Толковый словарь философских терминов

  • HERMENEVTİKA

    \ – açıqlamaq, yorumlamaq, izah etmək. Bir mətni anlamağa yönələn, mətnin izahından bəhs edən təlim.

    Полностью »
  • HERMENEVTİKA

    \ – məqsədi mətnin obyektiv \ və subyektiv \ əsasları-na görə mənasını müəyyən etmək olan şərh məharəti nəzəriyyəsi

    Полностью »
  • HERMETİZM

    \ – ellinizm mərhələsində və son aitik dövrdə təşəkkül tapmış dini-fəlsəfi təlim.

    Полностью »
  • HERUSTİKA

    \ əslən yunan mənşəlidir heuruskein – tapmaq, ortaya çıxarmaq deməkdir. Fəlsəfədə herustika nəyisə, hansısa metodu tapıb ortaya çıxarmaq mənasında işl

    Полностью »
  • HEYBƏT

    qorxu dolu həyəcan, dəhşət.

    Полностью »
  • HƏDD

    \ – tamamlama, sona çatma, bir şeyin sona çatdığı nöqtə. Varlıq yaxud da təsir dairəsinin xarici sərhəddi

    Полностью »
  • HƏDƏS

    islam dini etiqadına görə, müsəlmanın ibadət etməsinə mane olan və dəstəmaz, qüsul, yaxud təyəmmüm etmədikcə bədəndə qalıcı xüsusiyyətə malik olan

    Полностью »
  • HƏQİQƏT

    gerçəkliyin fikirdə doğru, düzgün inikası; meyarı praktikadır. Həqiqilik xarakteristikası şeylərin özünə və onları dillə ifadə etməyin vasitələrinə

    Полностью »
  • HƏNİFİLİK

    islam dinin yaranması ərəfəsində Ərəbistanda bütpərəstliyə qarşı çıxıb, təkallahlığı təbliğ edən cərəyan

    Полностью »
  • HƏRƏKƏT

    Matriyanın mühüm atributu, mövcudluq üsulu. Hərəkətə təbiət və cəmiyyətdə baş verən bütün proseslər daxildir

    Полностью »
  • HƏVAİ

    Şeylər – boş şeylər, dünyanın fani ləzzətlərinə meyl etmək.

    Полностью »
  • HƏVASAT

    İ nəfsiyyə - nəfsin arzuları istəkləri.

    Полностью »
  • HƏYAT

    \ – cansız maddədən və ruhi varlıqdan da ayrı olaraq canlıların \ varlıq forması və varlıq məkanı. Canlıların ən birinci xüsusiyyəti

    Полностью »
  • HƏYAT ENERJİSİ

    \ – insanlığı zənginləşdirdiyi qəbul edilən, bir mənası olan bütün yaşanmış təcrübələr. Özləri vasitəsilə mənin şüuruna vardığı bütün mənəvi had

    Полностью »
  • HƏYƏCAN

    \ – daxili, yaxud da xarici təzyiqlərlə ortaya çıxan ruhi-mənəvi sarsıntı.

    Полностью »
  • HƏZZ

    \ – Hissin içində yaşadığı vəziyyətin əsas xüsusiyyət-lərindən biri, ağrının əksinə xoşlanma, zövq alma, ləzzət alma

    Полностью »
  • HİCAB

    örtük, çarşab.

    Полностью »
  • HİDAYƏT

    doğru yolda olma, Allah-təalaya aparan doğru yol, yaxud Allahın əmr və qadağalarına tabe olmaq.

    Полностью »
  • HİKMƏT

    \ دى خّ – Müdrik söz, dərin fikir, dərin məna. Keçmişdə fəlsəfəyə, xüsusilə də təbiət elmlərinə verilən ad

    Полностью »
  • HİLEİZM

    \ – Heyülaiyye: Maddəyə əzəli və əbədi, yaradılmamış və hər cür formu qəbul etməyə hazır və uyğun olaraq baxan görüş

    Полностью »
  • HİLOZOİZM

    \ – kainatın əsası olaHilozoizm termini ilk dəfə 17 əsrdə işlədilmişdir. Duyğu və təfəkkür qabiliyyətini materiyanın bütün formalarına aid edir

    Полностью »
  • HİNAYANA

    \ yol\] – Mahayana ilə yanaşı budizmin iki əsas cərəya-nından biri. Hinayanaya theravada, sarvastivada \, sautrantika və s

    Полностью »
  • HİNDUİZM

    Hindistan əhalisinin əksəriyyəti üçün \ səciyyəvi olan dini təsəvvürlərin, mərasim və adətlərin, sosial-məişət təsisatlarının məcmusu

    Полностью »
  • HİPNOZ

    \ – insanın iradəsinin, yatırdanın iradəsinə bağlı və eyni zamanda bütün başqa təsirlərə bağlı olduğu, ancaq deyiləni yerinə yetirmə halına gəlmiş v

    Полностью »
  • HİPOTEZ

    \ - əsas təməl, özünə əsaslandırılan əsas təməl. Əqli nəticələr sistemi; onun vasitəsi ilə bir sıra faktlarla obyektin mövcud olması, hadisənin əlaqə

    Полностью »
  • HİSS

    \ – Xəbərdarlığı almaq qabiliyyəti. Əsas hiss orqanları olan görmək, eşitmək, dadmaq, qoxu bilmək və toxunmaq hissləri, duyğu orqanları vasitəsilə qəb

    Полностью »
  • HİSSİ

    \. Duyğularla verilməyən, qavrama vasitəsilə deyil, düşünmə ilə qavranılan yaxud hisslərin bununla əlaqədar təcrübə dünyasının xaricində olan

    Полностью »
  • HOLİZM

    \ – öz ideyalarına görə emercent təkamülünə yaxın olan idealist ―tamlıq, bütövlük fəlsəfəsi‖.

    Полностью »
  • HOMEOMERİYA

    \ – Anaksaqor fəlsəfəsində işlədilmiş termin. Lakin bizə gəlib çatmış fraqmentlərdə bu terminə təsadüf edilmir və Anaksaqorun sonrakı şərhçilərindən

    Полностью »
  • HOMEOSTAZ

    homeostazis \ – öz-özünə idarə olunan mürəkkəb sistemlər üçün səciyyəvi və sistemin saxlanılması üçün mühüm olan parametrlərin mümkün həddlə

    Полностью »
  • HOMOJEN

    \ – Mütecanis-Ayni cinsten: Qisimləri, təbiət və mahiyyətləri baxımından bir-birinin eyni olan.

    Полностью »
  • HÖKM

    \ – bir şeyin yaxud da iki şey arasındakı əlaqənin həqiqətini təsdiqləyən yaxud da ləğv edən düşüncənin ortaya qoyulması, dilə gətirilməsi

    Полностью »
  • HÖRMƏT

    \ – bir insana, bir fikirə, bir hadisəyə, nəyəsə olan ehtiram, yaxud xüsusi bir hiss.

    Полностью »
  • HUDÜS

    Yoxdan var edilmiş, yaradılmış olmaq, varlığı üzərindən bəlli bir zaman keçmiş olmaq, əvvəli olmaq.

    Полностью »
  • HUMANİZM

    \ – insanın ləyaqət və hüquqlarına hörməti, şəxsiyyət kimi onun qiymətli-liyini, insanların rifahı, onların hərtərəfli inkişafı, ictimai həyatda insa

    Полностью »
  • HUMANİZM

    \ – Bəşrəiyyətə, insana yaraşan bir həyatı və təfəkkürü əldə etmək üçün cəhd etmək. Bu mənada məfhumun ən geniş mənasında insanın dəyər və hörməti

    Полностью »
  • HUŞU

    Allah-təalanın cisimlərə girməsi, cisimlərin də Allahın varlığına keçməsini nəzərdə tutan ifadədir

    Полностью »
  • HÜCCƏT

    dəlil.

    Полностью »
  • HÜDUS

    yoxdan, heçdən var edilmək. Hüdus Tanrıya aid xarakterik xüsusiyyətin əməli nəticəsi olub, mahiyyət etibarı ilə maddi, yaxud mənəvi olmalarından ası

    Полностью »
  • HÜQUQ

    hakim sinfin qanun səviyyəsinə qaldırılmış iradəsi; bu iradənin məzmunu mövcud sinfin maddi həyat şəraiti ilə, həmin sinfin mənafeyi ilə müəyyən olun

    Полностью »
  • HÜLUL

    bəzi inam və əqidə sahiblərinə görə, ruhun insan öldükdən sonra hər hansı bir əşyaya, cismə yəni maddi olan şeylərə daxil olması

    Полностью »
  • HÜLULİLİK

    \ – ilahinin insanda həll olması, təcəssüm etməsi haqqında dini-fəlsəfi təlim.

    Полностью »
  • HÜRUFİLİK

    \ – şiəlikdə təriqət.14 əsrin sonlarında yaranmışdır. Banisi Fəzlullah Nəimidir.

    Полностью »
  • XALQ

    \ – adi mənada dövlətin, ölkənin əhalisi; elmi mənada isə insanların tarixən dəyişməkdə olan birliyi; bu birliyə əhalinin obyektiv vəziyyətinə görə mu

    Полностью »
  • XAOS

    \ – kainatın sistemə girməzdən əvvəlki formadan əvvəl kasıb, ahəngsiz və qarışıq vəziyyət, nizamsızlıq, anarxiya anlamlarına da gəlir

    Полностью »
  • XARAKTER

    \ – bir obyektin, bir fərdin özünə xas strukturu; insanın sabit psixi xüsusiyyət-lərinin məcmusu. Bu xüsusiyyətlər onun genetik xüsusiyyətlərin-də

    Полностью »
  • XASSƏ

    \ - predmetin digər predmetlərdən fərqini və ya oxşarlığını şərtləndirən və onlarla qarşılıqlı təsirdə təzahür edən tərəfi \

    Полностью »
  • XATIRLAMA

    \ da insanın olub – keçən hal və hadisələri yenidən zehnində canlandırmasıdır və bunun vasitəsilə insan xatirələrini canlandıra bilir

    Полностью »
  • XATİRƏ

    \ – Platon fəlsəfəsinin əsas mahiyyəti kimi, ruhun bədənə girməzdən əvvəlki varlığında gördüyü ideaların şüura çevrilməsi deməkdir

    Полностью »
  • XƏLVƏT

    \ – tək qalmaq, insanın öz sevdiyi ilə kimsəsiz yerə çəkilmək. Lakin sufilər bu xəlvət halını öz şeyxlərinin icazəsi ilə nəzərdə tutulmuş müəyyən bir

    Полностью »