ESTON

I. i. Estonian

II. s. Estonian; ~ dili Estonian, the Estonian language; ~ dilində danışmaq to speak* Estonian

ESTETİZM
ESTONCA
OBASTAN VİKİ
Eston
Estonlar Estoniyanın əksəriyyətini meydana gətirən və ölkənin rəsmi dili olan Eston dili danışan etnik qrupa verilən addır. Estonlar, minlərlə il əvvəl Ural dağlarına sonrakı həyatdan olduqları bölgəyə köç etmişlər.
Eston dili
Eston dili (orijinal dildə eesti keel eesti keel) — estonların dili. Ural dillərinin fin-uqor budağının baltika-fin alt qrupuna aiddir. Estoniya və Avropa birliyinin rəsmi dilidir. Yazı sistemi Latın əlifbasına əsaslanır. Eston dili təxminən 1 milyon insanın ana dilidir. Onların əksəriyyəti (təxminən 900.000 nəfər) Estoniya sakinləridir. Estoniya dili səslərin üç dərəcə uzunluğu ilə (həm sait, həm samit) diqqət çəkir: qısa, uzun və ən uzun. Uzunluqdan asıllı olaraq sözlər fərqli mənalar verir. Dilin kodu — et və ya est (ISO 639-a uyğun olaraq). == Adı == Estlər xalqının adına ilk dəfə Tasitin (98-ci il) əsərlərində rast gəlinir, lakin, göründüyü kimi, bu etnonim Baltik tayfalarından birinə aiddir, çünki Tasitin təsvir etdiyi xalq Baltik dənizinin Visladan şərqdə olan sahilində məskunlaşmışdır, orada isə Baltika-Fin xalqları heç vaxt yaşamamışdılar.
Eston Sovet Ensiklopediyası
Eston Sovet Ensiklopediyası (est. Eesti nõukogude entsüklopeedia) — Sovet dövründə Estoniyada eston dilində nəşr olunmuş 8 cilddən ibarət universal ensiklopediya. 1968-1976-ci illərdə nəşr edilmişdir.
2011-12 Estoniya Kuboku
2011-12 Estoniya Kuboku — Estoniya Futbol Federasiyası tərəfindən təşkil edilən, Estoniyanın mərhələli futbol turnirinin iyirmi ikinci mövsümüdür. Kubokun qalibi 2012-13 UEFA Avropa Liqası turnirinin birinci təsnifat mərhələsinə vəsiqə qazanmışdır. == 1/64 final == Heç-heçə iyunun 15-də Estoniya Futbol Federasiyası tərəfindən keçirilmişdir. 1 Luunya 1-0 hesabı ilə qalib gəlməsinə baxmayaraq, qeyri-münasib oyunçudan istifadə etdiyinə görə Elvaya 1-x kimi götürülmüşdür. == 1/32 final == Heç-heç oyunu 21 iyulda keçirilmişdir. == 1/16 final == Heç-heçə oyunu 4 avqustda keçirilmişdir. == 1/8 final == Heç-heçə 6 sentyabrda baş tutmuşdur. == 1/4 final == Heç-heçə oyunu 8 mart — yeni sezonun açılışında baş tutmuşdur. Oyunlar 24-25 apreldə baş tutmuşdur. == Yarımfinal == Yarımfinal oyunları 8 may 2012-ci ildə baş tutmuşdur.
Abxaziya estonları
Abxaziya estonları (est. Eestlased Abhaasias) — Abxaziyada yaşayan etnik estonlara verilən ümumi ad. Gürcüstanın şimal-qərbində yerləşən Abxaziya de-yure olaraq Gürcüstanın hüquqi ərazisi hesab olunsa da, de-fakto olaraq müstəqil şəkildə idarə olunur. Abxaziya bölgəsinə estonların köçürülməsi prosesi bölgə Rusiya imperiyasının hakimiyyəti altında olduğu dövrdə baş vermişdir.Abxaziyada müharibə zamanı və ondan sonra bir çox estoniyalı Estoniyaya getmişdir. 1992-ci ildə bir əməliyyatda Estoniya hakimiyyəti 170 estoniyalını təxliyə etmişdir.
Azərbaycan-Estoniya futbol matçlarının siyahısı
== Kişilər ==
Azərbaycan–Estoniya futbol matçları
== Kişilər ==
Azərbaycan–Estoniya münasibətləri
Azərbaycan–Estoniya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Estoniya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Hər iki ölkə bir müddət Rusiya imperiyasının və SSRİ-nin bir hissəsi olmuşdur. Azərbaycanın Tallin şəhərində səfirliyi mövcuddur. Amma, Estoniya Azərbaycan ilə Estoniyanın Ankaradakı (Türkiyə) səfirliyi vasitəsilə əlaqə saxlayır. Hər iki ölkə Avropa Şurası-nın və ATƏT-in tam hüquqlu üzvüdür. Azərbaycan Gürcüstan ilə birlikdə Estoniyanın Cənubi Qafqazda müttəfiqidir. Estoniyada təxminən 2500 azərbaycanlı yaşayır. == Tarixi == Hər iki ölkə SSRİ-nin tərkibində müttəfiq respublika olmuşlar. Elə həmin dövrdə də onlar arasında iqtisadi və mədəni əlaqələr formalaşmışdır. SSRİ dağıldıqdan, postsovet məkanında müstəqil dövlətlər yarandıqdan sonra bu münasibətlər daha da inkişaf etməyə başlamışdır.
Estoniya SSR
Estoniya SSR (est. Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik) — Estoniya Sovet Sosialist Respublikası. SSRİ-nin tərkibinə daxil olan 15 ittifaq ölkələrindən biri.
Estoniya SSR-in himni
== Tarix == Stalinin adını çıxarmaq üçün 1956-cı il iyul ayının 21-də mətnin üçüncü bəndi dəyişdirilmişdir. Burada dəyişiklikdən sonrakı versiya verilmişdir. Himnin mətnini yazdığına görə Yohannes Semper 1947-ci ildə Sovet Estoniyasının mükafatını almışdır.
Estoniya SSR-nin himni
== Tarix == Stalinin adını çıxarmaq üçün 1956-cı il iyul ayının 21-də mətnin üçüncü bəndi dəyişdirilmişdir. Burada dəyişiklikdən sonrakı versiya verilmişdir. Himnin mətnini yazdığına görə Yohannes Semper 1947-ci ildə Sovet Estoniyasının mükafatını almışdır.
Estoniya Sovet Sosialist Respublikası
Estoniya SSR (est. Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik) — Estoniya Sovet Sosialist Respublikası. SSRİ-nin tərkibinə daxil olan 15 ittifaq ölkələrindən biri.
Estoniya Sovet Sosialist Respublikası bayrağı
Estoniya Sovet Sosialist Respublikası bayrağı — bu bayraq Estoniya SSR tərəfindən 6 fevral 1953-cü ildə istifadə edilmişdir. == Tarixi == 1940-cı ildən qırmızı bayraqda sarı oraq, çəkic və qırmızı ulduz simvollarından istifadə edilmişdir. Üzərində Sans-serif şriftində latın hərfləri ilə "ENSV" (Eesti Nõukogude Sotsialistlik Vabariik) yazılmışdı. Böyük Vətən Müharibəsi zamanı Estoniya faşist Almaniyası tərəfindən işğal edildikdən sonra, bayraq 1944-cü ildə bərpa edildi. 6 fevral 1953-cü ildə Estoniya SSR bayrağının son variantı qəbul edildi. Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının bayrağına bənzər bu bayrağın üzərində altı uclu mavi dalğa zolaqları və ağ zolaqlar var. Bununla belə, Estoniya SSR Konstitusiyasında və ya Estoniya SSR dövlət bayrağı nizamnaməsində bayraqdakı mavi dalğalı xətlər haqqında heç bir söz olmayıb. Odessadan olan sovet veksiloloqu V. N. Streltsov bunu "elektrik mavisi" kimi təsvir etdi. Bu dövrdə, sürgün hökuməti də daxil olmaqla bir çox Estoniya diasporu, illər ərzində 1918-ci ildə hazırlanmış ağ-qara Estoniya bayrağından istifadə etməyə davam etdi. Estoniya SSR daxilində bu bayrağın istifadəsi qadağan idi.Yenidənqurma dövründə mavi-qara-ağ bayrağın istifadəsi geri qaytarıldı.
Estoniya Sovet Sosialist Respublikası himni
== Tarix == Stalinin adını çıxarmaq üçün 1956-cı il iyul ayının 21-də mətnin üçüncü bəndi dəyişdirilmişdir. Burada dəyişiklikdən sonrakı versiya verilmişdir. Himnin mətnini yazdığına görə Yohannes Semper 1947-ci ildə Sovet Estoniyasının mükafatını almışdır.
Estoniya Sovet Sosialist Respublikasının himni
== Tarix == Stalinin adını çıxarmaq üçün 1956-cı il iyul ayının 21-də mətnin üçüncü bəndi dəyişdirilmişdir. Burada dəyişiklikdən sonrakı versiya verilmişdir. Himnin mətnini yazdığına görə Yohannes Semper 1947-ci ildə Sovet Estoniyasının mükafatını almışdır.
Estoniya Televiziyası
Eesti Televisioon (azərb. Estoniya Televiziyası‎) — 19 iyul 1955-ci il tarixində fəaliyyətə başlayan, Estoniyanın ilk milli və ictimai televiziyasıdır. Avropa Yayım İttifaqının üzvüdür.
Estoniya Xarici İşlər Nazirliyi
Estoniya Xarici İşlər Nazirliyi (est. Eesti Välisminister) — Xarici işlər naziri Estoniya hökumətinin ən əhəmiyyətli dövlət qurumlarından biridir və Estoniya ilə xarici ölkələr arasındakı əlaqələrə görə məsuliyyət daşıyır. Xarici İşlər Naziri ilə yanaşı, Xarici İşlər Nazirliyinin müxtəlif qurumlarının rəhbərliyinə kömək edən bir neçə nazir müavini vardır: Baş katib - Matti Maasikas: diplomatik təhlükəsizlik, protokol və daxili audit idarələri kimi nazirliyin nazir müavinlərinin nəzarətini həyata keçirir və bu, Xarici İşlər Nazirliyində ikinci ən yüksək vəzifə hesab edilir. Siyasi İşlər nazirinin müavini - Sven Yürqenson: Avropa İttifaqının hüdudlarından kənarda olan sahələr üzrə siyasətləri nəzərdən keçirir və Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat və informasiya şöbəsini idarə edir. Xarici İqtisadi Siyasət Məsələləri üzrə nazir müavini - Mart Lanema: Xarici İşlər Nazirliyi nəzdində xarici ölkələrlə bağlı iqtisadi siyasətə nəzarət edir. Avropa İttifaqı məsələləri üzrə nazir müavini - Kaya Tael: Avropa birliyinə daxil olan dövlətlərlə və Avropa birliyi ilə əlaqələrə dair siyasətə nəzarət edir. Hüquqi və Konsulluq məsələləri üzrə nazir müavini - Aino Lepik von Viren: hüquqi və konsulluq şöbələrinə nəzarət edir. İnzibati İşlər nazir müavini Mati Vayranman: Xarici İşlər Nazirliyinin işçilərinin gündəlik inzibati vəzifələrinə nəzarət edir. == Estoniya Xarici İşlər Nazirləri 1918-ci ildən 1940-cı ilə kimi == Yaan Poska — (24 fevral 1918 — 26 oktyabr 1919); Ants Piyl — (26 oktyabr — 16 noyabr 1919); Adom Birk — (18 noyabr 1919 — 28 iyul 1920); Kaarel Robert Pusta — (28 iyul — 30 iyul 1920); Ado Birk — (30 iyul — 26 oktyabr 1920); Otto Ştrandman — (26 oktyabr 1920 — 25 yanvar 1921); Ants Piyp — (25 yanvar 1921 — 15 oktyabr 1922); Aleksandr Hellat — (15 oktyabr 1922 — 2 avqust 1923); Karl Fridrix Akel — (2 avqust 1923 — 26 may 1924); Otto Ştrandman — (26 mart — 13 may 1924); Kaarel Robert Pusta — (13 may 1924 — 23 oktyabr 1925); Ado Birk — (23 oktyabr — 16 dekabr 1925); Ants Piyl — (16 dekabr 1925 — 9 dekabr 1926); Qans Ribani — (9 dekabr — 23 dekabr 1926); Karl Fridrix Akel — (23 dekabr 1926 — 10 noyabr 1927); Aleksandr Hellat — (10 noyabr — 9 dekabr 1927); Qans Ribani — (9 dekabr 1927 — 4 dekabr 1928); Yaan Lattik — (4 dekabr 1928 — 12 fevral 1931); Yaan Tennison — (12 fevral 1931 — 19 iyul 1932); Mixail Punq — (19 iyul — 21 oktyabr 1932); Auqust Rey — (21 oktyabr 1933 — 18 may 1933); Ants Piyp — (18 may — 21 oktyabr 1933); Yulis Selyama — (21 oktyabr 1933 — 1 aprel 1936); Karl Fridrix Akel — (1 aprel 1936 — 8 may 1938); Karl Selter — (8 may 1938 — 12 oktyabr 1939); Ants Piyp — (12 oktyabr 1939 — 21 iyun 1940); Niqol Andersen — (21 iyun — 21 iyul 1940). == Estoniya Xarici İşlər Nazirləri 8 may 1990-cı ildən == Lennart Meri — (8 may 1990 — 6 aprel 1992); Yaan Manitski — (6 aprel — 21 oktyabr 1992); Trivimi Velliste — (21 oktyabr 1992 — 7 yanvar 1994); Yuri Luyk— (7 yanvar 1994 — 17 aprel 1995); Riyvo Siniyarv — (17 aprel — 6 noyabr 1995); Siym Kallas — (6 noyabr 1995 — 2 oktyabr 1996); Toomas Hendrik İlves — (2 oktyabr 1996 — 14 oktyabr 1998); Rayl Myalk — (14 oktyabr 1998 — 25 mart 1999); Toomas Hendrik İlves — (25 mart 1999— 28 yanvar 2002); Kristiyna Oyüland — (28 yanvar 2002 — 11 fevral 2005); Yaak Yaksert — (11 fevral — 21 fevral 2005); Reyn Lanq — (21 fevral — 10 aprel 2005); Urmas Paet — (12 aprel 2005 — 17 noyabr 2014); Keyt Pentus Rozimannus (17 noyabr 2014 — 15 iyul 2015); Yürqen Liqi — (15 iyul 2015 — 16 iyul 2015); Marina Kalyürand — (16 iyul 2015 — 12 sentyabr 2016); Yürqen Liqi — (12 sentyabr 2016 — 23 noyabr 2016); Sven Mikser — (23 noyabr 2016 — bu günə qədər).
Estoniya adaları
Estoniya adaları — ölkə ərazisinin bir hissəsini təşkil edən torpaq parçası. Estoniya ərazisində 2222 ada vardır. 318 adanın sahəsi 1 hektardan çoxdur. Onların ümumi sahəsi - 4,2 min km², yaxud ölkə ərazisinin təxminən 9 % (45,227 min km²). Baltik dənizində 500-dən çox ada Estoniyaya məxsusdur. Ölkənin ən böyük adaları: Saaremaa, Hiyumaa, Muhu, Vormsi. Adı çəkilən adalar həm də Moonzund arxipelaqına daxildirlər. Estoniyanın və Moonzund arxipelaqının ən böyük adası Saaremaadır. Adanın sahəsi 2673 km², əhalisi 30 min nəfər təşkil edir. Estoniyanın adalarında ümümi əhalinin 3% yaşayır.
Estoniya atı
Estoniya atı — kiçik atların Eston cinsidir. O, güclü və xəstəliklərə davamlıdır. Estoniyada üç tanınmış at cinslərindən biridir XI əsrdə, salnaməçi Adam Bremenski estonları zəngin qızılla və yaxşı atla təsəvvür edirdi. Estoniyalı yerli cins atların geniş başı, qısa boynu, geniş və dərin döşləri, geniş kürəyi, quru əzaları, güclü dırnaqları vardır. Estoniya atı Estoniyanın Baltika dәnizi adalarında vә sahillәrindә yetişdirilir. Estoniyalı yerli cins atların geniş başı, qısa boynu, geniş və dərin döşləri, geniş kürəyi, quru əzaları, güclü dırnaqları vardır. Ayğırların cidov hündürlüyü 146 sm, döş qucumu 180,5 sm, kütlәsi 486 kq, madyanlarınkı 144,3 sm, döş qucumu 180 sm, kütlәsi 460 kiloqramdır. Adalardakı atlar materikdә yetişdirilәnlәrdәn kiçikdir. Rәnglәri kürәn, kәhәr, qara vә boz olur. Yemә tәlәbkar deyildir, yerli şәraitә yaxşı uyğunla bilir vә güclüdür.
Estoniya bayrağı
Estoniya bayrağı — Estoniyanın Dövlət bayrağı Hazırkı Estoniya bayrağı 1881-ci ildə Tartu Universitetinin tələbələri tərəfindən hazırlanmışdır. Estoniya bayrağı üfüqi bərabər üç hissədən meydana gəlib, hissələr yuxarıdan aşağıya doğru mavi, qara və ağdan meydana gəlməkdədir.
Estoniya bərəsi sindromu
Almaniyada inşa edilmiş Estoniya bərəsi 1994-cü ildə sahilə yaxın yerdə su sızması nəticəsində çəpəki şəkildə batdı. Bu qəzada 852 sərnişin öldü, 137 nəfər isə xilas oldu. Bərə güclü dalğalar səbəbindən 28 sentyabr gecə 00:30-da su sızdırmağa başladı. Suyun miqdarı artdıqca dərhal evakuasiya prosesi başladı. Ancaq 987 sərnişindən yalnız 137-si gəmini tərk edərək xilas oldu. Qalan sərnişinlər gəmi kapitnının "Hörmətli sərnişinlər, xahiş edirəm, panikaya düşməyin, dünyanın ən güclü bərəsindəsiniz" sözləri inanaraq drenaj prosesini maraqla izləməyə başladı. Saatlar keçdikcə bərə daha da əyilirdi, amma sərnişlər hələ də heç bir şey etmədən izləməyə davam edirdi. Saat 01:50-də Estoniya bərəsi tamamilə su altında qaldı. 952 sərnişinin bərənin su aldığını və batmağa başladığını görsə də, son saniyəyə qədər seyr etmələri psixoloji kitablarda "Estoniya bərəsi sindromu" olaraq qeyd olundu. Psixologiya elmi həmin insanların o andakı davranışları üçün məntiqi bir açıqlama verə bilmədi.
Estoniya coğrafiyası
Estoniya — dövlət Avropanın şimal-şərqi və Baltik dənizinin şərq sahillərində yerləşir. Şimaldan Fin körfəzi, qərbində isə Riqa körfəzi ilə əhatələnmişdir. Estaniyanın sahəsi 45 226 km² təşkil edir. Sərhədlərinin uzunluğu — 1633 km. Latviya ilə — 339 km, Rusiya — 294 km sərhədə malikdir. Sahil xəttinin uzunluğu 3794 km-dir. Estoniyanın ərazisinə 1521 ada, daxildir ki, onunda hamısı Baltik dənizində yerləşir. Onların ümumi sahəsi 4,2 min. km²-dir. Ən böyük adaları — Saaremaa və Hiyumaa, üstəlik Muhu, Vorsmi, Kihnu adası və b.
Estoniya dəmir yolları
Estoniya dəmir yolları ümumi uzunluğu 1320 km olan dəmir yol şəbəkəsi (2005 ilə olan məlumata görə 132 kilometri elektrikləşdirilmişdir). Reylslər arasında məsafə 1520 mm-dir. Bu əsasən keçmiş sovet ölkələrində mövcuddur. Estoniyanın əsasən voğzalı Batik voğzalıdır. Milli şirkətin rəhbəri «Eesti Raudteedir». == Tarixi == 24 oktyabr 1870-ci ildə Estoniyada ilk dəmir yolu Paldiski—Pevel—Narva—Qatçina istiqamətində çəkilmişdir. Elə həmin ildə Peterburq-Varşava dəmir yolu birləşdirilmişdir. Baltik dəmir yolları 1870-ci ildə Qatçindən Tasno xətti birləşdirilir. 1877-ci ildə Tapa—Derpt yolu inşa edilir. 1897-ci ildə yol Valqa ilə birləşdirilir.
Estoniya faunası
Estoniya faunası – Estoniya qarışıq iynəyarpaqlı meşə ərazisində və Baltik dənizi sahilində yerləşən kiçik bir ölkədir. Meşə sahələri Estoniya ərazisinin 52 faizini əhatə edir. Meşələrin əksəriyyəti ölkənin şərq hissəsində - mərkəzi və cənub Estoniyada yerləşir. Bu meşələrin əsas hissəsini qarışıq və qarışıq geniş yarpaqlı ağaclar təşkil edir. Şam ağacları cənub-şərq hissədə, çəmən bitkiləri isə şimal-qərb və şimal hissələrdə geniş yayılmışdır. Qərb hissəsini qeyri adi landşaft tutur, hansı ki çəmənliklə meşə bitki örtüyü sahələrini birləşdirir. Estoniyanın seyrək əhalisi var və böyük əraziləri müxtəlif heyvan növləri ilə zəngin meşələr əhatə edir. Hazırda Estoniya meşələrində yaşayan məməlilərin 65 növü mövcuddur. Bura, adi vaşaq, çöldonuzu, qonur ayı, sığın kimi vəhşi heyvanların məskunlaşdığı ərazilərdir. Estoniya nadir dəniz quşları olan kiçik qaqa (Polysticta stelleri), ağqaş qaz(Anser erythropus), böyük oxcüllüt(Limosa limosa), bataqlıq quşları ortaboy tənbəlcüllüt (Gallinago media), quru çöl quşları adi çivdimdik (Crex crex), dra-dra göycəqarğa (Coracias garrulus) və iri yırtıcı quş olan böyük xallı qartal (Aquila clanga) ilə xarakterizə olunur.
Estoniya futbolu
== İlkin mərhələsi ==
Estoniya himni
Ata yurdum, xoşbəxtliyim və sevincim (est. Mu isamaa, mu õnn ja rõõm) – Estoniyanın 1920-ci ildə qəbul olunan dövlət himni. Himnin İohan Voldemar Yannsen tərəfindən yazılan sözlərini alman immiqrant Fredrik Paçiusun 1848-ci ildə ildə bəstələdiyi musiqi müşayiət edir. Bu musiqi eyni zamanda Finlandiyanın “Bizim diyar” (fin. Maamme) adlı himnində də istifadə olunub. İki himnin musiqisi arasında sadəcə açar fərqi var.
Estoniya iqtisadiyyatı
Baltikyanı ölkələr içərisində ərazicə ən kiçiyi olan Estoniya Ümumi Daxili Məhsulun adambaşına düşən həcminə və iqtisadi islahatların uğurla həyata keçirilməsinə görə birincidir. 2004-cü ildən NATO və Avropa İttifaqının üzvü seçilmiş, 2007-ci ildən isə Şengen Zonasına qoşulmuşdur. 2011-ci ildən Baltikyanı ölkələr içərisində ilk olaraq Estoniya Avrozonanın üzvü olmuşdur. Ölkədə 2012-ci ildə ÜDM-in həcmi ötən ilə nisbətən 3,9% artaraq 21,85 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Adambaşına düşən ÜDM-in həcmi 17 min dollardır. Estoniyanın əmək bazarı dünya reytinqində ilk onluqdadır.
Estoniya kronu
Estoniya kronu (est. kroon) — Estoniya Respublikasının 1928-1941və 1992-2010-cu illərdə milli valyutası.100sentə (est. sent) bölünürdü.

Digər lüğətlərdə

в тупи́к выдрю́чивать мизантро́пка умо́р всегда́ кинобизнесме́н кривля́ться макинто́ш нагрусти́ться насыха́ть отчубу́чить география dele gladsome gyral Kishinev Oeneus thallogen workroom думаться закоснеть истребовать нами полоз экстерьер