belə ki dövlətlərin siyası elitasına təsir imkanı olan Britaniya müharibənin gedişatına və nəticəsinə təsir edirdi.Britaniyanın xariçi işlər naziri Corc Kanning maliyə itgisi səbəbindən hər iki tərəfi hərbi məhkəməyə verir. Braziliyaya qarşı separatcılıqla məşqul olan partizanlara Fruktuoso Rivero və Xuan Antonio başçılıq edirdi.1825-ci ildə Florida da Konqres cağrılır burada Sisplatinonun ( Uruuqvayın ) Braziliyadan ayrilmasını (Portuqaliyanın müstəmləkəsi olmaqdadan cıxır) nəzərdə tuturdu. 1 yanvar 1826-cı ildə Argentina Braziliyaya müharibə elan edir.Buna qarşılıq Braziliya donanması La-Plata çayı hövzəsi,Buenos-Ayresı və Montevideonu mühasirəyə alır.Argentina cənuba Ensena limanına çəkilməyə məcbur olur.Sonradan Karmen-de-Pataqonesə çəkilir.Braziliya bu ərazini tutmağa cədh göstərir.Argentinanın bütün ticari əlaqələrini kəsməyə calışılır.Ehtiyat qüvvə catışmamazlığı və yerli müdafiəçilərin təziqi nəticəsində irrələmə mümkün olmur.Argentina ordusu başda Karlos Moriya de Alvear La-Platanı keçərək Durasnada düşərgə salır Braziliya ordusu Vikontom di Borbasen başda olmaqla əks hücuma keçir və İtusuinqo adlı yerdə döyüş olur.Döyüşün nəticəsi məlum olmur.I Pedru yeni quru əməliyyatları aparılması ücün 1826-cı ildə ölkənin cənubuna yeni qüvvələr yığılır.Bu qüvvələr əsasən könüllərdən və avropalı muzdlulardan ibarət idi.Əraziyə ardıcıl yeni qüvvələr göndərmək mümkün olmurdu.Üstəlik olkənin ozündə üsyanlar baş qaldırırdı ki bu da braziliyalıların əsgərı cəhətdən axsamasına səbəb olurdu.Paytaxt Rio-de-Janeyro da üsyan qalxır.Müharibə artıq kiçik toqquşmalar xarakteri alır .Əsas döyüşlər quruda Larandi və dənizdə Monte Santiyaqo nisbətən seçilirdi.1828-ci ildə Fruktuoso Riberi əks hücuma keçərək provensiyanın böyük hissəsini tutur.Britaniya Braziliyaya təziqi artırması sülh danışıqlarına başlamasına səbəb olur.27 avqust 1828-ci ildə Montevideo sülh müqaviləsi imzalanır. == Nəticə == Nəticədə hər iki ölkə böyük maddi itgiyə məruz qalır.Dünyanın böyük iqtisadi bölgəsində ticari əlaqələr kəsilir.Sonrada Rio-de-Janeyroda bu iqtisadi bölgə bərpa edilir.Burada düyanın nəhəng dövlətlərinin təziqi nəticəsində Birləşmiş Rio-de la Plata provensiyası və Braziliya İmperiyası ilə müqavilə imzalanır.Bu müqaviləyə görə şərq sahil ərazisində müstəqil Uruqvay dövləti,qərbi isə Braziliyaya verilir.Argentinanın Sisplatanı ələ keçirmək cəthi bir nəticə vermədi.Braziliyanın ərazi itgisi və müharibəyə sərf olunan vəsait ölkədə üsyanlara səbəb olur.I Pedru hakimiyyətdən 1831-ci ildə getməli olur.Böyük Britaniya isə müharibədən öz xeyrinə La-Plata bölgəsində azad ticarət hüququ əldə edir.

Argentina və Braziliya müharibəsi (isp. Guerra Argentino). 10 dekabr 1825- 27 avqust 1828 ci ildə baş verir. Birləşmiş Rio-de-la Platanın Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatanıno (Uruqvay) ələ keçirmək ucbatından başlayır.Bu ərazilərin Braziliyanın nəzarətinə keçməsi Argentina İstiqlal müharibəsi dönəmində başlanmışdı.Müharibə Montevideo anlaşmasının imzalanması ilə başa catır. == Müharibə == Argentina Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatino ərazisi əvvəl Rio-de-la-Plata vice krallığına aid olmasını əsas gətirərək bu torpağı öz ərazisi hesab edirdi.Birləşmiş Pio-de-la-Plata provensiyası bütün siyasi vastələrə əl ataraq Uruqvayın yerli hakimiyyət rəhbəri Xuan Antonio Lavalexi özünə çəkərək Braziliyaya qarşı cıxmasına səbəb olur.Həmcinin Braziliyaya siyasi və maddi yardımdan imtina edirdi.Bu zaman iki dövlətlə əlaqələrin kəsilməsi bu ərazidə ticarətlə məşqul olan Böyük Britaniyanın etirazına səbəb olur.Belə ki dövlətlərin siyası elitasına təsir imkanı olan Britaniya müharibənin gedişatına və nəticəsinə təsir edirdi.Britaniyanın xariçi işlər naziri Corc Kanning maliyə itgisi səbəbindən hər iki tərəfi hərbi məhkəməyə verir. Braziliyaya qarşı separatcılıqla məşqul olan partizanlara Fruktuoso Rivero və Xuan Antonio başçılıq edirdi.1825-ci ildə Florida da Konqres cağrılır burada Sisplatinonun ( Uruuqvayın ) Braziliyadan ayrilmasını (Portuqaliyanın müstəmləkəsi olmaqdadan cıxır) nəzərdə tuturdu. 1 yanvar 1826-cı ildə Argentina Braziliyaya müharibə elan edir.Buna qarşılıq Braziliya donanması La-Plata çayı hövzəsi,Buenos-Ayresı və Montevideonu mühasirəyə alır.Argentina cənuba Ensena limanına çəkilməyə məcbur olur.Sonradan Karmen-de-Pataqonesə çəkilir.Braziliya bu ərazini tutmağa cədh göstərir.Argentinanın bütün ticari əlaqələrini kəsməyə calışılır.Ehtiyat qüvvə catışmamazlığı və yerli müdafiəçilərin təziqi nəticəsində irrələmə mümkün olmur.Argentina ordusu başda Karlos Moriya de Alvear La-Platanı keçərək Durasnada düşərgə salır Braziliya ordusu Vikontom di Borbasen başda olmaqla əks hücuma keçir və İtusuinqo adlı yerdə döyüş olur.Döyüşün nəticəsi məlum olmur.I Pedru yeni quru əməliyyatları aparılması ücün 1826-cı ildə ölkənin cənubuna yeni qüvvələr yığılır.Bu qüvvələr əsasən könüllərdən və avropalı muzdlulardan ibarət idi.Əraziyə ardıcıl yeni qüvvələr göndərmək mümkün olmurdu.Üstəlik olkənin ozündə üsyanlar baş qaldırırdı ki bu da braziliyalıların əsgərı cəhətdən axsamasına səbəb olurdu.Paytaxt Rio-de-Janeyro da üsyan qalxır.Müharibə artıq kiçik toqquşmalar xarakteri alır .Əsas döyüşlər quruda Larandi və dənizdə Monte Santiyaqo nisbətən seçilirdi.1828-ci ildə Fruktuoso Riberi əks hücuma keçərək provensiyanın böyük hissəsini tutur.Britaniya Braziliyaya təziqi artırması sülh danışıqlarına başlamasına səbəb olur.27 avqust 1828-ci ildə Montevideo sülh müqaviləsi imzalanır. == Nəticə == Nəticədə hər iki ölkə böyük maddi itgiyə məruz qalır.Dünyanın böyük iqtisadi bölgəsində ticari əlaqələr kəsilir.Sonrada Rio-de-Janeyroda bu iqtisadi bölgə bərpa edilir.Burada düyanın nəhəng dövlətlərinin təziqi nəticəsində Birləşmiş Rio-de la Plata provensiyası və Braziliya İmperiyası ilə müqavilə imzalanır.Bu müqaviləyə görə şərq sahil ərazisində müstəqil Uruqvay dövləti,qərbi isə Braziliyaya verilir.Argentinanın Sisplatanı ələ keçirmək cəthi bir nəticə vermədi.Braziliyanın ərazi itgisi və müharibəyə sərf olunan vəsait ölkədə üsyanlara səbəb olur.I Pedru hakimiyyətdən 1831-ci ildə getməli olur.Böyük Britaniya isə müharibədən öz xeyrinə La-Plata bölgəsində azad ticarət hüququ əldə edir.

Asiyalı braziliyalılar (portuqalca: brasileiros asiáticos) Şərqi Asiya, Cənubi Asiya və Cənub-Şərqi Asiya mənşəli Braziliya vətəndaşları və ya Braziliyada daimi yaşayan Asiya əsilli insanlardır. Braziliyadakı Asiya icmasının əksəriyyəti Şərqi Asiyadan olan mühacirlərdən ibarətdir, baxmayaraq ki, Braziliya, Mozambik və Keniyadan olan asiyalılar az, Cənubi Asiyalılar və Cənub-Şərqi Asiyalılar daha azdır. 2011-ci ilin hesablamalarına görə, Braziliyada qaraçıların sayı təxminən 800.000 nəfərdir, baxmayaraq ki, Cənubi Asiyadan olan uzaq əcdadlarına baxmayaraq, onlar asiyalı sayılmırlar. Qərbi Asiya mənşəli insanlar (yəhudilər də daxil olmaqla) Braziliyada fenotipik olaraq özlərini asiyalı kimi müəyyən etmirlər, çünki onlar Yunan-Roma fəthləri və farslar, Yunanıstan və İranla üst-üstə düşürlər. Digər tərəfdən, Amapa kimi bəzi ştatlarda Asiyalı Amerikalılar və Şərqi Asiyalı Amerikalılar birlikdə qruplaşdırılıb. == Tarix == Son araşdırmalar göstərir ki, Lusos kimi tanınan erkən Şərqi Portuqaliya İmperiyasından olan asiyalılar - ilk asiyalılar - 16-cı əsrdə Lascar və ya zabit, qul kimi tanınan dənizçilər kimi Braziliyaya gəldilər və qubernatorlar, tacirlər və ruhanilərlə yuxuya getdilər. Asiya portuqal dili. İlkin Asiyanın mövcudluğu Şimal-Şərqi Braziliya ilə, xüsusən də Bahia ilə məhdudlaşdı, lakin digərləri Para və Şərq bölgəsinin digər hissələrinə fermerlər, tekstil işçiləri və mədənçilər kimi gətirildi. Bu asiyalılar Afrika və Avropa mənşəli insanlarla evlidirlər və onlar Şimal-şərqdə yemək, erkən sənət və qayıqqayırma ənənələrində miras qoyurlar. Braziliyaya ilk əhəmiyyətli Asiya immiqrantları müstəmləkə dövründə qul kimi az sayda Çinli (3000) idi.

Azərbaycan adına bələdiyyə məktəbi - Braziliyanın patraxtı Rio-de-Janeyroda yerləşən bələdiyyə məktəbi. == Haqqında == Braziliyanın paytaxtı Rio-de-Janeyronun da şəhər bələdiyyəsinin üzvü Joao Ribaş parlamentə məktəbə Azərbaycan adının verilməsini təklif edib. Bu təklif parlamentdə böyük səs çoxluğu ilə qəbul olunub. Həmin təhsil müəssisəsi 2016-cı ilin yanvar ayəndan Azərbaycanın adını daşıyır. Məktəbin üçmərtəbəli binasında 26 otaq var. Burada V-XI siniflərdə 700-dən artıq şagird təhsil alır. Sinif otaqlarında Azərbaycana dair kitablar, Azərbaycana həsr olunmuş rəsm müsabiqəsi ilə əlaqədar çəkilən rəsmlər, müxtəlif vəsaitlər şagirdlərə təqdim edilir. Məktəbdə fiziki qüsurlu uşaqlar üçün ayrıca sinif otağı var. Həmin otaqda bu qəbildən uşaqlar üçün xüsusi dərslər keçirilir, onların əl işləri təqdim olunur. Təhsil müəssisəsinin direktoru Fabio Minionidir.

Azərbaycan–Braziliya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Braziliya Federativ Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == Braziliya 26 dekabr 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkələrdən olub. Elə həmin vaxtdan etibarən iki ölkə arasında dostluq əlaqələrinin və əməkdaşlığın əsası qoyulmuşdur. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin oktyabrın 21-də qurulmuşdur. === Səfirliklər === 22 iyun 2009-cu ildə Braziliyanın Bakıdakı Səfirliyi açılmışdır. Azərbaycanın Braziliyadakı Səfirliyi isə 22 oktyabr 2010-cu il tarixli Qanun ilə Brazilia şəhərində təsis edilmiş və 9 may 2012-ci ildə açılışı olmuşdur. 10 fevral 2012-ci ildə Elnur Sultanov fövqəladə və səlahiyyətli səfir təyin edilmişdir. == Parlamentlərarası əlaqələr == 4 sentyabr 2013-cü ildə Braziliya Deputatlar Palatasında Braziliya-Azərbaycan Dostluq Qrupu yaradılmışdır. Dostluq qrupunun prezidenti deputat Klaudio Kajadodur. 8 aprel 2014-cü ildə isə Braziliya Senatında Braziliya-Azərbaycan Dostluq Qrupu rəsmən yaradılmışdır.

Ağ braziliyalılar (portuqal: brasileiros brancos) adətən Avropa və ya Levant mənşəli olduğuna görə "ağ" kimi qəbul edilən braziliyalılardır.

Braziliya hindi dilləri- Braziliyanın yerli xalqlarının - hindilərin doğma dilləri. Yerli hindilərin əksəriyyəti portuqal dilinin Braziliya variantına keçsə də, hələ də əhalinin 250 min nəfəri 145 yerli dildə danışır. Braziliyida 500 mindən 700 min nəfərə qədər əhali özünün hindi sayır. == Ədəbiyyat == Dixon R. M. W., Aikhenvald A. Y. (Eds.), The Amazonian languages. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-57021-2; ISBN 0-521-57893-0. Angenot, Geralda de Lima Victor. Subsídios para a glotocronologia lexicoestatística da família Chapakura. Guajará-Mirim: UNIR Working Papers in Amerindian Linguistics. Série 'Documentos de Trabalho'.

Bu məqaləyə Braziliya mətbəxinə aid içkilərinin siyahısı daxil edilmişdir. == Braziliya içkiləri == Alua – Qarğıdalı, düyü və şəkərdən hazırlanır. Ona bəzən qarğıdalı şərabı da deyilir. Bombeyrinyo – Kaçaça və adi qarağat siropundan hazırlanır, içki Kir Royal kokteylinə çox bənzəyir. Kaçaça – Şəkər qamışı ilə distillə spirtin qarışığından hazırlanır. Bu, Braziliyada ən populyar alkoqollu içkidir. İçki eyri-rəsmi olaraq kanya, kaninya və pinqada adlandırılır. Kaypirinya – İçki kaçaça, əhəng şirəsi və şəkər ilə hazırlanan kokteyldir. Kaju Amiqo Kayuina Kapeta – Kokteyl araq, quarana barıtı və yağsızlaşdırılmış süd ilə hazırlanır. Kauim Çimarrao Quarana Quentao Rabo-de-qalo Tikira – Kaçaça içkisi ilə maniokdan hazırlanır.

== Tarixi ==

Braziliya milli voleybol komandası - Braziliyanı beynəlxalq voleybol turnirlərində təmsil edən milli voleybol komandası.

Braziliya stadionlarının siyahısı — aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir. Bu siyahıya 30 mindən çox tamaşaçı tutumuna malik stadionlar daxil edilmişdir. Qalın şriflə fərqləndirilən stadionlar bu ölkədə keçirilmiş 2014 FİFA Dünya Kubokunda istifadə olunmuşdur.