elektor 2021

Köln kürfürstlüyü (alm. Kurfürstentum Köln‎) — X əsrdən XIX əsrin əvvəllərinə qədər mövcud olmuş Müqəddəs Roma İmperiyasının knyaz-arxiyepiskopluğu idi. İmperiyada Köln kürfürstündən başqa iki ruhani kürfürst də var idi: Mayns kürfürstlüyü və Trir kürfürstlüyü. Köln arxiyepiskop-kürfürstü eyni zamanda İtaliya üçün baş kansleri idi (Müqəddəs Roma İmperiyasının üç komponentli titulyar krallığından biri, digər ikisi Almaniya və Burqundiya idi) və buna görə də bütün ruhani və dünyəvi knyazlar arasında ikinci yeri tuturdu. Kürfüstlüyün paytaxtı Köln idi. Köln burjuaziyası ilə münaqişələr kürfürstün Bonna köçməsinə səbəb olmuşdu. Köln 1475-ci ildən sonra Azad İmperiya Şəhəri kimi tanındı və beləliklə, onu hətta kürfürstün nominal dünyəvi səlahiyyətindən də çıxardı. Köln və Bonn 1794-cü ildə Fransa tərəfindən işğal edilmişdi. Kürfürstlüyün sağ sahil əraziləri 1803-cü ildə Alman mediatizasiyası zamanı dünyəviləşdirildi. Kürfürstlükdən ərazicə daha böyük olan və arxiyepiskopun yalnız kilsə səlahiyyətlərindən istifadə etdiyi Lyej və Münster kimi suffraqan yepiskopluqlarını əhatə edən Köln arxiyepiskopluğu ilə qarışdırmalıdır.

Pfals kürfürstlüyü (alm. Kurfürstentum Pfalz‎) və ya Pfals (alm. Pfalz‎) — Müqəddəs Roma İmperiyasının bir hissəsi olan dövlət. O, Yuxarı Reynin sol sahilindən, Almaniyanın müasir Reynland-Pfalz federal əyalətində bugünkü Pfalz bölgəsindəki Hunsrük dağ silsiləsi və Fransanın Elzas və Lotaringiya bölgələrindən Reynin şərq sahilində, indiki Hessen və Baden-Vürtemberqdə Odenvald silsiləsi və Heydelberq və Manhaym paytaxtlarını əhatə edən cənub Krayxqau bölgəsinə qədər uzanırdı. Pfals kürfürstləri Frank qanunlarına tabe olan ərazilərdə (Frankoniya, Şvabiya və Reynlandda) imperator vəkili vəzifəsini icra edirdilər və Müqəddəs Roma İmperiyasının ən əhəmiyyətli dünyəvi knyazları arasında yer alırdılar. 1541-ci ildə kürfürst Otto Henri lüteranlığı qəbul etmişdi. Kürfüstlüyün kulminasiya nöqtəsi və tənəzzülü 1619-cu ildə Bohemiya kralına çıxması Otuzilik Müharibəyə səbəb olan kürfürst V Frederikin hakimiyyətinə rast gəlir. 1648-ci il Vestfaliya Sülhündən sonra Fransa kralı XIV Lüdovik tərəfindən başladılan və Doqquzillik müharibə (1688–97) ilə yekunlaşan "Yenidən birləşmə" müharibələri dağıdılmış torpaqları daha da çətin vəziyyətə saldı. 1777-ci ildən Bavariya kürfürstlüyü ilə fərdi birlikdə idarə olunan Pfals nəhayət, 27 aprel 1803-cü ildə Baden tərəfindən ilhaq edildi.