FƏQƏRƏ (bel sümüyü, bel sütunu) Məhəmmədhəsən əmi, söz yox, eliyə bilərdi ki, bu kişiyə qısaca cavab verib, heç ortalığa eşşək fəqərəsi gətirib söhbəti uzatmasın (C.Məmmədquluzadə); ONURĞA.
2. fəqərə bax əhvalat
3. fəqərə bax maddə II
Fəqərə
Fəqərə (lat. vertebra) — Onurğanı formalaşdıran 33-34 sümükdən hər birinə verilmiş ad. Kəllə əsasından başlayır və büzdümə qədər davam edir. Onurğada 7 ədəd boyun fəqərəsi (servikal fəqərə), 12 ədəd döş fəqərəsi (torasikal fəqərə), 5 ədəd bel fərəqəsi (lumbar fəqərə), 5 oma fəqərəsi (sakral fəqərə) və 4 ədəd büzdüm fəqərəsi (koksikal fəqərə) mövcuddur. Bu 33 vertebranın ilk 24-ü bir-birinə oynaqlar vasitəsilə bağlanmışdır. Bunlara presakral fəqərələr deyilir. Qalan 9 fəqərədən yuxarı 5-nin birləşməsindən oma sümüyü yaranmışdır. Ən aşağıda yerləşən kiçik və tam inkişaf etməmiş 4 fəqərənin birləşməsindən büzdüm adlanan sümük meydana gəlmişdir.
Aksis (fəqərə)
Aksis , Oxlu fəqərə (lat. axis) — onurğa sütununun II və eyni zamanda II boyun fəqərəsi. Digər boyun fəqərələrindən xüsusi qurluşuna görə fərqlənir ki, bu da onun atlas ilə oynaq əmələ gətirməsi ilə izah olunur. Cisminin diş çıxıntıya (lat. Dens axis) malik olması əmələ gətirdiyi atlant-aksis oynağından boyunun sağa və sola 90° bucaq altında dönməsinə, ümumiyyətlə hərlənmə hərəkətinə imkan verir.
Atlas (fəqərə)
Atlas (lat. atlas) — onurğa sütununun ilk və eyni zamanda I boyun fəqərəsi. Digər boyun fəqərələrindən xüsusi qurluşuna görə fərqlənir ki, bu da onun kəllənin ənsə sümüyü ilə oynaq əmələ gətirməsi ilə izah olunur.
Boyun fəqərələri
Boyun fəqərələri (lat. vertebrae cervicales) — bura onurğa sütununun boyun nahiyəsinə aid yeddi atlas-C1, aksis-C2, III boyun fəqərəsi (C3), IV boyun fəqərəsi (C4), V boyun fəqərəsi (C5), VI boyun fəqərəsi (C6) and VII boyun fəqərələri (C7) aiddirlər. Boyun fəqərələrindən ilk ikisi: atlas və aksis özünə məxsus qurluşa malik olduqları üçün xüsusi adla adlandırılmışdır. Yerdə qalan 5 fəqərə isə oxşar qurluşa malik olduqları üçün müvafiq sıra nömrəsi ilə adlandırılır.
Fəqərəarası dəlik
Fəqərəarası dəlik (həmçinin sinir dəliyi adlanır) — iki dorsal fəqərə arasındakı açılış. Boyun, döş və bel fəqərələrində fəqərəarası deşiklər olur.
== Anatomiyası ==
Bu nahiyyələrdə hər bir cüt fəqərə arasında dəliklər və ya açılışlar mövcuddur. Açılışdan bir sıra strukturlar keçir. Bunların hər biri onurğa sinirinin kökü, seqmentar arteriyanın onurğa arteriyası, daxili və xarici pleksuslar arasında əlaqə quran damarlar, təkrarlanan meningeal (sinu-vertebral) sinirlər və transforaminal bağlardır.
== Funksiyası ==
Onurğa fəqərələri bir-biri ilə birləşdirildikdə, gövdələr baş və gövdəyə dəstək verən güclü bir sütun əmələ gətirir və vertebral foramen medulla spinalisi (onurğa beyni) qorumaq üçün bir kanal təşkil edir.
== Olçüsü ==
Dəliklərin ölçüsü yerləşdirməyə, patologiyaya, onurğa yükünə və duruşa görə dəyişir.
Konkret olaraq, fəqərəarası dəlik bitişik fəqərənin yuxarı çentiği, fəqərənin aşağı çentiği, fəqərəarası oynaq və fəqərəarası diskin yanında yerləşir.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
"Anatomy diagram: 06363.008-2". Roche Lexicon - illustrated navigator.
Torakal fəqərələr
Torakal (döş) fəqərələri (lat. vertebrae thoracales) —- onurğalılarda döş fəqərələri boyun fəqərələri ilə bel fəqərələri arasında olan fəqərə sütununun orta seqmentini təşkil edir. Torakal fəqərələri döş qəfəsinin arxa divarının əmələ gəlməsində iştirak edir.
İnsanlarda 12 döş fəqərəsi var və onlar boyun və bel fəqərələri arasında orta ölçülüdür. Onlar bel fəqərələrinə doğru gedərək ölçüdə böyüyürlər, aşağı olanlar isə yuxarıdakılardan çox böyükdür. Onlar qabırğaların başları ilə artikulyasiya üçün gövdələrin yan tərəflərində, eləcə də qabırğaların faset birləşmələri ilə artikulyasiya üçün 11-ci və 12-ci istisna olmaqla, hamısının eninə proseslərində tərəflərin olması ilə fərqlənir. Konvensiyaya görə, insanın döş fəqərələri T1-T12 nömrələnir, birincisi (T1) kəllə sümüyünə ən yaxındır, qalanları isə onurğadan bel nahiyəsinə enir.
Təqdim olunanlar 2-dən 8-ə qədər döş fəqərələrinin ümumi xüsusiyyətləridir. 1 və 9-dan 12-ə qədər olan fəqərələr aşağıda ətraflı təsvir olunan müəyyən xüsusiyyətlərə malikdir. Torakal bölgənin ortasındakı cisimlər ürək şəklindədir, həm anteroposterior, həm də eninə istiqamətdə genişdir.