ETİMOLÓGİYA

[ yun. etymon – həqiqət və logos – elm] dilç.
1. Dilçiliyin, sözlərin qohumluq əlaqələri və mənşəyindən bəhs edən şöbəsi.
2. Sözün mənşəyi və onun eyni dildə, yaxud başqa dillərdəki sözlərlə qohumluq münasibəti. Sözün etimologiyası yaxşı məlum deyil.
◊ Xalq etimologiyası dilç. – başqa dildən keçmə sözün ana dilinin səs qanunlarına uyğunlaşdırılıb işlənməsi.

Этимология

  • ETİMOLOGİYA Yunan sözüdür, “sözün əsl mənası” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
ETİMADVERİCİ
ETİMOLOJİ́
OBASTAN VİKİ
Etimologiya
Etimologiya — sözün mənşəyini öyrənən dilçilik sahəsi. Cəmiyyətin ictimai iqtisadi təcrübəsi olub, dərk etmənin mənbəyi, hipotez və nəzəriyyənin həqiqilik meyarı. Etimologiya – [yunan.etymologia – həqiqət] 1)cəmiyyətin ictimai iqtisadi təcrübəsi olub, dərk etmənin mənbəyi, hipotez və nəzəriyyənin həqiqilik meyarı; 2)sözlərin mənşəyini öyrənən tarixi dilçilik sahəsi. Etimologiyada sözlər və ya dil vahidləri qohum, yaxud qonşu dillərin oxşar vahidləri ilə tutuşdurulur, qanunauyğunluq əsasında ayrı-ayrı sözlərin milli mənsubiyyəti, inkişaf yolu, fonetik və məna dəyişmələri müəyyən edilir. Etimologiyada sözlər və ya dil vahidləri qohum, yaxud qonşu dillərin oxşar vahidləri ilə tutuşdurulur. == Mənbə == == Xarici keçidlər == Rus dilində etimologiya elmi haqqında Arxivləşdirilib 2009-10-02 at the Wayback Machine Borçalı - etimologiya Arxivləşdirilib 2010-04-27 at the Wayback Machine == Həmçinin bax == Etimoloji sözlük Mirəli Seyidov. XIII əsr erməni tarixçisinin əsərində türk-monqol sözləri. - "Известия АН Азербайджанской ССР. Серия общественных работ". Баку, 1962, № 1, стр. 91-94.
Kimyəvi elementlərin etimologiyası
== Kalium == Kalium Ərəbcə al-qili – "kül", həmçinin nəsə közərdilmiş deməkdir. Bitkilərin külündən alınan məhsul – kalium karbonat da belə adlandırıldı. O vaxtdan kəndlərin sakinləri bitkiləri kalium ilə qidalandırmaq üçün belə küldən istifadə edirlər; məsələn, günəbaxan bitkisinin külündə 30%-dən çox kalium var. Ərəb sözündən (artiklsiz) "kalium" adı alınmışdır. Elementin belə adı "kaliy" rus dilində, kaliyum serb dilində, kalium makedon dilində, kalij sloven dilində adlanır. Elementin ingiliscə adı (potassium) german dili qrupu dillərindən götürülmüşdür. İngilis ash – "kül", pot – "dipçək", almanca uyğun olaraq Asche və Pott, holland dilində as və pot, yəni potaş – "dipçəkdən kül". == Radium və radon == Bu adlar bütün dillər üçün ümumidir, latın radius – "şüa" və ya radiare – "şüa buraxmaq" sözündəndir. Pyer Küri və Mariya Küri radiumu kəşf edərək onun görünməyən hissəciklər buraxması xassəsini müəyyən etdilər. Radium parçalandıqda radioaktiv qaz alınır ki, onu radiumun emanasiyası (latınca emanatio – "axmaq") sonra radon adlandırmışlar.
Xəzər dənizinin etimologiyası və formalaşması
Xəzər dənizinin etimologiyası və formalaşması — Yer kürəsinin ən böyük qapalı su tutarı olan bu təbii su obyekti qəbul olunmuş сoğrafi tərifə göldür və Günəşin rekordlar kitabına düşmüşdür (İ.Zonn,1998). Anсaq öz ölçüləri, faunasının səсiyyəsi və hidrometeoroloji rejiminə görə o daha çox dənizə oxşayır və həmin səbəbdən Xəzər dənizi adlanır. Xəzərin adları əsasən onun sahilləriində yaşamış xalqların, vilayətlərin, şəhərlərin adlarına gedib çıxır. Xəzər dənizi haqqında ən qədim məlumatlara assuriya gil qablarının üzərindəki yazılarda rast gəlinir və o Cənub dənizi adlanır. Yunan tarix və сoğrafiyaçısı Hekatey Miletskinin (VI b.e.ə.) əsərlərində bu dəniz Kaspiy və Hirkan adları ilə adlanır. Birinсi etnonim o zaman dənizin сənubi-qərb sahillərində, müasir Azərbayсanın ərazisinin bir hissəsində yaşamış Kaspi xalqının adı ilə əlaqədardır. İkinсi ad dənizin сənubi-şərq künсündə yerləşmiş Hirkan ölkəsindən (farsсa сanavarlar ölkəsi deməkdir) yaranmışdır. Hər iki ad Herodot tərəfindən də istifadə olunur (V b.e.ə.). Daha sonrakı qədim müəlliflər bu adlarla yanaşı Alban (albanlar etnonimi ilə əlaqədardır), Coşqun və Hirkan dənizi adlarını işlədirlər. Qədim rus əlyazmaları abidələrində Xəzər dənizi Göy (Monqol-Türklərdən götürülmşdür), Xarəzm (Amudərya çayının aşağı vadisində yerləşən və ərazisi Xəzər dənizinə qədər uzanan Xarəzm dövəti ilə bağlı), Xvalın, Dərbənd və s.
İran sözünün etimologiyası
İran sözü, ilk dəfə Nəqşi-Rüstəmdəki I Ərdəşirin qabartmalı yazılarında Orta farscada Ērān, Pəhləvicə ʼyrʼn sözlərindən əmələ gəlmişdir. Burada Orta Farscadakı yazılarda müşahidə edilən Parf dilindəki yazıda kral üçün ardašīr šāhān šāh aryān (Pahlavi: ... ʼryʼn) ifadəsi istifadə edilərkən, kralın Orta Farscadakı yazılardakı adı ardašīr šāhān šāh ērāndır.

Значение слова в других словарях

адренали́н басови́тый воскуре́ние глазиро́ванный гугни́вость зага́диться метемпсихо́з переска́з совеща́тельница у́стерс циркуля́р диплома́тия лев намя́ть холку ориента́льный педанти́чность песочные часы́ албаста кваква albescence medium-dry printanier reseal slash sundog