1. əd. Gərəkdir, lazımdır (cümlədə xəbər mənasında işlənir).
Söz gərək ox keçməz qayadan keçə; Yoxdursa sözünün kəsəri, – yazma…
□ Gərək olmaq – lazım olmaq, işə yaramaq, kara gəlmək. Dost dosta nə gündə gərək olar? ( Ata. sözü ).
Tənbəldən kömək olmaz; Kimsəyə gərək olmaz; İşində çalışgilən; Zəhmətsiz yemək olmaz. ( ).
2. Feildən qabaq işlənərək, onun ifadə etdiyi işin, hərəkətin olmamasının və ya olmasının arzu edildiyini bildirən modal söz. Gərək gedim. Gərək o sözü deməyəydim.
– Onu bilirsənmi ki, mən sabah gərək Tovuzda olam?
[Nəbi:] Düşünüb bayaqdan tökmüşəm tədbir; Gərək sinə gərək düşmənə əlbir.
[Qara kişi:] Gərək hamıya yaxşılıq eləyəsən ki, öləndə hamı rəhmət desin.
3. bağl. mənasında. İstər, həm. Gərək dost, gərək düşmən.
4. İs. mənasında, dan. Yaraq, silah, ləvazimat. Gərəyini götürdü. – Yüz gün yaraq, bir gün gərək. ( Ata. sözü ).
Gərəkdir şəklində – lazımdır, vacibdir, zəruridir. Dərd çəkənə gərəkdir. ( Ata. sözü ).
Xumar-xumar baxan ala gözlərin; Gərəkdir verəsən can qabağında.
Ey dust, bizə huriyü-qılman nə gərəkdir; Yüz huriyüqılman ola, könlüm səni istər.
◊ Gərək ki – ehtimal ki, deyəsən, olsun ki, yəqin ki. [Yusif:] On ildir ki, Şamdan ilə görüşməmişəm.
İndi, gərək ki, surəti də təğyir tapıbdır.
[Əminə:] Başımda şal otağa girdim, gərək ki, suqabını götürmək istəyirdim.