Толковый словарь философских терминов

  • NİFRƏT

    \ – nəyəsə istiqamətlənmiş hiss. Kiminsə pisliyini istəməyə istiqamətlənmiş hiss. Yox etmə istəyinə varan bir xatırlama

    Полностью »
  • NİHİLİZM

    \ – ümumi olaraq var olan dəyərlərə, görüşlərə, sistemə qarşı çıxan, heç bir dəyər tanımayan görüşlərə verilən addır

    Полностью »
  • NİKBİNLİK

    \ – ümumiyyətlə hər şeyi yaxşı tərəfindən görmə, hər vəziyyətdə yaxşı bir çıxış yolu uman dünyagörüşü

    Полностью »
  • NİRVANA

    \ – budizmin \ dini fəlsəfəsinin əsas anlayışı; bir növ ―xilas‖ mənasını ifadə edir. İnsanın ruhi meyllərinin yüksək halını, son məqsədini bildirir

    Полностью »
  • NİTQ

    \ – insanların bir-biri ilə ünsiyyətindən, bu və ya digər dilin vasitəsilə onun öz fikirlərinin ifadə etməsindən və başqalarına çatdırılmasından ibar

    Полностью »
  • NİZAM

    \. Bəzi elementlərin daxilində hər birinin müəyyən bir yeri olan bir birlik qurmaq şərtilə az yaxud da çox sağlam bir formada bir yerə sığışması

    Полностью »
  • NOMİNALİZM

    \ – orta əsr fəlsəfəsində cərəyan; anlayışları ayrı-ayrı predmetlərin adı hesab etmişdir.

    Полностью »
  • NOMİNALİZM

    \ – İsimcilik: Ümumi fikirlərin və küllülərin nə zehində, nə zehnin xaricində, özündən və ya təcrübənin məhsulu olaraq olmadıqlarını, onların bir

    Полностью »
  • NOOSFER

    \ – planetimizin şüurlu insan fəaliyyəti ilə əhatə olunmuş sahəsi.

    Полностью »
  • NORMA

    \ – 1. Günahlandırma və dəyərləndirmənin özünə görə həyata keçirildiyi meyar. Tabe edilməsi vacib olan qayda, qanun

    Полностью »
  • NOUMEN

    \ – fenomenin əksinə olaraq yal-nız ağılda dərk edilən mahiyyəti ifadə edən termin. Hisslər vasitə-silə dərk olunmayan, sırf əqllə qavranılan deməkdir

    Полностью »
  • NOUS

    Aləmi tənzim edən və maddi olmayan mebde prinsip.

    Полностью »
  • NOUS

    \ – Kainatı sistemləşdirən və qeyri maddi olan ideya. İnsanın ən yüksək bacarığı.

    Полностью »
  • NÖV

    \ – bir-birindən törəyən və filoloji baxımdan əqraba olan canlı varlıqlar elementi. Öz daxilin-də bir forma olan və üzərində cins terminin olduğu mən

    Полностью »
  • NÜBÜVVƏT

    Peyğəmbərlik. İslam dininə etiqad edən müsəlmanların iman əsaslarından biri də peyğəmbərlərə imandır

    Полностью »
  • NÜFUZ

    müəyyən keyfiyyətlərinə, xidmətinə görə hər hansı bir şəxsin, baxışlar sisteminin və ya təşkilatın hamı tərəfindən etiraf edilən nüfuzu

    Полностью »
  • NÜMAYİŞ

    \ – önə sürülən bir müdafiənin həqiliyini məntiqi metodla göstərmək, nəticənin doğruluğunu göstərmək üçün, doğru olaraq məlum olan yaxud da doğru

    Полностью »
  • NYAYA

    \ – qədim hind fəlsəfəsinin ortodoksal sistemlərindən biri.

    Полностью »
  • NYU

    realizm \ – zəmanəmizdə Kembricdə ortaya çıxan hər şeyi metafizik formada yorumlayan, baxışlarının böyük əksəriyyətinin metafizik idealizmdən qaynaql

    Полностью »
  • NYUKANTİZM

    \ – XIX əsrdə fəlsəfəni çökməkdən qurtarmaq üzrə xüsusilə də bilik tənqidçisi baxımından Kanta istiqamətlənən tədqiqatlar

    Полностью »
  • OBYEKT

    \ bax sub-yekt və obyekt.

    Полностью »
  • OBYEKTİV

    \ – obyektlə əlaqəsi olan, onunla həmahəng olan. Fərdin şəxsi görüşündən asılı olmayan. Yaxud ümumiyyətlə hər növ düşüncə tərzinə uyğun gələn

    Полностью »
  • OBYEKTİVLİK

    \ – fəl-səfi mövqe; buna görə fəlsəfi idrak tədqiqatı tənqidi qiymətlən-dirməyə, dəyərlər haqqında mülahizələr söyləmək səviyyəsinə çatdırmağa qadir

    Полностью »
  • OKKAZİONALİZM

    \ – ruhun və bədənin qarşılıqlı təsirinin izah olunmazlığını aradan qaldırmağa çalışan XVII əsr dini-idealist doktrinası

    Полностью »
  • OKKULTİZM

    \ – dünyada fövqəltəbii, elmi tədqiqata müyəssər olmayan fenomenlərin və qüvvələrin mövcudluğunu qəbul edən və onlara qarşılıqlı təsir üçün \ ―əm

    Полностью »
  • OLİQARXİYA

    \ – bir neçə nəfərin suverenliyi, dövlət gücünün az saylı şəxslərin yaxud da ailələrin əldə olduğu dövlət forması

    Полностью »
  • OPERASİONALİZM

    \ – müasir fəlsəfədə öz təbiəti etibarilə məntiqi pozitivizmin və praqmatiz-min sintezindən ibarət cərəyan

    Полностью »
  • OPTİMİZM

    bax. Nikbinlik

    Полностью »
  • ORQANON

    \ – hərfi mənası vasitə, alət deməkdir. Aristotelin məntiqlə əlaqədar işlərin hamısına verilən ad. Lakin Aristotel sırf məntiq mənasında analitik term

    Полностью »
  • ÖLÇÜ

    predmetin və hadisənin keyfiyyət və kəmiyyət müəyyənliyinin üzvi vəhdətini ifadə edən fəlsəfi kateqoriya

    Полностью »
  • ÖLÜM

    orqanizmin həyat fəaliyyətinin geriyə dönməz şəkildə dayanması, canlı varlığın mövcudluğunun labüd təbii sonu

    Полностью »
  • ÖNGÖRMƏ

    \ əsaslandırılmayan və izah edilməsi mümkün olmayan hiss. Verilməmiş olanın, bilin-məyənin, xüsusilədə gələcəklə əlaqəli olanın əvvəldən hiss edil-

    Полностью »
  • ÖZGƏLİK

    \ – başqalarının yaxşılığını yaşamaq və mənimsəmək ideyasını ehtiva edən görüş.

    Полностью »
  • ÖZHƏRƏKƏT

    mənbəyi, səbəbi hərəkət edən şeyin özündə olan hərəkət.

    Полностью »
  • ÖZLƏŞMƏ

    insan fəaliyyəti məhsullarının, həmçinin insanın xassələrinin və qabiliyyətlərinin insanlardan asılı olmayan və onlara hakim kəsilmiş olan nə isə bir

    Полностью »
  • ÖZÜNDƏNLİK

    \ – xaricdən bir təyinatla deyil, öz-özünə olan təsirlilik, birbaşa öz daxili ehtimalıyla təsirli olma qabiliyyəti

    Полностью »
  • PANLOGİZM

    \ – varlığın və təfəkkürün eyniyyəti haqqında obyektiv idealist doktrina; bu doktrinaya görə təbiət və cəmiyyətin bütün inkişafı dünya zəkasının,

    Полностью »
  • PANPSİXİZM

    \ – idealist baxış; bu baxışa görə bütün cəmiyyət canlıdır, psixikaya malikdir.

    Полностью »
  • PANTEİZM

    \ – Tüm Tanrıcılık Vücüdiyye: Allah ilə aləmi bir və eyni sayan fəlsəfi sənətlərin adı.

    Полностью »
  • PANTEİZM

    \ – bu fəlsəfi təlimə görə allah təbiətin hüdudlarından kənarda yerləşməyib, onunla eyniyyət təşkil edən şəxssiz başlanğıcdır

    Полностью »
  • PARADİQMA

    \ – məlum mərhələdə elmi praktikada təcəssüm edən, konkret elmi tədqiqatı müəyyənləşdirən nəzəri və metodoloji ilkin şərtlərin məcmusu

    Полностью »
  • PARADOKSLAR

    \ \ – mühakimənin məntiqi düzgünlüyü saxlanılmaqla məzmunlu çoxluqlar nəzəriy-yəsində və formal məntiqdə meydana gələn formal məntiqi ziddiyətlər

    Полностью »
  • PARALOGİZM

    \ – məntiq qanunlarının və qaydalarının qərəzsiz pozulması; mühaki-məni sübut gücündən məhrum edir və adətən yalnış nəticələrə gətirib çıxarır

    Полностью »
  • PARAPSİXOLOGİYA

    \ – hiss orqanlarının fəaliyyəti ilə izah oluna bilməyən hissiyyat for-malarını, həmçinin canlı varlığın əzələ səyi olmadan onu əhatə edən hadisələrə

    Полностью »
  • PARLAMENT

    (fransız parler, yəni danışmaq sözündən) – hakimiyyətin ali təmsilçi orqanıdır. Orta əsrlər Avropada yüksək təbəqələrin nümayəndələrindən formalaşa

    Полностью »
  • PARTİYA

    Partiya‖ termini, ―pars‖ – hissə və ya ―partire‖ – bölmək olan latın sözlərindən meydana gəlmişdir. Partiya adlan-dırılan siyasi birləşmələr hələ qədi

    Полностью »
  • PASSİV

    \. Alıcı vəziyyətdə olan, təsirli olmayan, əksi aktiv kəlməsidir.

    Полностью »
  • PATRİARXAT

    \ – ibtidai-icma quruluşunda qəbilə təşkilinin forması; ictimai istehsalda və qəbilə icmasının sosial həyatında kişinin üstün rolu ilə səciy-yələnir

    Полностью »
  • PATRONİMİYA

    Sinifsiz cəmiyyətin son dövründə, patri-arxal ailələrin dağılması zamanı daha yaxın qohumluq telləri ilə bir-birinə bağlı olan ailələr vahid birlik t

    Полностью »
  • PERİPATETİZM

    \ – Aristotelin tərəfdarları və tələbələri. Aristotelin fəlsəfi dərslərini və müzakirələrini ayaq üstə gəzinərək təlim etdiyinə görə belə bir ad göt

    Полностью »