Толковый словарь философских терминов

  • BƏRTƏRƏFLİLİK

    \. – kənarlaşdırma, uzaqlaşdırma, aradan götürmək. Hegel fəlsəfəsində geniş işlədilən termindir. Dilimizdə nadirən işlədilən bir kəlmə olaraq daha ço

    Полностью »
  • BƏŞƏRİYYƏT

    (ing. Humanity; os. Tr. beşeriyet; tr. insanlık; ər. تشش حَّ ) – insanlıq. Ərəbcədən keçə söz olan bəşəriyyətin həm yer üzündə yaşayan insanların mə

    Полностью »
  • BƏY

    Əski türkçdə beğ işlədilirdi. Bəy, ərlik, güc, idarəedici yığıcılıq, liderlik, nəcabətlik və s. mənaları verir

    Полностью »
  • BİHEVİORİZM

    \ – düzgün davranış. Müasir psixologiyada geniş yayılmış cərəyanlardan biri. Əxlaq-dan qaynaqlanan və əxlaqi davranışları önə çəkən fəlsəfi təlimdi

    Полностью »
  • BİLGƏ

    Türk mənşəli qədim sözdür. Bilgili, filosof, alim, bilgin, ulu kişi deməkdir. Sözün kökü bil-dir

    Полностью »
  • BİLİK

    \ – bilinən, məlum olan şey, bilmək fəaliyyətinin yaxud prosesinin nəticəsi. Fəlsəfədə nəyinsə bir şey olaraq qavranıl-masıdır və müxtəlif formalarda

    Полностью »
  • BİOLOGİZM

    \. Həqiqəti tək tərəfli olaraq ancaq bioloji baxımdan tədqiq edən təbii, dialek-tik həyatın anlamlarını digər real sahələrə də tətbiq edən dünya-göru

    Полностью »
  • BİRLİK

    \. Çoxluğun birliyi \ yaxud da birlik halında olan çoxluq. Özündə çoxluğu və bölünməzliyi də əhatə edən sırf bütün

    Полностью »
  • BİTİM

    Türk mənşəli qədim sözdür. Qayə, hədəf, ideya deməkdir.

    Полностью »
  • BOYDA

    Türk mənşəli qədim sözdür. Mücərrəd, absurd mənalarını verir.

    Полностью »
  • BOYDAĞ

    Türk mənşəli qədim sözdür. Mücərrəd, absurd mənalarını verir.

    Полностью »
  • BUDDİZM

    Etiqad edənlərin sayına görə dünya ən böyük-qeyri-ilahi mənşəli dinlərindən biridir; istəklərdən imtina etmək yolu ilə iztirablardan azad olmağı və

    Полностью »
  • BURJUAZİYA

    \ Bəşəriy-yətin inkişaf mərhələlərindən biri olan kapitalizm – ictimai, iqtisa-di formasiyalarının əsas siniflərindən biridir

    Полностью »
  • BÜROKRATİYA

    \ – bürokratiya, hakim təbəqə. Fransızcada büro kəlməsi ilə latıncadakı kratos – hakimiyyət, cəmiyyətin təşkilinin elə bir formasıdır ki, onun üçü

    Полностью »
  • BÜTPƏRƏSTLİK

    təbiətin cisim və əşyalarını ilahləşdirən, ibtidai dinlərin \ zəminində yaranmış dini etiqad. Farscadan dilimizə keçmişdir

    Полностью »
  • BÜYÜ

    Türk mənşəli qədim sözdür. Sehir, gizlinlərdən, qeybi olanlardan xəbərdar olmağa, agah olmağa deyilir

    Полностью »
  • CAĞATAY

    Fövqəlzaman. Çağ+atay. Qədim oğuz dillərində öz çağından, zəmanəsindən üstün olan uzaqgörənə deyilir

    Полностью »
  • CAİZ

    \ – icra edilməsində dini hökmlərə əks olmayan, günah olmayan şeylər. Hər hansı bir şeyin, yaxud hərəkətin caiz olması islam dinində ilk növbədə Qura

    Полностью »
  • CAN

    insanı var edən. Əski türkcədən gəlmədir. Ərəb dilli fəlsəfədə bu sözün qarşılığı olaraq hayy yaxud da ruh sözləri işlənir

    Полностью »
  • CƏBƏRİLİK

    dini-fəlsəfi təlim. Qurana münasibətdə sifatilərə zidd mövqe tuturdu. Cəbəriliyin tərəfdarları iddia edirdilər ki, Allahın heç bir qədim atributu yox

    Полностью »
  • CƏDƏL

    elmi \ – İslam mədəni bölgəsi fəlsəfəsində mü-səlman filosoflarının dialektikaya verdiyi addır. Daha ətraflı mə-lumat üçün bax: Dilektika

    Полностью »
  • CƏMİYYƏT

    \ – şüurlu fərdlərdən və xüsusilə aralarında təşkilatlanma əlaqələri və qarşılıqlı əməllər olan insanlardan ibarət topluluq

    Полностью »
  • CƏVVAD

    \ – əli açıqlıq etməyi, sədəqə verməyi sevən kəs. Comərdlik, cəsarət və ərdəmlik kimi məziyyətləri özündə ehtiva edir

    Полностью »
  • CİHAD

    \– din uğrunda döyüş səfərbərliyi, fərqli məna-larda işlədilir. Bəzən insanın öz nəfsi ilə mübarizə aparmasına, nəfsin istək və arzularına boyun əym

    Полностью »
  • CİLMAYA

    at adı. Əski oğuz dilindədir. Türk mifologi-yasına görə əfsanəvi qanadlı atdır.

    Полностью »
  • CİNS

    \ – bir – birinə yaxın növlərin əhatə olunduğu birlik. Bəzən isə öz içində növləri olan hər növ, o növlər üçün cinsə çevrilir

    Полностью »
  • CİSİM

    \ - 1. şüur xaricində özbaşına müstəqil olaraq kainatda yer tu-tan hər hansı bir şey. 2. Fiziki baxımından götürdükdə isə bölünə bilən və yer tut

    Полностью »
  • CÖVHƏR

    \ – yunan dilində ausia – öz mənasında istifadə olunur. Cövhər – dəyişən əşyada əbədi olan, hadisələr və sifətlər özünə yüklənən, bir başqa şeydə və

    Полностью »
  • CÜZ

    \– parça, hissə. Çoxluğun hissələrindən biri cüzdür. Küll halında olan bir şeyin hissələrindən biri; hissə, qisim, parça

    Полностью »
  • CÜZİ

    Hindistanda xüsusi dini qrup təşkil edirdilər. Adın kökü Hindis-tandan gəlmədir. Hindistanda ən çox yaşadıqları ərazilər Uttar, Pradeş və Madhyadır

    Полностью »
  • ÇAĞ

    Əski türkcədir, müxtəlif mənaları vardır. 1-zaman, vaxt; 2- dövr, dövran; 3- su səsi, şırıltı.

    Полностью »
  • ÇAĞIMDA

    Yaradıcı, xaliq. Qədim oğuz dilindədir.

    Полностью »
  • ÇAVUŞ

    Bilgi verən, bilgi götürən, bilgi dağıdan \, hazırda hərbi rütbə mənasını da bildirmək üçün işlədilir

    Полностью »
  • ÇEVRİLMƏ

    \ – dəyişmə, dönüşmə prosesi, belə vəziyyətdə bir haldan digər bir hala keçmə, yaxud imkandan reallığa keçid

    Полностью »
  • DAHİ

    \ – mütəfəkkir, mürdik. Farscadan gəlmədir, xariqüladə ağıl və zəkaya malik olan şəxs. Böyük şəxsiyyətlərə, mürdik və uzaqgörən insanlara, əngin

    Полностью »
  • DALAY

    \ Genişlik, ululuq, sonsuzluq məcaz edən, əsl mənası , böyük dəniz, okean. Əski türkcədir.

    Полностью »
  • DAOİZM

    ( Taosizm), Çin dilindən: pinyin: Daojia iki ayrı sözün Türkcədəki qarşılığı olaraq istifadə edilməkdədir

    Полностью »
  • DAVAMİYYƏT

    \ – davamlı olaraq sürüb getmək. Daimi olmaq, sürüb getmək. Ayrı-ayrı elementlərdən mütəşəkkil olmayan bir reallıq qurma

    Полностью »
  • DAVRANIŞ

    \ – xaricdən müşahidə olunacaq bütün hərəkətlərin cəminə deyilir. Mənşəcə türkcədir.

    Полностью »
  • DAYANQAN

    etibarlı, mətin. Qədim oğuz dillərində, dözümlü, dirənişli, səbatlı şəxslərə verilən addır.

    Полностью »
  • DEDUKSİYA

    \ - əldə etmə, hasil etmə, çıxarma. Latın mənşəlidir. Əsas mühakimə \ üsullarından və tədqiqat metodlarından biri

    Полностью »
  • DEFİNİSİYA

    \ – predmetin mühüm fərqləndirici əlamətlərini və yaxud anlayışların mənasını, onun məzmununu və hüdudlarını müəyyən edən qısa məntiqi tərif

    Полностью »
  • DEGENERASİYA

    \ – bir növün, daha az yetişkin bir vəziyyətə gəlməyə, pozulmağa, dağılmağa yol açacaq formada dəyişməsi

    Полностью »
  • DEİZM

    \ - Yunan dilindən əmələ gəlmişdir, yunancada Deus – Tanrı; izm isə fəlsəfi təlimlərdə müşahidə olunan son şəkilçidir

    Полностью »
  • DEMİURQ

    \ – hərfən usta, sənətkar, məcazi mənada isə yaradıcı, xaliq. Platonun idealist fəlsəfəsində və neoplatonçuların təlimində dünyanın yaradıcısı, kaina

    Полностью »
  • DEONTOLOGİYA

    \ – etik nəzəriyyənin bir sahəsi. Deontologiya, bir peşəni tətbiq edilməsi lazım olan əxlaqi dəyər və etik qaydaları araşdıran elm sahəsidir

    Полностью »
  • DEONTOLOGİYA

    \ – Deontologiya etikanı çalışma elmi olaraq təyin etmək şərtilə işlədilən termin. Deontologiya əxlaqi çalışmaları bu və ya mənəvi vəziyyətə görə, təc

    Полностью »
  • DEYİŞ

    söyləm, deyilən. Ifadə edilən söz, poetik deyim.

    Полностью »
  • DƏQIQ ELMLƏR

    \ – müşahidə edilə bilən ölçü və hesablara əsaslanan elmlər. Əsasən riyaziyyat, fizika və digərləri

    Полностью »
  • DƏLİL

    \– Hər hansı bir hökmün və yaxud hökmlər sisteminin həqiqiliyini sübut etmək üçün gətirilən hökm və yaxud hökmlər sistemi; sübut, tutarlı dəlil g

    Полностью »